1846 yng Nghymru

Y Llyfrau Gleision

Mae'r erthygl hon yn ymwneud ag arwyddocâd penodol y flwyddyn 1846 i Gymru a'i phobl.

Deiliaid

• Tywysog Cymru - Albert Edward
• Tywysoges Cymru - yn wag

Digwyddiadau

• 14 Ionawr - 35 o ddynion yn cael eu lladd mewn damwain lofaol yn y Rhisga.[1]
• Mawrth - Mae araith gan William Williams, AS Coventry, ar bwnc addysg a’r Gymraeg yn arwain at gomisiynu adroddiad y Llyfrau Gleision.
• 27 Mehefin - Thomas Frankland Lewis yn cael ei ddyrchafu'n farwnig.[2]
• 1 Awst - Agor rheilffordd Aberdâr.
• 3 Awst - Mary Cornelia Edwards o Blas Machynlleth yn priodi George Vane-Tempest, 5ed Ardalydd Londonderry.
• Hydref - Mae pont newydd dros Afon Tywi yn Llandeilo yn cwympo wrthi gael ei hadeiladu.
• Agorwyd pont haearn bwrw newydd Pont Llandinam yn Sir Drefaldwyn.
• Agorwyd Pier Biwmares.
• Sefydlir Cymdeithas Hynafiaethau Cymru gan Harry Longueville Jones a John Williams (Ab Ithel) ac mae'n lansio ei gyfnodolyn Archaeologia Cambrensis.[3]

Celfyddydau a llenyddiaeth

Gutyn Padarn

Llyfrau newydd

• Griffith Edwards (Gutyn Padarn) - Gwaith Prydyddawl [4]
• Daniel Silvan Evans - Telynegion
• Syr Samuel Rush Meyrick - Heraldic Visitations of Wales and Part of the Marches between the years 1586 and 1613...
• William Morgan (Gwilym Gelli-deg) - Cerbyd Awen
• Y Salmydd Cenedlaethol (casgliad o emynau)

Genedigaethau

Mair Eifion

• 8 Ionawr - Henry Bracy, tenor (bu f. 1917) [5]
• 1 Hydref - John Cadvan Davies, gweinidog a bardd (bu f. 1923) [6]
• 17 Hydref - Mary Davies (Mair Eifion), bardd (bu f. 1882) [7]
• 24 Tachwedd - Tom Hurry Riches, peiriannydd locomotif stêm (bu f. 1911) [8]
• 6 Rhagfyr - James Charles, diwinydd (bu f. 1920) [9]
• 28 Rhagfyr - William Frost, telynor (bu f. 1891) [10]
• 3 Awst - Samuel M. Jones, Maer Toledo, Ohio (bu f. 1904) [11]

Marwolaethau

• 28 Mawrth - Daniel Evans (Daniel Ddu o Geredigion), bardd, 53 [12]
• 29 Gorffennaf - John Owens, cymwynaswr addysgol, 55 [13]
• 3 Rhagfyr - Daniel Jones, cenhadwr, 33 [14]
• Dyddiad anhysbys
  • William Jones - Gweinidog y Bedyddwyr Albanaidd, 83 [15]

Cyfeiriadau

1. "The late Fatal Explosion at Risca". Monmouthshire Merlin. Edward Dowling. 7 February 1846. Cyrchwyd 16 September 2016 – drwy Welsh Newspapers Online.
2. Williams, D., (1953). LEWIS, Syr THOMAS FRANKLAND (1780 - 1855), gwleidyddwr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 15 Awst 2019
3. Abraham Hume (1847). The Learned Societies and Printing Clubs of the United Kingdom: Being an Account of Their Respective Origin, History, Objects, and Constitution: with Full Details Respecting Membership, Fees, Their Published Works and Transactions, Notices of Their Periods and Places of Meeting, &c. and a General Introduction and a Classfied Index. Longman, Brown, Green, and Longmans. t. 164.
4. Parry, T., (1953). EDWARDS, GRIFFITH (’ Gutyn Padarn’; 1812 - 1893), offeiriad, bardd, a hynafiaethydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 15 Awst 2019
5. Tony Mills, 'Bracy, Henry (1841–1917)', Australian Dictionary of Biography, National Centre of Biography, Australian National University Adferwyd 15 Awst 2019
6. Davies, E. T., (1953). DAVIES, JOHN CADVAN (‘Cadvan’; 1846 - 1923), gweinidog Wesleaidd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 15 Awst 2019
7. Lewis, I., (1953). DAVIES, MARY (‘Mair Eifion’; 1846 - 1882), bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 15 Awst 2019
8. The Whitworth Society. 'The Whitworth Register', 2008, t.46
9. Davies, T. E., (1953). CHARLES, JAMES (1846 - 1920), gweinidog Annibynnol a diwinydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 15 Awst 2019
10. Griffith, R. D., (1953). FROST, WILLIAM FREDERICK (1846 - 1891), telynor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 15 Awst 2019
11. Ohio History Samuel M. Jones Archifwyd 2020-09-22 yn y Peiriant Wayback Adferwyd 15 Awst 2019
12. Jones, D. G., (1953). EVANS, DANIEL (‘Daniel Ddu o Geredigion’; 1792 - 1846), offeiriad a bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 15 Awst 2019
13. Clapp, B. (2004, September 23). Owens, John (1790–1846), merchant and philanthropist. Oxford Dictionary of National Biography Adferwyd 15 Awst 2019
14. Evans, E. L., (1953). JONES, DANIEL (1813 - 1846), cenhadwr ar ran y Methodistiaid Calfinaidd ar Fryniau Khassia, India;. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 15 Awst 2019
15. Jones, J. I., (1953). JONES, WILLIAM (1762 - 1846), gweinidog Bedyddwyr Albanaidd, golygydd, ac awdur. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 25 Maw 2020

Rhestrau'r 19eg Ganrif yng Nghymru

1800au: 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 - 1810au: 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 - 1820au: 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 - 1830au: 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 - 1840au: 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 - 1850au: 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 - 1860au: 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 - 1870au: 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 - 1880au: 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 - 1890au: 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899