1819 yng Nghymru

Darlun o Facaw gan Sydenham Edwards (bu f 1819)

Mae'r erthygl hon yn ymwneud ag arwyddocâd penodol y flwyddyn 1819 i Gymru a'i phobl

Deiliaid

• Tywysog Cymru - Siôr (Siôr IV yn ddiweddarach)
• Tywysoges Cymru - Caroline o Brunswick

Digwyddiadau

Castell Gwrych

• Awst – Thomas Telford yn dechrau adeiladu Pont y Borth.[1]

dyddiad anhysbys

• Mae'r arglawdd ar Ffordd Caergybi Telford trwy Fwlch Nant Ffrancon yn cael ei gwblhau.
• Mae trefedigaeth Gymreig Cardigan yn cael ei sefydlu yn Sir Efrog, New Brunswick, Canada.[2]
• Mae Lloyd Hesketh Bamford-Hesketh yn dechrau adeiladu Castell Gwrych.
• Mae John Scandrett Harford a'i frodyr yn caffael ystâd Peterwell ger Llanbedr Pont Steffan

Celfyddydau a llenyddiaeth

William Owen Pugh

Eisteddfod

• Cynhelir eisteddfodau mawr yng Nghaerfyrddin a Dinbych.
• Mae'r Orsedd yn cael ei gysylltu'n ffurfiol â'r eisteddfod yng Nghaerfyrddin.

Llyfrau newydd

• William Owen Pughe – Coll Gwynfa (cyfieithiad o Paradise Lost Milton)

Cerddoriaeth

• Cenir From Greenland’s Icy Mountains, emyn gan Reginald Heber, am y tro cyntaf, yn Eglwys St Giles, Wrecsam.
• William Jones - Aberth Moliant, neu Ychydig Hymnau, llyfr emynau

Genedigaethau

Iolo Trefaldwyn

Mary Lloyd

PeterRoberts

• 4 Ionawr, Edward Davies (Iolo Trefaldwyn) - eisteddfodwr a bardd (bu f. 1887) [3]
• 4 Ionawr, Thomas Williams - meddyg a gwyddonydd (bu f. 1865)
• 5 Ionawr, Edward Roberts (Iorwerth Glan Aled) - bardd a llenor (bu f. 1867) [4]
• 23 Ionawr, Mary Lloyd – cerflunydd (bu f. 1896) [5]
• 4 Ebrill, Walter Rice Howell Powell – tirfeddianwr ac Aelod Seneddol (bu f. 1889) [6]
• 3 Mawrth, William Richard Ormsby-Gore, 2il Farwn Harlech – gwleidydd (bu f. 1904) [7]
• 9 Mai, Morris Charles Jones - hynafiaethydd, a chychwynnydd y Powysland Club, (bu f. 1893)
• 3 Gorffennaf, William Morgan - bardd (bu f. 1878)
• 17 Gorffennaf, Thomas Jones - gweinidog gyda'r Annibynwyr (bu f. 1882)
• 26 Hydref, Howell Powell - gweinidog y Methodistiaid Calfinaidd yn U.D.A., ac awdur (bu f. 1875)
• 9 Rhagfyr, John Roose Elias - bardd a llenor (bu f. 1881) [8]
• 6 Tachwedd, William Rathbone VI - dyngarwr (bu f.1902) [9]
• 7 Tachwedd, Enoch Salisbury - cyfreithiwr a chasglydd llyfrau (bu f. 1890) [10]
• 7 Rhagfyr, John Cambrian Rowland – arlunydd (bu f 1890) [11]
• Dyddiad anhysbys
  • Thomas Ellis - dwyreinydd (bu f.1856)
  • Walter Griffith - dadleuwr dros Fasnach Rydd (bu f. 1846)
  • Fanny Price-Gwynne – arlunydd (bu f. 1901) [12]
  • Rowland Walter - chwarelwr a bardd (bu f. 1884)
  • Arthur Wynn Williams - meddyg a hynafiaethydd 1819 (bu f.1886)

