Чадта ислам

Чадның Ваддай төбәге административ үзәге Абеше шәһәре мәчете

Чадта ислам (фр. Islam au Tchad, гарәп. الإسلام في تشاد‎) ― иң күп тарафдарлары булган дин. Мөселманнар, нигездә, илнең төньяк районнарында яши һәм ил халкының (17,4 млн) ~57,8 % ын тәшкил итә [1].

Тарих

Хәзерге Чад территориясенә Ислам XI гасыр ахырында үтеп керә башлый[2]. Ислам дине, иң беренче чиратта, катлаулы географик шартлар аркасында, бу илгә бик акрынлык белән үтеп керә алган. Гарәпләр белән элемтәләр начар булу сәбәпле, Чадта гарәп телен белүче кешеләр аз [3].

Ислам

Илдә Мәлики мәзһәбендәге сөнни исламы өстенлек итә, гарәпләр арасында шулай ук Шәфигый мәзһәбе тарафдарлары да бар. Илнең төньягында Кадыйрия тәрикатенең ( ru) йогынтысы көчле, көньякта — Тиҗания (ru), илнең кайбер төбәкләрендә – Санусия тәрикате ( ru) тарафдарлары бар. Бәяләүләр буенча, Чад мөселманнарының 5―10 % ы – Исламның фундаменталь юнәлешләре — Ваһһабичылык һәм Сәләфилек ( ru) яклы [4]. Чад мөселманнары еш кына ислам традицияләрен ислам кергәнче булган йолалар һәм ышанулар белән берләштерә.

Чад мөселманнарының 48 % ы үзләрен сөнниләр, 21 % ы – шигыйлар, 4 % ы – әхмәдияләр дип саный, калган өлеше үзләрен билгеле бер төркемгә бәйләп карамый [5].

Ислам мәгарифе

Согуд Гарәбстаны кебек башка мөселман илләре белән чагыштырганда,, Чадта Ислам мәгарифе начар үсеш алган[6].

Чадтагы беренче мөселман мәктәбе – École Mohamed Illech, аңа 1918 елда нигез салынган[7]. Югары ислам белеме алу өчен, Чад студентлары Мисырга (Әл-Әзһәр университеты), Суданга (Хартум) һ. б. мөселман илләренә бара.

Искәрмәләр

1. J. Gordon Melton, Martin Baumann. Religions of the World: A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices. Oxford, England, ABC CLIO, 2010. isbn = 1-57607-223-1(ингл.)
2. Чад. Энциклопедия Кругосвет. 2013-10-13 тикшерелгән.
3. Islam in Chad. «Government Local». Library of Congress country studies, December 1988.
4. Chad. International Religious Freedom Report 2007. The Office of Website Management, Bureau of Public Affairs. 2013-09-27 тикшерелгән.
5. The World's Muslims: Unity and Diversity. Pew Forum on Religious & Public life (August 9, 2012). әлеге чыганактан 2012-10-24 архивланды. August 14, 2012 тикшерелгән.
6. Islam in Saudi Arabia 2013 елның 18 октябрь көнендә архивланган.. «Islamic counsels», Monday April 22, 2013.
7. Chad country study. This article incorporates text from this source, which is in the public domain