1840au yng Nghymru

Cynddelw

Mae'r erthygl hon yn sôn am arwyddocâd arbennig y degawd 1840–1849 i Gymru a'i phobl.

Deiliaid

• Tywysog Cymru - Albert Edward (o 1841)
• Tywysoges Cymru - yn wag

Digwyddiadau

Zephaniah Williams

Y Y Llyfrau Gleision; rhan 2, #.9, tud.66 - Evils of the Welsh Language.

• 1840
  • 1 Ionawr - Achos llys y Siartwyr John Frost, Zephaniah Williams a William Jones am eu rhan yn Terfysg Casnewydd 1839 yn parhau yn Nhrefynwy [1] gerbron y Prif Ustus Tindal. Dyma'r achos cyntaf lle mae achos yn cael ei gofnodi mewn llaw-fer.
  • 16 Ionawr - Mae Frost, Williams a Jones yn eu cael eu canfod yn euog o Uchel Deyrnfradwriaeth am eu rhan yn nherfysgoedd y Siartwyr,[2] ac yn cael eu dedfrydu i farwolaeth - y tro diwethaf i'r ddedfryd o Grogi, diberfeddu a chwarteru gael ei ddefnyddio yn y Deyrnas Unedig. O ganlyniad i ddeisebu trwy'r deyrnas a lobïo'r Ysgrifennydd Cartref yn uniongyrchol gan yr Arglwydd Brif Ustus, mae'r ddedfryd yn cael ei gymudo i gludiant am oes. (Cafodd Frost pardwn yn ddiweddarach ).
  • 30 Hydref - Cangen gyntaf Eglwys Iesu Grist o Saint y Dyddiau Diwethaf yng Nghymru yn cael ei ffurfio yn Sir y Fflint.[3]
• 1841
  • 19 Chwefror - Mae'r llong Governor Fenner, sy'n cludo ymfudwyr i America, yn suddo oddi ar Gaergybi ar ôl gwrthdaro â stemar, gan golli 123 o fywydau.[4]
  • 9 Mawrth - Tynnwyd y ffotograff cyntaf y gwyddys amdano yng Nghymru; ffotograff o Gastell Margam gan Calvert Jones.[5]
  • Sefydlu Coleg Bala-Bangor.[6]
• 1842
  • Mae Helyntion Becca, a welodd gweithredu achlysurol ym 1839, yn dechrau o ddifrif.[7]
  • Pont Bochrwyd wedi'i chwblhau dros Afon Gwy.
  • Awst - Gweithwyr yng Ngwaith Haearn Cyfarthfa a Gwaith Haearn Penydarren yn ymuno â'r streic gyffredinol.
  • 30 Awst - Syr William Nott yn trechu'r Affghaniaid yn Ghazni.[8]
• 1843
  • 15 Ebrill - Marwolaeth William Howells, yr achos "gwenwyno Trelales". Mae ei chwaer a'i frawd-yng-nghyfraith yn eu canfod yn ddieuog o'i lofruddiaeth yn ddiweddarach.[9]
  • Hydref - Penodi Syr Thomas Frankland Lewis i gadeirio'r comisiwn ymchwilio i Helynt Becca.[10]
  • 22 Rhagfyr - Mae John Jones (Shoni Sguborfawr), un o arweinwyr Terfysgoedd Becca yn cael ei ddedfrydu i gludiant i Awstralia.[11]
• 1844
  • 1 Ionawr - Lladdir 11 neu 12 o ddynion mewn damwain lofaol ym Mhwll Glo Canol Canol, Y Rhondda.[12]
  • 14 Chwefror - Lladdir 40 o ddynion gan lifogydd mewn pwll glo yn Landshipping, Sir Benfro.
  • 13 Mai - Lladd 7 neu 8 dyn mewn damwain lofaol yn Jeffreyston, Penfro.[13]
  • 3 Rhagfyr - 6 dyn yn cael eu lladd mewn damwain lofaol ar Lefel Fforest, Dinas, Rhondda.
• 1845
  • 1 Mawrth - Mae'r gwaith yn cychwyn ar adeiladu Rheilffordd Caer a Chaergybi;[14] Robert Stephenson yw prif beiriannydd y prosiect.
  • 2 Awst - Lladd 26 o ddynion mewn damwain lofaol yng Nghwmbach, Aberdâr.[15]
  • Thomas Gee yn etifeddu busnes argraffu ei dad.[16]
• 1846
  • Mawrth - Mae araith gan William Williams, AS Coventry, ar bwnc addysg a’r Gymraeg yn arwain at gomisiynu adroddiad y Llyfrau Gleision.
  • Sefydlir Cymdeithas Hynafiaethau Cymru gan Harry Longueville Jones a John Williams (Ab Ithel) ac mae'n lansio ei gyfnodolyn Archaeologia Cambrensis.[17]
• 1847
  • 14 Ionawr - Mae pob un o’r un ar ddeg aelod o griw bad achub Y Parlwr Du yn cael eu boddi pan fydd yn suddo oddi ar arfordir y Rhyl.
  • 8 Ebrill - Mae John Jones (Shoni Sguborfawr) yn cael ei alltudio i Tasmania am saethu dyn.
• 1848
  • 24 Hydref - Sefydlir Coleg y Drindod, Caerfyrddin (fel Coleg Hyfforddi De Cymru a Sir Fynwy), i hyfforddi athrawon ar gyfer Ysgolion Cenedlaethol (ysgolion Eglwys Loegr.[18]
  • 14 Tachwedd - Agor Gwallgofdy Tlodion Siroedd Gogledd Cymru ( Ysbyty Gogledd Cymru ), Dinbych.[19]
• 1849
  • 2 Ionawr - Cwblhau'r ddau diwb Pont Rheilffordd Conwy Robert Stephenson.[20]
  • 13 Mai - Cofnodir achos o golera yng Nghaerdydd, dechreuad achos sy'n ymledu i Ferthyr, Dowlais ac Aberdâr, ac yn lladd 800 o bobl.[21]

