1822 yng Nghymru

Yr Is-gyrnol Poulett Somerset (g. 1822)

Mae'r erthygl hon yn ymwneud ag arwyddocâd penodol y flwyddyn 1822 i Gymru a'i phobl

Digwyddiadau

Mynyddoedd yr Himalaya

• Ebrill - Lansio Cymdeithas Cymmrodorion Caer.
• 13 Mehefin - William Lloyd yn dringo Boorendo ym mynyddoedd yr Himalaya.
• 12 Awst - Sefydlir Coleg Dewi Sant (Prifysgol Y Drindod Dewi Sant, bellach) gan Thomas Burgess, Esgob Tŷddewi.
• Dechrau Rhyfel y Sais Bach, anghydfod ynghylch cau tir comin.[1]
• Mae tramiau ceffyl yn cychwyn gwasanaeth teithwyr rhwng Tredegar a Chasnewydd.
• Syr Thomas Phillipps, Barwnig 1af, yn sefydlu gwasg argraffu breifat yn Nhŵr Broadway ar ei ystâd yn Middle Hill yn Swydd Gaerwrangon.

Celfyddydau a llenyddiaeth

Llyfrau newydd

• John Hughes [2] - An Essay on the Ancient and Present State of the Welsh Language
• William Owen Pughe - Hu Gadarn (cywydd mewn tri chaniad)
• John Montgomery Traherne [3] - Lists of Knights of the Shire of Glamorgan
• Y Cymmrodor (rhifyn cyntaf)
• John Hughes, Pontrobert - Cyfansoddiad Prydyddawl ar Lyfr Caniad Solomon

Cerddoriaeth

• Stephen Llwyd [4] - "Caerllyngoed" (emyn dôn)

Genedigaethau

Richard Fothergill

Tanymarian

• 2 Ionawr, Basil Jones - esgob (bu f. 1897) [5]
• 1 Chwefror, David Richards - cerddor (bu f. 1900) [6]
• 3 Chwefror, David Tudor Evans - newyddiadurwr (bu f. 1896) Cilgynydd [7]
• Mawrth, Titus Lewis - hynafiaethydd (bu f. 1887) [8]
• 2 Mawrth, Michael D. Jones - gweinidog gyda'r Annibynwyr a phrifathro Coleg Annibynnol y Bala (bu f. 1898) [9]
• 15 Ebrill, Percy Herbert, gwleidydd (bu f. 1876) [10]
• 29 Ebrill, Herbert Watkin Williams-Wynn - milwr a gwleidydd (bu f. 1862) [11]
• 1 Mai Daniel Lewis Moses - bardd (bu f. 1893) [12]
• 4 Mai, William Phillips - llysieuwr a hynafiaethydd (bu f. 1905) [13]
• 11 Mehefin, Thomas Jones Hughes - clerigwr a gramadegydd (bu f. 1891) [14]
• 19 Mehefin, Poulett George Henry Somerset milwr a gwleidydd [15]
• 3 Awst, John Rhys Morgan - gweinidog gyda'r Bedyddwyr, darlithydd, bardd, a llenor (bu f. 1900) [16]
• 4 Hydref, Charles Watkin Williams-Wynn gwleidydd (bu f. 1896) [17]
• 27 Hydref Aneurin Jones (Aneurin Fardd) - llenor (bu f. 1904) [18]
• Tachwedd, Thomas Emlyn Thomas (Taliesin Craig-y-felin) - gweinidog Undodaidd, bardd, ysgolfeistr (bu f. 1846) [19]
• 8 Tachwedd, Richard Fothergill - gwleidydd Cymreig (bu f. 1903) [20]
• 15 Tachwedd, Edmund Swetenham, gwleidydd ceidwadol (bu f. 1890) [21]
• 4 Rhagfyr, Frances Power Cobbe, Awdur, swffragét, athronydd, dyngarwr [22]
• 9 Rhagfyr, Edward Stephen (Tanymarian) - gweinidog a chyfansoddwr Cymreig (bu f. 1885) [23]
• 22 Rhagfyr, John Roberts (Ieuan Gwyllt) - cerddor (bu f. 1877) [24]
• Dyddiad anhysbys
  • Ellis Thomas Davies - gweinidog gyda'r Annibynwyr (bu f. 1895) [25]
  • Thomas Jones (Gogrynwr) - Meddyg a cherddor o Ddolgellau (bu f. 1854) [26]
  • Philip Constable Ellis - clerigwr (bu f. 1900) [27]
  • Thomas Rocyn Jones - meddyg esgyrn (bu f. 1877) [28]
  • William Morgan Evans, cyhoeddwr y Seren (bu f. 1884) [29]

