1820au yng Nghymru

Hwfa Môn yn ei wisg archdderwydd, gan Christopher Williams

Mae'r erthygl hon yn sôn am arwyddocâd arbennig y ddegawd 1820 - 1829 i Gymru a'i phobl.

Deiliaid

• Tywysog Cymru - George (tan 29 Ionawr 1820) (daeth yn Siôr IV)
• Tywysoges Cymru - Caroline o Brunswick (tan 29 Ionawr 1820)

Celfyddydau a llenyddiaeth

Llyfrau newydd

Llinellau agoriadol the Forest Sanctuary

• John Elias - Golygiad Ysgrythurol ar Gyfiawnhad Pechadur (1821)
• Felicia Hemans - The Forest Sanctuary (1825) [1]
• Thomas Price (Carnhuanawc) - An Essay on the Physiognomy and Physiology of the Present Inhabitants of Britain (1829)
• David Richards (Dafydd Ionawr) - Cywydd y Dilyw (1821)

Cerddoriaeth

• John Ellis - Eliot (emyn dôn) (1823)
• Edward Jones - Hen Ganiadau Cymru (1820)
• Peroriaeth Hyfryd (casgliad o emynau gan gynnwys Caersalem gan Robert Edwards) (1827)
• Seren Gomer (casgliad o emynau gan gynnwys Grongar gan John Edwards ) (1824)

Genedigaethau

Cerflun i Guillermo Rawson yn Buenos Aires.

John Thomas (Pencerdd Gwalia)

• 1820
  • 21 Mai - Syr Thomas Lloyd, Barwnig 1af, gwleidydd a thirfeddiannwr (bu f. 1877) [2]
• 1821
  • 24 Mehefin - Guillermo Rawson, gwleidydd o'r Ariannin (bu f. 1890)
  • 16 Gorffennaf - John Jones (Mathetes), pregethwr ac awdur (bu f. 1878) [3]
• 1822
  • 2 Mawrth - Michael D. Jones, ymsefydlwr Patagonia (bu f. 1898) [4]
• 1823
  • 8 Ionawr - Alfred Russel Wallace, biolegydd (bu f. 1913) [5]
  • Mawrth - Rowland Williams (Hwfa Môn), bardd ac archdderwydd (bu f. 1905) [6]
  • 23 Tachwedd - Syr John Evans, archeolegydd (bu f. 1908)
• 1824
  • dyddiad anhysbys - John Basson Humffray, diwygiwr gwleidyddol yn Awstralia (bu f. 1891) [7]
• 1825
  • 7 Mehefin - R D Blackmore, nofelydd (bu f. 1900) [8]
• 1826
  • 13 Ionawr - Henry Matthews, Is-iarll 1af Llandaf (bu f. 1913)
  • 1 Mawrth - John Thomas (Pencerdd Gwalia), telynor (bu f. 1913) [9]
  • 8 Mai - George Osborne Morgan, cyfreithiwr (bu f. 1897) [10]
  • 11 Mai - David Charles Davies, arweinydd anghydffurfiol (bu f. 1891) [11]
• 1827
  • 27 Hydref - Joseph Tudor Hughes (Blegwryd), telynor ifanc addawol (bu f. 1841) [12]
• 1828
  • 30 Ionawr - John David Jenkins, dyngarwr (bu f. 1876)
• 1829
  • 27 Ionawr - Isaac Roberts, seryddwr (bu f. 1904) [13]

Marwolaethau

Portread o Hester Thrale a'i merch Hester gan Syr Joshua Reynolds

Bedd Dafydd Ddu Eryri - Mynwent Eglwys Sant Mihangel, Llanrug, Gwynedd

• 1820
  • 29 Ionawr - Brenin Siôr III y Deyrnas Unedig, Tywysog Cymru 1751-1760
  • 16 Mehefin - Thomas Jones o Ddinbych, pregethwr Methodistaidd ac awdur (g. 1756) [14]
  • 27 Mehefin - William Lort Mansel, esgob ac academydd (g. 1753)
  • 23 Awst - John Randles, telynor (g. 1763)
  • 28 Awst - Henry Mills, cerddor (g. 1757)
• 1821
  • 2 Mai - Hester Thrale, dyddiadurwr (g. 1741) [15]
  • 7 Awst - Caroline o Brunswick, cyn Dywysoges Cymru (1795-1820), 53
• 1822
  • 30 Mawrth - Dafydd Ddu Eryri, bardd (g. 1759) [16]
  • dyddiad anhysbys - Stephen Kemble, actor, brawd Sarah Siddons (g. 1758)
• 1823
  • 26 Chwefror - John Philip Kemble, actor, brawd Sarah Siddons (g. 1757) [17]
• 1825
  • 24 Chwefror - Thomas Bowdler, golygydd gweithiau Shakespeare (g. 1754) [18]
  • 9 Mehefin - Abraham Rees, gwyddonydd (g. 1743) [19]
  • 10 Awst - Joseph Harris (Gomer), gweinidog, bardd a golygydd y Bedyddwyr (g. 1773) [20]
• 1827
  • dyddiad anhysbys - Helen Maria Williams, nofelydd a bardd (g. cyn 1761)
• 1828
  • Medi - William Alexander Madocks, tirfeddiannwr sylfaenydd Porthmadog [21]
• 1829
  • 26 Ionawr - Benjamin Millingchamp, casglwr llawysgrifau (g. 1756) [22]
  • Mehefin - Elizabeth Randles, telynor (g. 1801) [23]