Celfyddydau a llenyddiaeth

Llyfrau newydd

Gwyneb dalen - Traits and Stories of the Welsh Peasantry

• Anne Beale - Traits and Stories of the Welsh Peasantry (1849) [22] (Copi digidol ar gael trwy Internet Archive)
• Robert Elis (Cynddelw) - Yr Adgyfodiad (1849) [23]
• John Hughes - The Self-Searcher (1848) [24]
• John Jenkins - National Education (1848) [25]
• Samuel Lewis - Topographical Dictionary of Wales (1849) [26] (Copi digidol ar British History Online)
• John Lloyd
  • Poems (1847) [27] (Fersiwn e-lyfr di-dâl i'w darllen trwy Google Books)
  • The English Country Gentleman (1849) [28] (Copi digidol o argraffiad 1865 ar gael trwy Internet Archive)
• Richard Williams Morgan (Môr Meirion) - Maynooth and St. Asaph (1848) [29]
• Edward Parry - Railway Companion from Chester to Holyhead (1848) [30] (Copi digidol gan Internet Archive)
• Thomas Stephens - The Literature of the Kymry (1849) [31] (Fersiwn e-lyfr di-dâl i'w darllen trwy Google Books
• Morris Williams (Nicander) [32]
  • Y Flwyddyn Eglwysig (1843)
  • Llyfr yr Homiliau (1847)

Cerddoriaeth

• Rosser Beynon (Asaph Glan Tâf) - Telyn Seion (1845) [33]
• John Ambrose Lloyd - Y Ganaan Glyd (1845) [34]
• Rowland Prichard - Cyfaill y Cantorion (1844) [35] (e-lyfr di-dâl i'w darllen ar Google Books)
• Robert Herbert Williams - Alawydd Trefriw (1848) [36]

