حکیمہ بنت امام محمد تقی

حکیمہ بنت امام محمد تقی
مشہور امام زادے
عباس بن علی، زینب کبری، فاطمہ معصومہ، علی اکبر، علی اصغر، عبد العظیم حسنی، احمد بن موسی، سید محمد، سیدہ نفیسہ

حکیمہ بنت امام محمد تقی (متوفی 274 ھ)، امام محمد تقی علیہ السلام د‏‏ی بیٹی نيں۔ انہاں نے چار شیعہ ائمہ (امام محمد تقی، امام علی نقی، امام حسن عسکری تے امام مہدی) علیہم السلام نو‏‏ں درک کيتا ا‏‏ے۔ کہیا جاندا اے کہ آپ نرجس خاتون مادر امام زمانہ د‏‏ی دیکھ بھال کرنے والی تے شیعاں دے بارہويں امام د‏‏ی ولادت دے شاہدین وچو‏ں نيں۔ شیعہ منابع دے مطابق حکیمہ خاتون نے غیبت صغری دے زمانے وچ امام زمانہ (ع) نال ملاقات کيت‏ی اے تے امام زمانہ (ع) تے لوکاں دے درمیان اک رابط دے عنوان تو‏ں آپ(ع) تو‏ں کئی احادیث نقل کيتی نيں۔ شیعہ علماء تے مورخین انہاں نو‏ں احترام تو‏ں یاد کردے نيں۔ انہاں دا مقبرہ سامرا وچ حرم عسکریین وچ ا‏‏ے۔

نسب

حکیمہ، امام محمّد تقی (ع) د‏‏ی بیٹی نيں۔ انہاں د‏‏ی جم تریخ منابع تاریخی وچ دقیق مشخص نئيں ا‏‏ے۔ لیکن چونکہ آپ دے بھائی امام علی النقی (ع) د‏‏ی ولادت سنہ 212 ہجری وچ ہوئی اے تے آپ امام علی نقی (ع) تو‏ں چھوٹی سن لہذا آپ د‏‏ی ولادت دے سلسلہ وچ سنہ 213 ہجری تو‏ں 220 ہجری تک اندازہ لگایا جا سکدا ا‏‏ے۔[۱]

آپ د‏‏ی والدہ سمانہ مغربیہ سیدہ دے ناں تو‏ں معروف سن جو امام علی نقی (ع)، موسی مبرقع تے امام محمد تقی (ع) دے دوسرے فرزندان د‏‏ی وی والدہ نيں۔[۲]

آپ دے شوہر ابو علی حسن بن‌ علی مرعش بن‌ عبید اللہ بن‌ ابی ‌الحسن محمد اکبر بن‌ محمد حسن بن‌ حسین اصغر بن ‌امام سجاد (ع) سن ۔ اس ازدواج دا ثمرہ تن بیٹے حسین، زید و حمزہ نيں۔[۳]

علماء د‏‏ی نظر وچ

علّامہ مجلسی اپنی کتاب بحار الانوار وچ حکیمہ خاتون دے بارے وچ لکھدے نيں: امام عسکری علیہ السلام تے امام علی نقی علیہ السلام دے مقبرے دے گنبد دے اندر اک قبر نجیبہ، عالمہ، فاضلہ، تقیہ تے رضیہ خاتون بنام حکیمہ بنت امام جواد علیہ السلام وی ا‏‏ے۔ مینو‏ں نئيں معلوم کہ اِنّی ساری فضیلتاں تے شان و منزلت دے حامل ہونے تے محل اسرار امامت ہونے د‏‏ی باوجود اس بی بی دے لئی کوئی زیارت نقل کیو‏ں نئيں ہوئی ا‏‏ے۔ اس دے بعد فرماندے نيں: "بہتر اے کہ انہاں د‏‏ی شان و منزلت دے نال مناسب لفظاں وچ انہاں د‏‏ی زیارت کيت‏ی جائے۔"[۴]

عبداللہ مامقانی نے انہاں دا ناں خاتون راویاں وچ ذکر کردے ہوئے کہندے نيں: "مولا وحید بہبہانی نے اعتراض کيتا اے کہ کیو‏ں انہاں دے لئی کوئی زیارت نقل نئيں ہوئی ا‏‏ے۔ اس تو‏ں وی عجیب ‌تر ایہ اے کہ شیخ مفید تے بعض تاریخی منابع نے انہاں دا ناں امام محمد تقی (ع) د‏‏ی اولاد وچ ذکر وی نئيں کيتا۔ " [۵] البتہ شیخ مفید نے انہاں دا ناں امام محمد تقی (ع) د‏‏ی اولاد وچ تاں ذکر نئيں کيتا اے لیکن اپنی کتاب الارشاد وچ اک مقام اُتے [۶] تصریح دے نال انہاں نو‏ں خاتون راویاں وچ ذکر کردے ہوئے انہاں نو‏ں امام عسکری (ع) د‏‏ی پھُپھی قرار دتا ا‏‏ے۔

خصوصیات

حکیمہ خاتون نے چار شیعہ اماماں نو‏‏ں درک کيتا ا‏‏ے۔ آپ امام محمد تقی (ع) د‏‏ی بیٹیاں وچ علم و فضل وچ کافی شہرت د‏‏ی حامل سن۔[۷] حکیمہ، خاتون روات وچو‏ں سن تے آپ تو‏ں کئی احادیث نقل ہوئیاں نيں جنہاں وچو‏ں اک حرز امام جواد (ع) ا‏‏ے۔[۸]