Marwolaethau

• 9 Ionawr, William Parry gweinidog ac athro Annibynnol, ac awdur (g 1754) [13]
• 31 Ionawr, Thomas Bevan - cenhadwr o dan Gymdeithas Genhadol Llundain (g 1796) [14]
• 6 Chwefror, David Davies - awdur (g 1742) [15]
• 8 Chwefror, Sydenham Edwards - arlunydd llysiau ac anifeiliaid (g 1768) [16]
• 21 Chwefror, Joseph Jenkins - gweinidog gyda'r Bedyddwyr (g 1743) [17]
• 3 Mai, Peter Roberts - clerigwr, ysgolhaig Beiblaidd a hynafiaethydd (g 1760) [18]
• 25 Mehefin, John Abel - gweinidog Annibynnol (g 1770) [19]
• 12 Hydref, Evan Jones - gweinidog gyda'r Bedyddwyr (g 1777) [20]
• 11 Tachwedd, Moses Griffith arlunydd mewn dyfrlliw (g 1747) [21]
• Dyddiad anhysbys
  • Philip Dafydd - cynghorwr Methodistaidd (g 1732)[22]
  • Edmund Leigh - clerigwr Methodistaidd (g tua 1735)[23]
  • David Ellis Nanney - sgweier y Gwynfryn a bargyfreithiwr (g 1759) [24]
  • Mathew Williams - awdur a syrfewr tir (g 1732) [25]

Cyfeiriadau

1. The Civil Engineer and Architect's Journal. William Laxton. 1840. t. 269.
2. Proceedings of the Annual Eastern Snow Conference. Eastern Snow Conference. 1995. t. 184.
3. Roberts, E. P., (1953). DAVIES, EDWARD (‘Iolo Trefaldwyn’; 1819 - 1887), eisteddfodwr a bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 30 Ion 2020
4. Davies, W. Ll., (1953). ROBERTS, EDWARD (‘Iorwerth Glan Aled’; 1819 - 1867), bardd a llenor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ion 2020
5. Mitchell, Sally (2004). Frances Power Cobbe: Victorian Feminist, Journalist, Reformer. University of Virginia Press.
6. "Welsh Members of Parliament - South Wales Echo". Jones & Son. 1885-12-12. Cyrchwyd 2020-01-30.
7. "MARWOLAETH ARGLWYDD HARLECH - Y Dydd". William Hughes. 1904-07-01. Cyrchwyd 2020-01-30.
8. Lewis, I., (1953). ELIAS, JOHN ROOSE (‘Y Thesbiad’; 1819 - 1881), bardd a llenor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ion 2020
9. Jenkins, R. T., (1953). RATHBONE, WILLIAM (1819 - 1902), dyngarwr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ion 2020
10. Jenkins, R. T., (1953). SALISBURY, ENOCH ROBERT GIBBON (1819 - 1890), cyfreithiwr a chasglydd llyfrau. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 30 Ion 2020
11. Art UK John Cambrian Rowland Adferwyd 30 Ionawr 2020
12. Gwefan theartofpainting.be; adalwyd 30 Ionawr 2020.
13. William Parry gweinidog ac athro Annibynnol, ac awdur; Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 30 Ion 2020
14. Thomas Bevan, cenhadwr o dan Gymdeithas Genhadol Llundain, Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 30 Ion 2020
15. David Davies awdur, Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 30 Ion 2020
16. Sydenham Edwards, arlunydd llysiau ac anifeiliaid, Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 30 Ion 2020
17. Joseph Jenkins - gweinidog gyda'r Bedyddwyr, Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 30 Ion 2020
18. Peter Roberts clerigwr, ysgolhaig Beiblaidd a hynafiaethydd, Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 30 Ion 2020
19. John Abel, gweinidog Annibynnol, Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 30 Ion 2020
20. Evan Jones, gweinidog gyda'r Bedyddwyr, Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 30 Ion 2020
21. Moses Griffith arlunydd mewn dyfrlliw, Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 30 Ion 2020
22. Philip Dafydd - cynghorwr Methodistaidd, Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 30 Ion 2020
23. Edmund Leigh - clerigwr Methodistaidd, Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 30 Ion 2020
24. David Ellis Nanney - sgweier y Gwynfryn a bargyfreithiwr, Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 30 Ion 2020
25. Davies, W. Ll., (1953). WILLIAMS, MATHEW (fl. ail hanner y 18fed ganrif), mesurydd tir, awdur, ac almanaciwr. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 30 Ion 2020

Rhestrau'r 19eg Ganrif yng Nghymru

1800au: 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 - 1810au: 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 - 1820au: 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 - 1830au: 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 - 1840au: 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 - 1850au: 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 - 1860au: 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 - 1870au: 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 - 1880au: 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 - 1890au: 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899