Genedigaethau

Syr John Rhŷs

Joseph Parry

• 1840
  • 16 Medi - Alfred Thomas, Barwn 1af Pontypridd (bu farw 1927) [37]
  • 29 Tachwedd - Rhoda Broughton, nofelydd (bu farw 1920) [38]
  • 3 Rhagfyr - Francis Kilvert, dyddiadurwr (bu farw 1879) [39]
  • 5 Rhagfyr - John E. Jones, llywodraethwr Nevada (bu farw 1896)[40]
  • 17 Rhagfyr - Matthew Vaughan-Davies, Barwn 1af Ystwyth, gwleidydd (bu farw 1935) [41]
• 1841
  • 28 Ionawr - Syr Henry Morton Stanley, fforiwr (bu farw 1904) [42]
  • 5 Ebrill - Robert Rees, canwr a cherddor (bu farw 1892) [43]
  • 21 Mai - Joseph Parry, cyfansoddwr (bu farw 1903) [44]
  • 9 Tachwedd - Edward Albert, Tywysog Cymru (Edward VII yn ddiweddarach; bu farw 1910)
• 1842
  • 14 Mehefin - William Abraham (Mabon), gwleidydd (bu farw 1922) [45]
  • 28 Medi - William John Parry, arweinydd chwarelwyr (bu farw 1927) [46]
• 1843
  • 12 Mai - Thomas William Rhys Davids, sylfaenydd y Pali Text Society (bu farw 1922)
  • 20 Rhagfyr - Frances Hoggan, menyw gyntaf Prydain i gymhwyso fel meddyg (bu farw 1927) [47]
• 1844
  • 28 Ebrill - Thomas Jones (Tudno) bardd (bu farw 1895) [48]
  • 28 Gorffennaf - Gerard Manley Hopkins, bardd o Gymru (bu farw 1889) [49]
  • 1 Rhagfyr - Alexandra o Ddenmarc, Tywysoges Cymru 1901–1910
• 1845
  • 24 Chwefror - Alfred Lewis Jones, perchennog busnes llongau (bu farw 1909) [50]
  • 16 Mai - Amy Dillwyn, gwraig fusnes a nofelydd (bu farw 1935) [51]
  • 21 Mehefin - Samuel Griffith, Prif Weinidog Queensland (bu farw 1920) [52]
• 1846
  • 1 Hydref - John Cadvan Davies, gweinidog a bardd (bu f. 1923) [53]
  • 17 Hydref - Mary Davies (Mair Eifion), bardd (bu f. 1882) [54]
  • 6 Rhagfyr - James Charles, diwinydd (bu f. 1920) [55]
  • 28 Rhagfyr - William Frost, telynor (bu f. 1891) [56]
  • 3 Awst - Samuel M. Jones, Maer Toledo, Ohio (bu f. 1904) [57]
• 1847
  • 23 Ionawr - Daniel James, emynydd (bu farw 1920)
  • Llewelyn Kenrick, pêl-droediwr (bu farw 1933) [58]
• 1848
  • 18 Medi - Robert Harris, arlunydd (bu farw 1919) [59]
  • 30 Rhagfyr - David Jenkins, cyfansoddwr (bu farw 1915)
• 1849
  • 21 Ebrill - Syr David Treharne Evans, Arglwydd Faer Llundain (bu f. 1907) [60]
  • 2 Mai William Cadwaladr Davies, addysgwr (bu f. 1905) [61]

Marwolaethau

Syr Watkin Williams-Wynn, 5ed Barwnig

Daniel Ddu o Geredigion

• 1840
  • 6 Ionawr - Syr Watkin Williams-Wynn, 5ed Barwnig, gwleidydd a milwr, 67 [62]
  • 12 Mawrth - John William Thomas, mathemategydd, 46 [63]
  • 17 Mawrth - William Williams o'r Wern, 58 [64]
  • 19 Mai - John Blackwell (Alun), bardd, 42 [65]
• 1841
  • 8 Mehefin - John Elias, pregethwr (ganwyd 1774) [66]
  • dyddiad anhysbys - John Blackwell (Alun), bardd (ganwyd 1797) [67]
• 1842
  • 20 Awst - Hussey Vivian, Barwn 1af Vivian, perthynas teulu Vivian Abertawe (ganwyd 1775)
• 1843
  • 26 Mawrth - Robert Richford Roberts, arweinydd Methodistaidd o Gymru yn UDA
  • 27 Mawrth - Henry Nevill, 2il Iarll y Fenni (ganwyd 1755)
• 1845
  • 1 Ionawr - Syr William Nott, arweinydd milwrol, 62 [68]
  • 26 Ionawr - Peter Jones (Pedr Fardd), bardd, 69 [69]
• 1846
  • 28 Mawrth - Daniel Evans (Daniel Ddu o Geredigion), bardd, 53 [70]
  • 29 Gorffennaf - John Owens, cymwynaswr addysgol, 55 [71]
  • 3 Rhagfyr - Daniel Jones, cenhadwr, 33 [72]
• 1847
  • 13 Chwefror - Sharon Turner, hanesydd, 78 [73]
  • 17 Mawrth - Syr Harford Jones Brydges, diplomydd ac awdur, 83 [74]
  • 29 Mawrth - Humphrey Gwalchmai, arweinydd y Methodistiaid Calfinaidd, 59 [75]
• 1848
  • 18 Mawrth - John Crichton-Stuart, 2il Ardalydd Bute, crëwr Caerdydd fodern (ganwyd 1793)
  • dyddiad anhysbys - Thomas Price (Carnhuanawc), bardd a hanesydd (ganwyd 1787)
• 1849
  • 21 Mawrth - William Sherley Williams, arloeswr o dras Gymreig
  • 16 Medi - Thomas Jones, cenhadwr