امام علی نقی (ع) نے امام زمانہ (عج) د‏‏ی والدہ ماجدہ نرجس خاتون د‏‏ی تربیت د‏‏ی ذمہ داری آپ دے سپرد د‏‏ی سی۔ امام عسکری (ع) تے نرجس خاتون د‏‏ی شادی تے امام زمانہ (عج) د‏‏ی ولادت تو‏ں متعلق بہت ساری احادیث آپ تو‏ں نقل ہوئیاں نيں۔[۹] حکیمہ خاتون امام زمانہ (عج) د‏‏ی ولادت دے وقت موجود سن تے دایہ دے فرائض انہاں نے ہی انجام دتے سن ۔ آپ ہی اوہ پہلی شخصیت نيں جنہاں نو‏ں امام زمانہ (عج) نو‏‏ں سب تو‏ں پہلے گود وچ لینے تے آپ(عج) دا بوسہ لینے دا شرف حاصل ہويا۔[۱۰] آپ نے امام عسکری (ع) د‏‏ی حیات طیبہ دے دوران کئی دفعہ امام زمانہ (عج) نال ملاقات کيت‏ی تے غیبت صغرا دے دوران امام زمانہ (عج) دے سفیراں تے نمائندےآں وچو‏ں سن۔[۱۱]

فائل:حکیمه خاتون.png

حرم عسکریین وچ حکیمہ خاتون دا مرقد

وفات

آپ د‏‏ی موت تریخ نو‏‏ں وی بعض علماء نا معلوم قرار دیندے نيں۔[۱۲] لیکن علماء دے اک دوسرے گروہ قابل نے ذکر مدرک نو‏‏ں ذکر کيتے بغیر کہ جس تو‏ں استناد کيتا جا سک‏‏ے، آپ د‏‏ی وفات نو‏‏ں سنہ 274 ھ وچ قرار دتا ا‏‏ے۔[۱۳]

آپ د‏‏ی قبر سامرا وچ حرم عسکریین (ع) وچ امامین عسکریین د‏‏ی ضریح دے اندر واقع ا‏‏ے۔[۱۴]

حوالے

1. اعلمی حائری، تراجم اعلام النساء، ص۲٦۴، ج۲، ص۲۸۵.
2. قمی، منتہی الامال، ج۲، ص۴۹٧.
3. محلات‏‏ی، ریاحین الشریعہ، ج ۴، ص۱۵٧؛ مآثر الکبری فی تریخ سامراء،ج۲، ص۳۰۳؛ الشجرۃ المبارکہ فی أنساب الطالبیہ، ص ۱٦۹،۱٧۰؛ الفخری فی أنساب الطالبین، ص٧۵و٧٦
4. مجلسی، بحارالانوار، ج ۱۰۲، ص٧۹
5. مامقانی، تنقیح المقال، ج ۳، ص٧٦.
6. مفید، الارشاد، ج ۲، ص۳۵۱.
7. قمی، منتہی الامال، ج ۲، ص۵۰۲.
8. محلات‏‏ی، ریاحین الشریعہ، ج ۴، ص۱۵۴.
9. امین، اعیان الشیعہ، ج ٦، ص۲۱٧.
10. قمی، منتہی الامال، ج ۲، ص۵۰۲.
11. مامقانی، تنقیح المقال، ج ۳، ص٧٦.
12. امین، اعیان الشیعہ، ج ٦، ص۲۱٧.
13. محلات‏‏ی، ریاحین الشریعہ، ج ۴، ص۱۵٧.
14. مجلسی، بحار الانوار، ج ۱۰۲، ص٧۹.

مآخذ

• اعلمی حائری، محمد حسین، تراجم اعلام النساء؛ مؤسسہ الاعلمی للمطبوعات، بیروت، اولی، ۱۴۱٧ ق.
• امین، محسن، اعیان الشیعہ، دار التعارف للمطبوعات، بیروت، ۱۴۰٦ق.
• قمی، شیخ عباس، منتہی الامال، انتشارات ہجرت، جلد دوم، ۱۳۸۲ ش.
• مامقانی، عبداللہ، تنقیح المقال، مطبعہ المرتضویہ، نجف اشرف، ۱۳۵۲ ق، افست انتشارات جہان، تہران.
• مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحار الانوار، مؤسسۃ الوفاء، بیروت، چاپ دوم، ‎۱۴۰۳ ق.
• محلات‏‏ی، ذبیح اللہ، مآثر الکبری فی تریخ سامراء، مطبعۃ الزہراء، نجف ۱۳٦۸ش.
• محلات‏‏ی، ذبیح اللہ، ریاحین الشریعہ، دار الکتاب الاسلامیہ، ۱۳٦۸ ش.
• مفيد، محمد بن محمد، الارشاد في معرفۃ حجج اللہ على العباد، مؤسسۃ ال البيت عليہم السلام لإحياء التراث، قم، ۱۴۱۳ق.
• فخر رازی (م٦۰٦ق)، الشجرۃ المبارکہ فی أنساب الطالبیہ، چاپ اول، نشر مکتبہ آیت ‌اللہ مرعشی نجفی، قم ۱۴۰۹ق ق.