Marwolaethau

Bedd Dafydd Ddu Eryri

• 30 Mawrth, Dafydd Ddu Eryri - bardd (g. 1759) [30]
• 2 Mai, William Jones - emynydd (g. 1764) [31]
• 5 Mehefin, George Lewis gweinidog gyda'r Annibynwyr, a diwinydd (g. 1763) [32]
• 21 Mehefin, William Howell - gweinidog Ariaidd ac athro coleg (g. 1740) [33]
• 27 Mehefin, J. R. Jones, Ramoth - gweinidog gyda'r Bedyddwyr (g. 1765) [34]
• 9 Awst, John Jones, Edern - gweinidog gyda'r Methodistiaid (g. 1761) [35]
• 24 Awst, Paul Panton argraffydd (g. 1758) [36]

Cyfeiriadau

1. "Gwrthryfel - Darganfod Ceredigion". www.discoverceredigion.co.uk. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2020-02-04. Cyrchwyd 2020-02-04.
2. John Hughes, gweinidog Wesleaidd, a hynafiaethydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 4 Chwefror 2020
3. John Montgomery Traherne, hynafiaethydd enwocaf Sir Forgannwg yn ei ddydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 4 Chwefror 2020
4. Stephen Llwyd, cerddor. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 4 Chw 2020
5. Basil Jones - esgob. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 4 Chwefror 2020
6. David Richards, cerddor. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 4 Chwefror 2020
7. David Tudor Evans - newyddiadurwr. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 4 Chwefror 2020
8. Titus Lewis - hynafiaethydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 4 Chwefror 2020
9. Michael D. Jones - gweinidog gyda'r Annibynwyr a phrifathro Coleg Annibynnol y Bala. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 4 Chwefror 2020
10. Percy Herbert - Bywgraffiadur Rhydychen
11. "No title - The Pembrokeshire Herald and General Advertiser". Joseph Potter. 1862-06-27. Cyrchwyd 2020-02-04.
12. Daniel Lewis Moses - bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 4 Chwefror 2020
13. . Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 4 Chwefror 2020
14. Thomas Jones Hughes - clerigwr a gramadegydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 4 Chwefror 2020
15. E. M. Lloyd, ‘Somerset, FitzRoy James Henry, first Baron Raglan (1788–1855)’, rev. John Sweetman, Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, 2004; online edn, Sept 2014, Adferwyd 4 Chwefror 2020
16. John Rhys Morgan - gweinidog gyda'r Bedyddwyr, darlithydd, bardd, a llenor. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 4 Chwefror 2020
17. "DEATH OF CHARLES WATKIN WILLIAMS WYNN ESQ - The Montgomery County Times and Shropshire and Mid-Wales Advertiser". Samuel Salter, Junior & David Rowlands. 1896-05-02. Cyrchwyd 2020-02-04.
18. Aneurin Jones (Aneurin Fardd) - llenor. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 4 Chwefror 2020
19. Thomas Emlyn Thomas (Taliesin Craig-y-felin ) - gweinidog Undodaidd, bardd, ysgolfeistr. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 4 Chwefror 2020
20. "DEATH OF MR FOTHERGILL - Evening Express". Walter Alfred Pearce. 1903-06-24. Cyrchwyd 2020-02-04.
21. "BIOGRAPHIES OF NORTH WALES MEMBERS - The North Wales Express". Robert Wiliams. 1886-07-16. Cyrchwyd 2020-02-04.
22. Frances Power Cobbe - Bywgraffiadur Rhydychen
23. Edward Stephen (Tanymarian) - gweinidog a chyfansoddwr. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 4 Chwefror 2020
24. John Roberts (Ieuan Gwyllt) - cerddor. Y Bywgraffiadur Cymreig.] Adferwyd 4 Chwefror 2020
25. Ellis Thomas Davies - gweinidog gyda'r Annibynwyr. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 4 Chwefror 2020
26. Thomas Jones (Gogrynwr) - Meddyg a cherddor o Ddolgellau. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 4 Chwefror 2020
27. Philip Constable Ellis - clerigwr. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 4 Chwefror 2020
28. Thomas Rocyn Jones - meddyg esgyrn. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 4 Chwefror 2020
29. "NODION PERSONOL - Y Drych". Mather Jones. 1884-12-04. Cyrchwyd 2020-02-04.
30. Dafydd Ddu Eryri, bardd a llenor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 4 Chwefror 2020
31. William Jones emynydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 4 Chwefror 2020
32. George Lewis gweinidog gyda'r Annibynwyr, a diwinydd. Y Bywgraffiadur Cymreig] Adferwyd 4 Chwefror 2020
33. William Howell, gweinidog Ariaidd ac athro coleg. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 4 Chwefror 2020
34. John Richard Jones - gweinidog gyda'r Bedyddwyr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 4 Chwefror 2020
35. John Jones, Edern, gweinidog gyda'r Methodistiaid. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 4 Chwefror 2020
36. Paul Panton argraffydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 4 Chwefror 2020

Rhestrau'r 19eg Ganrif yng Nghymru

1800au: 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 - 1810au: 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 - 1820au: 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 - 1830au: 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 - 1840au: 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 - 1850au: 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 - 1860au: 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 - 1870au: 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 - 1880au: 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 - 1890au: 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899