سمیہ بنت خباط

سمیہ بنت خباط

فائل:قبرستان ابوطالب محل دفن یاسر و سمیه اولین شهدای اسلام.jpg قبرستان ابو طالب، سمیہ و یاسر اولین شہداء اسلام دا مدفن
معلومات شخصیت
مکمل نام	سمیہ بنت خباط
وجہ شہرت	صحابی، اولین شہیدہ اسلام
مدفن	قبرستان ابو طالب، مکہ
نمایاں کارنامے
دیگر سرگرمیاں

سُمَیِّہ بنت خباط، پیغمبر اکرمصلی اللّٰہ علیہ و آلہ وسلم دے مشہور صحابی عمار یاسر دی والدہ، سب تو‏ں پہلے اسلام لانے والےآں وچو‏ں تے اسلام دی پہلی شہیدہ خاتون نيں۔

نسب تے اسلام تو‏ں پہلے دی زندگی

سمیہ، خباط دی بیٹی تے ابی الحذیفہ بن المغیرہ (قبیلہ بنی مخزوم دے سردار) دی کہور سن۔[۱] انہاں دے شوہر یاسر، عامر دے بیٹے تے یمن دے عنسی، مذجحی، قحطانی عرب قبیلہ تو‏ں تعلق رکھدے سن ۔ جو اپنے دو بھائیاں حارث تے مالک دے ہمراہ یمن تو‏ں مکہ آئے تا کہ اوہ اپنے گمشدہ چوتھے بھائی نو‏‏ں تلاش کر سکن جو قحطی و خشک سالی تے حکومت یمن دے خراب حالات دی وجہ تو‏ں لا پتہ ہو گئے سن ۔ جدو‏ں تیناں بھائی اپنے بھائی دی تلاش تو‏ں مایوس ہو گئے تو مالک تے حارث اپنے وطن واپس لوٹ گئے جدو‏ں کہ یاسر مکہ وچ ہی رک گئے تے بنی مخزوم قبیلہ دے رئیس حذیفہ بن مغیرہ دے نال اسيں پیمان ہو گئے۔[۲]

ابو حذیفہ نے خباط دی بیٹی سمیہ دی جو انہاں دی سب تو‏ں شریف و عفیف کہور سن، یاسر تو‏ں شادی کرا دی تے اس دے بعد سمیہ نو‏‏ں آزاد کر دتا تے ایہ مقرر کیتا کہ انہاں دونے تو‏ں ہونے والی اولاد وی آزاد شمار دی جان گی۔

سمیہ دا اسلام لانا

جس وقت پیغمبر اکرم صلی اللّٰہ علیہ و آلہ وسلم مبعوث بہ رسالت ہوئے۔ یاسر، سمیہ تے انہاں دے بیٹے عمار اولین افراد وچو‏ں سن جنہاں نے اسلام قبول کیتا تے تمام پیش آنے والے خطراں دی پرواہ کيتے بغیر اسنو‏ں دل و جان تو‏ں تسلیم کیتا۔

یاسر و سمیہ مشرکین دے زیر شکنجہ

اس گھرانے دے اسلام لانے دے نال ہی کفار قریش دی طرف تو‏ں آزار و اذیت تے انہاں نو‏ں شکنجہ دینے دا شروع ہو گیا تے دن بہ دن اس وچ اضافہ ہُندا گیا۔ مکہ دے گرم ریگزار وچ ابو جہل انہاں نو‏ں سزا دیندا سی ۔ جلاد انہاں تیناں دے سیناں اُتے بھاری پتھر رکھ دیندے سن تے بیحد سختی دے نال انہاں نو‏ں ایذا و تکلیف پہچایا کردے سن ۔

ابو جہل کہندا سی :

انہاں تناں کماں وچو‏ں کوئی اک تواڈی نجات تے آسایش دا ذریعہ بن سکدے نيں:

• ۱۔ سب و شتم پیغمبر صلی اللّٰہ علیہ و آلہ وسلم
• ۲۔پیغمبر صلی اللّٰہ علیہ و آلہ وسلم تو‏ں اظہار برائت
• ۳۔ لات و عزی دی طرف رجوع۔ لیکن انہاں دی زباناں تو‏ں انہاں جملاں: اللہ اکبر، لا الہ الا اللہ، لات و عزی دی برائی تے پیغمبر صلی اللّٰہ علیہ و آلہ وسلم دا نہایت عزت و احترام دا نال نام لینے دے علاوہ کوئی چیز سننے وچ نئيں آندی سی۔[۳]

ابو جہل انہاں دے جسماں اُتے آہنی زرہیاں پہنا کر انہاں نو‏ں مکہ دے صحرا تے ریگزار وچ تپتی ہوئی دھوب وچ زیر آسمان بنھ دیندا سی ۔ جس دے نتیجہ وچ تمازت آفتاب تے لوہے دی حدت انہاں دے جسماں جلا تے دماغاں نو‏‏ں برما دیندی سی۔[۴]

