Висмут

Кургаш◄ Висмут / Bismuthum, Wismatum (Bi) ►Полоний
Атом номеры	83
Матдәнең тышкы күренеше
Атомның үзлекләре
Атом массасы (моляр масса)	208,98040 (1) а. м. б. (г/моль)
Атом радиусы	пм
Ионлаштыру энергиясе (беренче электрон)	кДж/моль (эВ)
Электрон конфигурациясе
Химик үзлекләре
Ковалент радиусы	пм
Ион радиусы	пм
Электр тискәрелеге (Полинг буенча)
Электрод потенциалы
Оксидлашу дәрәҗәсе
Матдәнең термодинамик үзлекләре
Тыгызлык	9,8 г/см³
Моляр җылы сыешлыгы	Дж/(K·моль)
Җылы үткәрүчелек	Вт/(м·K)
Эрү температурасы	K
Эрү җылылыгы	271,4 кДж/моль
Кайнау температурасы	1560 K
Парга әйләнү җылылыгы	кДж/моль
Моляр күләм	см³/моль
Матдәнең кристаллик рәшәткәсе
Рәшәткә төзелеше
Рәшәткә параметрлары	Å
Дебай температурасы	K

Висмут (лат. Bismuthum, Wismatum, Bi) — Менделеевның периодик таблицасының 6 период, 15 төркем элементы. Тәртип номеры - 83. Гади матдә нормаль шартларда көмешсу ялтыравыклы, алсурак төсмерле металл.

Висмут
ингл. Bismuth
Масса	208,9804 ± 1,0E−5 м.а.б.[1]
Илиминт симвылы	Bi[2]
Химик фурмула	Bi[3]
SMILES фурмуласы	[Bi][3]
Атым саны	83
Иликтер кирелеге	2,02
Ионный радиус	0,96 ангстрем[4], 1,03 ангстрем[4], 1,17 ангстрем[4] һәм 0,76 ангстрем[4]
Бәллүри (кристаллик) система	өчавышлыклы охшашпочамклык^[d]
Дәвалау өчен кулланыла	бактериальная инфекция^[d][5], шигеллёз^[d][5], коли-инфекция^[d][5], peripheral vascular disease^[d][5] һәм вирусная инфекция^[d][5][6]
Висмут Викиҗыентыкта

Символы

Висмут элементының символы — Bi (Висмут (20 гасыр уртаһынаса — Бисмут) тип укыла).

Тарихы һәм атаманың килеп чыгышы

Латинча Bismuthum яки немец телендәге Masse weisse, «ак масса»[7] дигәннән килеп чыккан дип фараз ителә.

Висмут Европада гына кулланылып калмый. Инкалар салкын корал эшләү процессында кулланганнар, ул матур ялтыравык төс биргән, чөнки висмут оксиды шундый сыйфатларга ия. 1546 елда Висмут турында немец минералогы һәм металлургы Георгиус Агрикола тарафыннан беренче тапкыр телгә ала. 1739 елда немец химигы И. Г. Потт Висмут шулай да аерым химик элемент икәнен ачыклый. 80 елдан швед химигы Берцелиус химик элементлар исемлегенә беренче тапкыр Bi символын керткән[8].

Табигатьтә

Җир кабыгында массасы буенча висмут нисбәте — 2×10^−5 % , диңгез суында — 2×10^−5 мг/л.

Висмутны чыгару һәм куллану

Висмут — ярыйсы сирәк металл, һәм аны чыгару/куллану елына 6000 тоннанан бик артмый (елына 5800-дән 6400 тоннага кадәр).

Билгеле булган висмут ятмалары Германия, Монголия, Боливия, Австралия, Перу дәүләтләрендә, Рәсәйдә һәм башка илләрдә[9].

Шулай ук карагыз

• Висмут җитештерү буенча илләр исемлеге

Искәрмәләр

1. Meija J., Prohaska T., Coplen T. B. et al. Atomic weights of the elements 2005 (IUPAC Technical Report) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2016. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1515/PAC-2015-0305
   https://wikidata.org/wiki/Track:Q2425378https://wikidata.org/wiki/Track:Q33438https://wikidata.org/wiki/Track:Q28653639https://wikidata.org/wiki/Track:Q55593869https://wikidata.org/wiki/Track:Q45730822https://wikidata.org/wiki/Track:Q15699424https://wikidata.org/wiki/Track:Q116478786
2. Wieser M. E., Coplen T. B., Wieser M. Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2010. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1351/PAC-REP-10-09-14
   https://wikidata.org/wiki/Track:Q2425378https://wikidata.org/wiki/Track:Q13422885https://wikidata.org/wiki/Track:Q33438https://wikidata.org/wiki/Track:Q15699384https://wikidata.org/wiki/Track:Q15699424https://wikidata.org/wiki/Track:Q59763130
3. BISMUTH
   https://wikidata.org/wiki/Track:Q278487https://wikidata.org/wiki/Track:P662https://wikidata.org/wiki/Track:P2153
4. (unspecified title) — ISBN 0-8493-0485-7
5. NDF-RT
   https://wikidata.org/wiki/Track:P2115https://wikidata.org/wiki/Track:Q21008030
6. (unspecified title) — PMID:7372069
7. Nicholas C; Norman. . — ISBN 978-0-7514-0389-3.
8. Под ред. Дрица М. Е. .
9. ВИСМУТ. әлеге чыганактан 2010-09-22 архивланды. 2010-09-23 тикшерелгән. архив күчермәсе, archived from the original on 2010-09-22, retrieved 2022-11-16 

Чыганаклар

• Atomic Weights of the Elements 2001, Pure Appl. Chem. 75(8), 1107—1122, 2003. Retrieved June 30, 2005. Atomic weights of elements with atomic numbers from 1-109 taken from this source.(ингл.)
• IUPAC Standard Atomic Weights Revised 2008 елның 5 март көнендә архивланган. (2005).(ингл.)