Индий

Кадмий◄ Индий / Indium (In) ►Аккургаш
Атом номеры	49
Матдәнең тышкы күренеше
Атомның үзлекләре
Атом массасы (моляр масса)	114,818 (3) а. м. б. (г/моль)
Атом радиусы	пм
Ионлаштыру энергиясе (беренче электрон)	кДж/моль (эВ)
Электрон конфигурациясе
Химик үзлекләре
Ковалент радиусы	пм
Ион радиусы	пм
Электр тискәрелеге (Полинг буенча)
Электрод потенциалы
Оксидлашу дәрәҗәсе
Матдәнең термодинамик үзлекләре
Тыгызлык	7,31 г/см³
Моляр җылы сыешлыгы	Дж/(K·моль)
Җылы үткәрүчелек	Вт/(м·K)
Эрү температурасы	K
Эрү җылылыгы	156,2 кДж/моль
Кайнау температурасы	2080 K
Парга әйләнү җылылыгы	кДж/моль
Моляр күләм	см³/моль
Матдәнең кристаллик рәшәткәсе
Рәшәткә төзелеше
Рәшәткә параметрлары	Å
Дебай температурасы	K

Индий (лат. Indium, In) — Менделеевның периодик таблицасының 5 период, 13 төркем элементы. Тәртип номеры - 49.

Гади матдә индий — җиңел чүкелүчән, тиз эри, бик йомшак металл, көмөшсу-ак төстә. Химик үзенчәлекләре буенча алюминий һәм галлийга, тышкы күренеше белән цинкка охшаган.

Символы

Индий элементының символы — In (Индий дип укыла).

Планетада индий чыгару динамикасын, USGS мәглүматы буенча[1]

Тарихы

Индийны немец химиклары Фердинанд Райх һәм Теодор Рихтер (Richter Theodore) 1863 елда цинклар буенча спектроскопик тикшеренү вакытында таба[2][3]. 1867 елда бөтен дөнья күргәзмәсендә индийның ярты килограмлык коелмасы китерелгән булган инде[4].

Исеменең килеп чыгышы

Индийдагы спектрның ачык эмиссия хасияте — индиго төсе. Атама шуннан чыгып бирелгән.

Чыгарып алу

Индийны цинк һәм әзрәк нисбәттә кара һәм аккургашларның калдыкларыннан җитештерәләр.

Физик үзенчәлекләре

• Эрү температурасы 156,5985 °C (429,7485 K)
• кайнау температурасы 2072 °C (2345 K)
• Тыгызлыгы: 7,362 (+20 °C, г/см³)
  • 7,023 (157 °C, г/см³)
  • 5,763 (2109 °C, г/см³)
• Пар басымы (терек.баг. мм):
  • 0,01 (912 °C)
  • 0,1 (1042 °C)
  • 1 (1205 °C)
  • 10 (1414 °C)
  • 100 (1688 °C)
• Даими басым булганда шартлы җылылык сыйдырышлыгы (0-150 °C): 0,238 Дж/га·K

Биологик әһәмияте

Индий организмда сизелерлек метаболик роль уйнамый[5] Вакытлыча кешенең мускулларында, сөяк һәм тиресендә туплануы мөмкин. III валентлы эрүчән кушылмаларын инъекция белән керткән очракта бөер өчөн агулы булуы ихтимал[6] Озак вакыт индий, гидроксид, оксидлары тузанын суларга туры килгәндә Калып:Тәржемәһез 3 дигән үпкә авыруын тудыруы ихтимал[7]

Индийның эш зонасы һавасында рөхсәт ителгән концентрациясе 0,1 мг/мм^3 (Хезмәтне саклау милли институты, АКШ), әмма үпкә ауырулары турында мәглүмат килеп чыккач, кагыйдәләр катгыйлана башлый. Мәсәлән, Япония Милли иминлек һәм хезмәт гигиенасы институты ПДК-ны 0.0003 мг/м^3[8] дип билгели.

Әдәбият

• Индий// Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. 10-й т. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.

Чыганаклар

• Atomic Weights of the Elements 2001, Pure Appl. Chem. 75(8), 1107—1122, 2003. Retrieved June 30, 2005. Atomic weights of elements with atomic numbers from 1-109 taken from this source.(ингл.)
• IUPAC Standard Atomic Weights Revised 2008 елның 5 март көнендә архивланган. (2005)

Сылтамалар

• Индий на Webelements
• Индий в Популярной библиотеке химических элементов 2006 елның 13 февраль көнендә архивланган.
• Индий в chemport.ru

Искәрмәләр

1. U.S. Geological Survey — Historical Statistics for Mineral and Material Commodities in the United States 2013 елның 4 июнь көнендә архивланган. // 2013; INDIUM STATISTICS // USGS, November 8, 2012
2. Reich, F.; Richter, T. {{{башлык}}}(алм.) // Journal für Praktische Chemie(ингл.) : magazin. — Т. 90. — № 1. — С. 172—176. — DOI:10.1002/prac.18630900122
3. Калып:Из КНЭ
4. Schwarz-Schampera, Ulrich; Herzig, Peter M. . — ISBN 9783540431350.
5. Castronovo, F. P.; Wagner, H. N. {{{башлык}}}(ингл.) // British Journal of Experimental Pathology : journal. — Т. 52. — № 5. — С. 543—559. — PMID 5125268.
6. W. M.; Gwinn {{{башлык}}}(ингл.) // Toxicological Sciences(ингл.) : journal. — Т. 144. — № 1. — С. 17—26. — DOI:10.1093/toxsci/kfu273 — PMID 25527823.
7. Alfantazi, A. M.; Moskalyk, R. R. {{{башлык}}} (und) // Minerals Engineering. — Т. 16. — № 8. — С. 687—694. — DOI:10.1016/S0892-6875(03)00168-7
8. The Technical Guideline for Preventing Health Impairment of Workers Engaged in the Indium Tin Oxide Handling Processes(ингл.). — JNIOSH, 2010.

(ингл.)