Cyfeiriadau

1. Frost, John (1839). Trial of John Frost for high treason: revised by a Barrister. t. 19.
2. Maunder, Samuel; Cox, George William (1856). The Treasury of History (arg. New). Longman & Co. tt. 499-.
3. "Wales". Cyrchwyd 2014-06-10.
4. Joseph Haydn; Benjamin Vincent (1860). A Dictionary of Dates Relating to All Ages and Nations: For Universal Reference; Comprehending Remarkable Occurrences, Ancient and Modern...particularly of the British Empire. E. Moxon. t. 721.
5. National Library of Wales (1987). Annual Report - National Library of Wales.
6. Alan P. F. Sell (24 Hydref 2014). One Ministry, Many Ministers: A Case Study from the Reformed Tradition. Wipf and Stock Publishers. t. 84. ISBN 978-1-62564-892-1.
7. Paul O'Leary (15 Hydref 2012). Claiming the Streets: Processions and Urban Culture in South Wales, C.1830-1880. Gwasg Brifysgol Cymru. t. 194. ISBN 978-1-78316-275-8.
8. Tony Jaques (2007). Dictionary of Battles and Sieges: F-O. Greenwood Publishing Group. t. 392. ISBN 978-0-313-33538-9.
9. "GLAMORGANSHIRE SUMMER ASSIZES - Monmouthshire Merlin". Charles Hough. 1843-07-15. Cyrchwyd 2019-08-14.
10. John Davies (25 Ionawr 2007). Hanes Cymru. Penguin Adult. ISBN 9780141961729.
11. Williams, D., (1953). JONES, JOHN (fl. 1811-58; ‘Shoni Sguborfawr’), un o derfysgwyr ‘Beca’. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 14 Awst 2019
12. The Cambrian: A Magazine for the Welsh in America. D.I. Jones. 1893. t. 330.
13. The Illustrated London News. Leighton. 1844. t. 16.
14. John Maxwell Dunn (1948). The Chester & Holyhead Railway. Oakwood Press.
15. Commercial Relations of the United States with Foreign Countries During the Years... U.S. Government Printing Office. 1897.
16. Cylchgrawn Hanes Cymru. Gwasg Brifysgol Cymru. 1994.
17. Abraham Hume (1847). The Learned Societies and Printing Clubs of the United Kingdom: Being an Account of Their Respective Origin, History, Objects, and Constitution: with Full Details Respecting Membership, Fees, Their Published Works and Transactions, Notices of Their Periods and Places of Meeting, &c. and a General Introduction and a Classfied Index. Longman, Brown, Green, and Longmans. t. 164.
18. National Library of Wales (1993). Cylchgrawn Llyfrgell Genedlaethol Cymru: The National Library of Wales Journal. Cyngor y Llyfrgell Genedlaethol. t. 326.
19. Kathryn Burtinshaw; John R F Burt (30 Ebrill 2017). Lunatics, Imbeciles and Idiots: A History of Insanity in Nineteenth-Century Britain and Ireland. Pen and Sword. t. 83. ISBN 978-1-4738-7906-5.
20. Stephenson's Tubular Bridge, Conwy adalwyd 15 Awst 2019
21. "CARDIFF - The Principality". David Evans. 1849-06-01. Cyrchwyd 2019-08-15.
22. Internet Archive Traits and Stories of the Welsh Peasantry adalwyd 5 Awst 2019
23. Online Books Ellis, Robert, called Cynddelw, 1810-1875 adalwyd 5 Awst 2019
24. Williams, D., (1953). HUGHES, JOHN (1787 - 1860), archddiacon Ceredigion, clerigwr efengylaidd, a llenor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Awst 2019
25. Evans, E., (1953). JENKINS, JOHN (1821 - 1896) golygydd a chyfieithydd, Llanidloes;. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Awst 2019
26. Samuel Lewis, A Topographical Dictionary of Wales (London, 1849), British History Online adalwyd 7 Awst 2019
27. Poems; John Lloyd Longman, 1847
28. Internet Archive The English Country Gentleman, and Other Poems, John Lloyd adalwyd 7 awst 2019
29. Jones, N. C., (1953). MORGAN, RICHARD WILLIAMS (‘Môr Meirion’; c. 1815 - c. 1889), clerigwr ac awdur Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 7 Awst 2019
30. Internet Archive The railway companion from Chester to Holyhead ... to which is added the tourist's guide to Dublin and its environs, Parry, Edward adalwyd 7 Awst 2019