Cyfeiriadau

1. The Forest Sanctuary ar Internet Archive
2. Lloyd-Johnes, H. J., (1953). LLOYD, Syr THOMAS DAVIES (1820 - 1877), barwnig, tirfeddiannwr, a gwleidyddwr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 29 Gor 2019
3. Owens, B. G., (1953). JONES, JOHN (‘Mathetes’; 1821 - 1878), gweinidog Bedyddwyr a llenor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 29 Gor 2019
4. Owen, R. G., (1953). JONES, MICHAEL DANIEL (1822 - 1898), gweinidog gyda'r Annibynwyr a phrifathro Coleg Annibynnol y Bala. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 29 Gor 2019
5. Hughes, R. E., (2008). WALLACE, ALFRED RUSSEL (1823-1913), naturiaethwr a hyrwyddwr diwygiadau cymdeithasol.. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 29 Gor 2019
6. Owen, R. G., (1953). WILLIAMS, ROWLAND (‘Hwfa Môn’; 1823 - 1905), gweinidog gyda'r Annibynwyr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 29 Gor 2019
7. Diane Langmore, 'Humffray, John Basson (1824–1891)', Australian Dictionary of Biography, National Centre of Biography, Australian National University adalwyd 29 Gorffennaf 2019
8. Mitchell, C. (2005, May 26). Blackmore, Richard Doddridge (1825–1900), novelist and fruit farmer. Oxford Dictionary of National Biography adalwyd 29 Gorffennaf 2019
9. Griffith, R. D., (1953). THOMAS, JOHN (‘Pencerdd Gwalia,’ 1826-1913). Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 29 Gor 2019
10. Humphreys, E. M., & Jenkins, R. T., (1953). MORGAN, GEORGE OSBORNE (1826-1897), gwleidydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 29 Gor 2019
11. Edwards, G. A., (1953). DAVIES, DAVID CHARLES (1826 - 1891); gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, diwinydd, esboniwr, ac am gyfnod yn brifathro Coleg Trefeca (1888-91). Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 29 Gor 2019
12. Owen, R. (1953). HUGHES, JOSEPH TUDOR (‘Blegwryd’; 1827 - 1841), bachgen â'i hynododd ei hun yn ei blentyndod fel telynor, etc.;. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 29 Gor 2019
13. Jenkins, R. T., (1953). ROBERTS, ISAAC (1829 - 1904), seryddwr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 29 Gor 2019
14. I., (1953). JONES, THOMAS (1756 - 1820), Dinbych, awdur a gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd. Y Bywgraffiadur Cymreig^[dolen farw] Adferwyd 29 Gor 2019, o
15. Davies, W. Ll., (1953). PIOZZI, HESTER LYNCH (1741 - 1821), awdures. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 29 Gor 2019
16. Roberts, G. T., & Griffiths, G. M., (1953). THOMAS, DAVID (‘Dafydd Ddu Eryri’; 1759-1822), llenor a bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 29 Gor 2019
17. Thomson, P. (2008, January 03). Kemble, John Philip (1757–1823), actor. Oxford Dictionary of National Biography adalwyd 29 Gorffennaf 2019
18. Loughlin-Chow, M. (2011, January 06). Bowdler, Thomas (1754–1825), writer and literary editor. Oxford Dictionary of National Biography adalwyd 29 Gorff 2019
19. Williams, D., & Chambers, Ll. G., (1953). REES, ABRAHAM (1743 - 1825), gwyddoniadurwr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 29 Gor 2019
20. Rhys, W. J., (1953). HARRIS, JOSEPH (‘Gomer’; 1773 - 1825), gweinidog y Bedyddwyr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 29 Gor 2019
21. Thomas, D., (1953). MADOCKS, WILLIAM ALEXANDER (1773 - 1828), dyneiddiwr, yn caru'r ddrama a'r celfyddydau. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 29 Gor 2019
22. Davies, W. Ll., (1953). MILLINGCHAMP, BENJAMIN (1756 - 1829), caplan yn y llynges, a chasglwr llyfrau a llawysgrifau dwyreiniol Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 29 Gor 2019
23. Griffith, R. D., (1953). RANDLES, ELIZABETH (1801? - 1829), cerddor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 29 Gor 2019

Rhestrau'r 19eg Ganrif yng Nghymru

1800au: 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 - 1810au: 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 - 1820au: 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 - 1830au: 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 - 1840au: 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 - 1850au: 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 - 1860au: 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 - 1870au: 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 - 1880au: 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 - 1890au: 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899