নটৰাজ

ব্ৰোঞ্জনিৰ্মিত চোলযুগীয় নটৰাজ শিৱৰ মূৰ্তি, মেট্ৰোপলিটান মিউজিয়াম অফ আৰ্ট, নিউয়ৰ্ক

নটৰাজ (ইংৰাজী: Nataraja, তামিল: நடராஜா) বেশত শিৱৰ মূৰ্তি অত্যন্ত জনপ্ৰিয়।[1][2] শিৱ সহস্ৰনামত শিৱৰ নৰ্তক আৰু নিত্যনৰ্ত নামদুটা পোৱা যায়।[3] পৌৰাণিক যুগৰ পৰাই নৃত্য আৰু সঙ্গীতৰ লগত শিৱৰ যোগ বিদ্যমান।[4] সমগ্ৰ ভাৰততে, বিশেষত: তামিলনাডুত, নটৰাজৰ নিকটৱৰ্তী নৃত্যমূৰ্তি নামৰ শিৱৰ নানান নৃত্যৰত মূৰ্তি সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষতে পোৱা যায়।[5] শিৱৰ লগত সম্পৰ্কযুক্ত দুটি নৃত্যৰ নাম হ’ল তাণ্ডৱ আৰু লাস্য। তাণ্ডৱ ধ্বংসাত্মক আৰু পুৰুষালি নৃত্য; শিৱই কাল-মহাকাল বেশত বিশ্বধ্বংসৰ উদ্দেশ্যে এই নাচ নাচে[6][7] আৰু মধুৰ আৰু সুচাৰু নৃত্যকলা; এই আবেগময় নৃত্যক পাৰ্বতীৰ নাচ ৰূপে কল্পনা কৰা হয়।[8][9] লাস্যক তাণ্ডৱৰ নাৰীসুলভ বিকল্প বুলি ধৰা হয়।[9] তাণ্ডৱ আৰু লাস্য নৃত্য যথাক্ৰমে ধ্বংস আৰু সৃষ্টিৰ লগত সম্পৰ্কযুক্ত।[10][11]

তথ্য সংগ্ৰহ

1. For description of the nataraja form see: Jansen, pp. 110-111.
2. For interpretation of the naṭarāja form see: Zimmer, pp. 151-157.
3. For names Nartaka (Sanskrit नर्तक) and Nityanarta (Sanskrit नित्यनर्त) as names of Shiva, see: Sharma 1996, পৃষ্ঠা 289
4. For prominence of these associations in puranic times, see: Chakravarti, p. 62.
5. For popularity of the nṛtyamūrti and prevalence in South India, see: Chakravarti, p. 63.
6. Kramrisch, Stella (1994). "Siva's Dance". The Presence of Siva. Princeton University Press. পৃষ্ঠা. 439. 
7. Klostermaier, Klaus K.. "Shiva the Dancer". Mythologies and Philosophies of Salvation in the Theistic Traditions of India. Wilfrid Laurier Univ. Press. পৃষ্ঠা. 151. 
8. Massey, Reginald. "India's Kathak Dance". India's Kathak Dance, Past Present, Future. Abhinav Publications. পৃষ্ঠা. 8. 
9. Moorthy, Vijaya (2001). Romance of the Raga. Abhinav Publications. পৃষ্ঠা. 96. 
10. Leeming, David Adams (2001). A Dictionary of Asian Mythology. Oxford University Press. পৃষ্ঠা. 45. 
11. Radha, Sivananda (1992). "Mantra of Muladhara Chakra". Kuṇḍalinī Yoga. Motilal Banarsidass Publ.,. পৃষ্ঠা. 304. 

বাহ্যিক সংযোগ

• Apte, Vaman Shivram (1965). The Practical Sanskrit Dictionary. প্ৰকাশক Delhi: Motilal Banarsidass Publishers. ISBN 81-208-0567-4.  (Fourth revised and enlarged edition).
• Jansen, Eva Rudy (1993). The Book of Hindu Imagery. প্ৰকাশক Havelte, Holland: Binkey Kok Publications BV. ISBN 90-74597-07-6. http://books.google.com/books?id=1iASyoae8cMC. 
• Michaels, Axel (2004). Hinduism: Past and Present. প্ৰকাশক Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 0-691-08953-1. http://books.google.com/books?id=PD-flQMc1ocC. 
• Home of God Natarajar