31. Google Books The Literature of the Kymry: Being a Critical Essay on the History of the Language and Literature of Wales During the Twelfth and Two Succeeding Centuries; Containing Numerous Specimens of Ancient Welsh Poetry in the Original and Accompanied with English Translations adalwyd 7 Awst 2019
32. Ellis, T. I., (1953). WILLIAMS, MORRIS (‘Nicander’; 1809 - 1874), clerigwr a bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
33. Griffith, R. D., (1953). BEYNON, ROSSER (‘Asaph Glan Tâf’; 1811 - 1876), cerddor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
34. Griffith, R. D., (1953). LLOYD, JOHN AMBROSE (1815-1874), cerddor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
35. Cyfaill i'r cantorion; sef casgliad o donau hawdd ar wahanol achosion Rowland Hugh Prichard Adferwyd 7 Awst 2019
36. Griffith, R. D., (1953). WILLIAMS, ROBERT HERBERT (‘Corfanydd’; 1805 - 1876), cerddor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
37. Owens, B. G., (1953). THOMAS, ALFRED, barwn Pontypridd (1840 - 1927), o Fronwydd, Caerdydd;. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
38. Flint, K. (2004, September 23). Broughton, Rhoda (1840–1920), novelist. Oxford Dictionary of National Biography Adferwyd 7 Awst 2019
39. enkins, Jenkins, R. T., (1953). KILVERT, ROBERT FRANCIS (1840 - 1879), clerigwr a dyddiadurwr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
40. Nevada Governors' Biographical Information adalwyd 10 Tachwedd 2018
41. (2007, December 01). Ystwyth, 1st Baron cr 1921, of Tan-y-Bwlch, (Matthew Lewis Vaughan-Davies) (17 Dec. 1840–21 Aug. 1935). WHO'S WHO & WHO WAS WHO Adferwyd 7 Awst 2019
42. Davies, W. Ll., (1953). STANLEY, Syr HENRY MORTON, gynt ROWLANDS, JOHN (1841 - 1904), arloesydd canolbarth Affrica. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
43. Griffith, R. D., (1953). REES, ROBERT (‘Eos Morlais’; 1841 - 1892). Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
44. Ambrose, G. P., (1953). PARRY, JOSEPH (1841 - 1903), cerddor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
45. Morris-Jones, H., (1953). ABRAHAM, WILLIAM (‘Mabon’; 1842 - 1922), aelod seneddol a llywydd cyntaf Ffederasiwn Glowyr De Cymru. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 14 Awst 2019
46. Thomas, D., (1953). PARRY, WILLIAM JOHN (1842 - 1927), arweinydd Llafur ac awdur. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 14 Awst 2019
47. Jenkins, B., (2016). HOGGAN [née Morgan], FRANCES ELIZABETH (1843-1927), meddyg a diwygwraig gymdeithasol. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 14 Awst 2019
48. Parry, T., (1953). JONES, THOMAS TUDNO, (‘Tudno’; 1844 - 1895). Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 14 Awst 2019
49. White, N. (2009, January 08). Hopkins, Gerard Manley (1844–1889), poet. Oxford Dictionary of National Biography Adferwyd 14 Awst 2019
50. Griffiths, G. M., (1953). JONES, Syr ALFRED LEWIS (1845 - 1909);. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 15 Awst 2019
51. Painting, D. (2004, September 23). Dillwyn, (Elizabeth) Amy (1845–1935), novelist and businesswoman. Oxford Dictionary of National Biography Adferwyd 15 Awst 2019
52. Stephens, J. O., (1953). GRIFFITH, Syr SAMUEL WALKER (1845 - 1920), barnwr yn Awstralia, etc.,. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 15 Awst 2019
53. Davies, E. T., (1953). DAVIES, JOHN CADVAN (‘Cadvan’; 1846 - 1923), gweinidog Wesleaidd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 15 Awst 2019
54. Lewis, I., (1953). DAVIES, MARY (‘Mair Eifion’; 1846 - 1882), bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 15 Awst 2019
55. Davies, T. E., (1953). CHARLES, JAMES (1846 - 1920), gweinidog Annibynnol a diwinydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 15 Awst 2019