پیغمبر صلی اللّٰہ علیہ و آلہ وسلم دی یاسر و سمیہ تو‏ں ہمدردی

پیغمبر صلی اللّٰہ علیہ و آلہ وسلم یاسر و سمیہ دے نال اظہار ہمدردی تے انہاں دی احوال پرسی دے لئے انہاں دے پاس جاندے سن تے انہاں دے سرہانے کھڑے ہو ک‏ے اپنے دست مبارک تو‏ں انہاں دے زخماں اُتے ہتھ پھیرتے سن تے فرمایا کردے سن :

صَبراً یا آلِ یاسر فَاِنَّ مَوعدَکُمُ الجَنَّة،[۵] اے آل یاسر صبر کرو کہ تواڈی وعدہ گاہ جنت اے تے کدی آسمان دی طرف رخ کردے تے فرماندے سن : پروردگارا آل یاسر دی مغفرت فرما، انہاں دے سلسلہ وچ جو میرے تو‏ں ممکن سی ميں نے انجام دتا۔[۶]

اک دن عمار نے پیغمبر (ص) تو‏ں کہیا:

یا رسول الله: بَلَغَ العَذابُ مِن اُمّی کُلَّ مَبلَغٍ، اے رسول خدا، میری ماں اُتے (کفار قریش دی طرف سے) کيتے جانے مظالم اپنی حد پار کر چکے نيں: آپ نے فرمایا: صبراً یا اَبَا الیقظانِ! اَللَّهُمَّ لا تُعَذِّب اَحَداً مِن آلِ یاسِر بِالنًّار ، اے ابا یقظان صبر کرو تے آسمان دی طرف رخ کیتا تے فرمایا: پروردگارا، آل یاسر وچو‏ں کسی نو‏‏ں وی اپنے عذاب تے آتش جہنم وچ مبتلا نہ فرما۔[۷]

سمیہ دی شہادت

آخر کار شکنجہ دے سبب یاسر دی شہادت ہو گئی۔ انہاں دی اہلیہ سمیہ ضعیفی دے باوجود تحمل تے مقاومت کر رہیاں سن۔ شوہر دی شہادت دے بعد ابو جہل ہر وقت انہاں نو‏ں برا بھلا کہندا سی ۔ اک دن ابو جہل نے غصہ وچ حکم دتا کہ انہاں دے دونے پیراں نو‏‏ں دو اونٹھاں دے پیراں وچ بنھ کر انہاں نو‏ں مخالف سمت وچ چلایا جائے۔[۸] آخر کار ابو جہل غصہ تو‏ں پاگل ہو گیا تے خنجر یا نیزہ تو‏ں انہاں دے شکم نو‏‏ں پارہ پارہ کر دتا۔ اس طرح تو‏ں اس نے اس با صلابت خاتون نو‏‏ں شہید کر دتا۔[۹]

تدفین

قریش دے جوان جو اس منظر نو‏‏ں دیکھ رہے سن، انہاں نے اسلام دشمنی دے اپنے مشترکہ منافع دے باوجود عمار نو‏‏ں زخمی حالت وچ ابو جہل دے پنجے تو‏ں آزاد کرایا تا کہ اوہ اپنے ماں باپ دے جنازہ نو‏‏ں دفن کر سکن۔[۱۰]

حوالے

1. بحار الانوار، ج ۱۸، ص۲۴۱؛ معارف و معاریف، ج ۶، ص۳۳۴
2. منتہی الآمال، ص۱۶۰- ۱۶۱
3. عمار یاسر، پیشاہنگ اسلام و پرچمدار علی(ع)، ص۷۱
4. قمی، منتہی الآمال، ج۱، ص۳۰۵
5. قمی، منتہی الآمال، ج۱، ص۳۰۵
6. عمار یاسر، پیشاہنگ اسلام و پرچمدار علی(ع)، ص۷۲
7. قمی، منتہی الآمال، ج۱، ص۳۰۶
8. امین، اعیان الشیعه، ج۸، ص۲۷۲
9. ابن اثیر، الکامل، ص۸۸۵؛ مجلسی، بحار الانوار، ج ۱۸، ص۲۴۱
10. صحابی، فرازہایی از تاریخ پیامبر اسلام، ص ۱۱۷

مآخذ

• ابن اثیر، عز الدین؛ الکامل، ترجمہ محمد حسین روحانی، تہران، اساطیر، ۱۳۷۰ ش، چاپ اول
• امین، سید محسن؛ اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف
• شرف الدین صدر الدین، عمار یاسر، پیشاہنگ اسلام و پرچمدار علی(ع)، مترجم: سیدغلام‌ رضا سعیدی، تہران، آیین جعفری، بی‌ تا
• صحابی، جعفر، فرازہایی از تاریخ پیامبر اسلام، تہران، دفتر نشر فرہنگ اسلامی، معاونت آموزش و تحقیقات، ۱۳۷۱ ش
• قمی، شیخ عباس، منتہی الآمال، قم، نشر دلیل، ۱۳۷۹ ش
• مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، محقق محمد باقر محمودی، عبد الزہرا علوی، بیروت، دار احیاء التراث العربی