56. Griffith, R. D., (1953). FROST, WILLIAM FREDERICK (1846 - 1891), telynor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 15 Awst 2019
57. Ohio History Samuel M. Jones Archifwyd 2020-09-22 yn y Peiriant Wayback Adferwyd 15 Awst 2019
58. Dodd, A. H., & Lerry, G. G., (1953). KENRICK (TEULU), Wynn Hall, sir Ddinbych, a Bron Clydwr, Sir Feirionnydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 15 Awst 2019
59. Moncrieff Williamson, “HARRIS, ROBERT,” in Dictionary of Canadian Biography, vol. 14, University of Toronto/Université Laval, 2003 Adferwyd 15 Awst 2019
60. Lewis, I., (1953). EVANS, Syr DAVID TREHARNE (1849 - 1907), arglwydd faer Llundain. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 15 Awst 2019
61. Lloyd, J. E., (1953). DAVIES, WILLIAM CADWALADR (1849 - 1905), un o arloeswyr y mudiad addysg yng Nghymru. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 15 Awst 2019
62. The History of Parliament: the House of Commons 1820-1832, ed. D.R. Fisher, 2009 WILLIAMS WYNN, Sir Watkin, 5th bt. (1772-1840), of Wynnstay, Ruabon, Denb. and St. James's Square, Mdx adalwyd 7 Awst 2019
63. Jenkins, R. T., (1953). THOMAS, JOHN WILLIAM (‘Arfonwyson’; 1805 - 1840), mathemategwr, Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
64. Owen, R. G., (1953). WILLIAMS, WILLIAM (1781 - 1840), o'r Wern,’ gweinidog gyda'r Annibynwyr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
65. Parry, T., (1953). BLACKWELL, JOHN (‘Alun’; 1797 - 1840), offeiriad a bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
66. Hughes, J. E., (1953). ELIAS, JOHN (1774 - 1841), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 13 Awst 2019
67. Parry, T., (1953). BLACKWELL, JOHN (‘Alun’; 1797 - 1840), offeiriad a bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 13 Awst 2019
68. Sir Nicholas Harris Nicolas (1842). History of the Orders of Knighthood of the British Empire; of the Order of the Guelphs of Hanover; and of the Medals, Clasps, and Crosses, Conferred for Naval and Military Services. J. Hunter. t. 5.
69. Looker, R., (1953). JONES, PETER (‘Pedr Fardd’; 1775 - 1845), bardd ac emynydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 15 Awst 2019
70. Jones, D. G., (1953). EVANS, DANIEL (‘Daniel Ddu o Geredigion’; 1792 - 1846), offeiriad a bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 15 Awst 2019
71. Clapp, B. (2004, September 23). Owens, John (1790–1846), merchant and philanthropist. Oxford Dictionary of National Biography Adferwyd 15 Awst 2019
72. Evans, E. L., (1953). JONES, DANIEL (1813 - 1846), cenhadwr ar ran y Methodistiaid Calfinaidd ar Fryniau Khassia, India;. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 15 Awst 2019
73. Roberts, E. P., (1953). TURNER, SHARON (1768 - 1847), cyfreithiwr a hanesydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 15 Awst 2019
74. George Fisher Russell Barker; Milverton Godfrey Dauglish (1886). Historical and Political Handbook. Chapman. t. 339.
75. Jenkins, R. T., (1953). GWALCHMAI, HUMPHREY (1788 - 1847), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 15 Awst 2019

Rhestrau'r 19eg Ganrif yng Nghymru

1800au: 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 - 1810au: 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 - 1820au: 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 - 1830au: 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 - 1840au: 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 - 1850au: 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 - 1860au: 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 - 1870au: 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 - 1880au: 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 - 1890au: 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899