| متن | ترجمہ
|
| عَنِ الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ علیه السلام قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه وآله خَطَبَنَا ذَاتَ یَوْمٍ فَقَالَ |
شعبان المبارک دے مہینے دے آخری دناں وچ پیغمبر اکرمصلی اللّٰہ علیہ و آلہ وسلم نے صحابہ دے اجتماع توں خطاب فرمایا تے اس خطبے وچ مسلماناں نوں رمضان المبارک دی عظمت تے اہمیت توں آگاہ کردے ہوئے اس مہینے دی خصوصیات وبرکات تے دن رات وچ مسلماناں دے وظیفے نوں بیان فرمایا ایہ خطبہ ، خطبہ شعبانیہ دے ناں توں مشہور اے ۔ اس خطبے نوں شیخ صدوق نے کتاب عیون اخبار الرضا وچ امام علی توں روایت کیا اے۔ |
| أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْكُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَكَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَیَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَیَّامِ وَ لَیَالِیهِ أَفْضَلُ اللَّیَالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ. |
اے لوگو خدا دی برکت ، رحمت تے مغفرت توں بھرپور مہینہ آرہیا اے ، ایہ اک ایسا مہینہ اے جو تمام مہینےآں توں بہتر اے اس دے دن تمام دناں توں بہتر تے اس دی راتاں تمام راتاں توں بہتر نيں اس دے ساعات ولحظات تمام ساعات ولحظات توں افضل نيں ۔
|
| هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَى ضِیَافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ كَرَامَةِ اللَّهِ أَنْفَاسُكُمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُكُمْ فِیهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُكُمْ فِیهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُكُمْ فِیهِ مُسْتَجَابٌ فَاسْأَلُوا اللَّهَ رَبَّكُمْ بِنِیَّاتٍ صَادِقَةٍ وَ قُلُوبٍ طَاهِرَةٍ أَنْ یُوَفِّقَكُمْ لِصِیَامِهِ وَ تِلَاوَةِ كِتَابِهِ فَإِنَّ الشَّقِیَّ مَنْ حُرِمَ غُفْرَانَ اللَّهِ فِی هَذَا الشَّهْرِ الْعَظِیمِ | ایہ اک ایسا مہینہ اے جس وچ توانوں اللہ دے ایتھے دعوت دتی گئی اے تے تسيں لوک کرامت خدا دے مہمان قرار پائے ہوئے اس مہینے وچ تواڈا سانس لیناتسبیح تے سونا عبادت اے اعمال مقبول تے دعاواں مستجاب نيں ۔ لہذا تسيں سب نوں اس مہینے وچ نیک تے سچی نیتاں تے پاک دلاں دے نال اللہ توں سوال کرنا چاہیدا کہ توانوں اس مہینے دے روزہ رکھنے تے قرآن پاک دی تلاوت کرنے دی توفیق عنایت کرے ، کیونجے بدبخت اے اوہ شخص جو اس بابرکت مہینے وچ غفران الہیٰ توں محروم رہیا ۔
|
| وَ اذْكُرُوا بِجُوعِكُمْ وَ عَطَشِكُمْ فِیهِ جُوعَ یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ عَطَشَهُ وَ تَصَدَّقُوا عَلَى فُقَرَائِكُمْ وَ مَسَاكِینِكُمْ وَ وَقِّرُوا كِبَارَكُمْ وَارْحَمُواصِغَارَكُمْ وَ صِلُوا أَرْحَامَكُمْ واحْفَظُوا أَلْسِنَتَكُمْ وَ غُضُّوا عَمَّا لَا یَحِلُّ النَّظَرُ إِلَیْهِ أَبْصَارَكُمْ وَ عَمَّا لَا یَحِلُّ الِاسْتِمَاعُ إِلَیْهِ أَسْمَاعَكُمْ وَ تَحَنَّنُوا عَلَى أَیْتَامِ النَّاسِ یُتَحَنَّنْ عَلَى أَیْتَامِكُمْ
| اس مہینے وچ روزے دی وجہ توں جو توانوں پیاس تے بھکھ لگدی اے ، اس توں قیامت دے دن دی پیاس تے بھکھ نوں یاد کرو ، غریب تے تنگ دست لوکاں نوں صدقہ دو بزرگاں دا احترام کرو، چھوٹیاں اُتے رحم کرو تے رشتہ داراں توں صلہ رحم کرو، اپنی زباناں نوں ہر قسم دی برائی توں بچاؤ تے اپنی نگاہاں نوں انہاں چیزوںکی طرف دیکھنے توں بچاؤ جنہاں نوں دیکھنا جائز نئيں ( حرام اے ) تے اپنے کناں نوں ایسی آوازاں توں بچاؤکہ جنہاں نوں سننا حرام اے، تے لوکاں دے یتیم بچےآں نال ہمدردی تے مہربانی دا برتاؤ کرو، جس طرح تسيں اپنے یتیماں دے لئی مہربانی چاہندے ہوئے۔ |
|
وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ مِنْ ذُنُوبِكُمْ وَ ارْفَعُوا إِلَیْهِ أَیْدِیَكُمْ بِالدُّعَاءِ فِی أَوْقَاتِ صَلَاتِكُمْفَإِنَّهَا أَفْضَلُ السَّاعَاتِ یَنْظُرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهَا بِالرَّحْمَةِ إِلَى عِبَادِهِ یُجِیبُهُمْ إِذَا نَاجَوْهُ وَ یُلَبِّیهِمْ إِذَا نَادَوْهُ وَ یُعْطِیهِمْ إِذَا سَأَلُوهُ وَ یَسْتَجِیبُ لَهُمْ إِذَا دَعَوْهُ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَنْفُسَكُمْ مَرْهُونَةٌ بِأَعْمَالِكُمْ فَفُكُّوهَا بِاسْتِغْفَارِكُمْ وَ ظُهُورَكُمْ ثَقِیلَةٌ مِنْ أَوْزَارِكُمْ فَخَفِّفُوا عَنْهَا بِطُولِ سُجُودِكُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ أَقْسَمَ بِعِزَّتِهِ أَنْ لَا یُعَذِّبَ الْمُصَلِّینَ وَ السَّاجِدِینَ وَ أَنْ لَا یُرَوِّعَهُمْ بِالنَّارِ یَوْمَ یَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعَالَمِینَ. | اپنے گناہاں توں اللہ دی بارگاہ وچ توبہ کرو تے اوقات نماز وچ اپنے ہتھاں نوں اللہ دی طرف بلند کرو کیونجے اوقات نماز بہترین اوقات نيں کہ جس وچ خدا وندعالم اپنے بندےآں دی طرف خاص رحمت دی نگاہ توں دیکھدا اے اُس توں مناجات کریئے تاں جواب دیندا اے تے اسنوں پکارے تاں لبیک کہندا اے اورجب اس توں کوئی چیز مانگیئے تے دعا کریئے تاں اجابت کردا اے۔
اے لوگو، بے شک تواڈے نفس تواڈے اعمال دے گرو وچ اے ، تاں اسنوں استغفار تے طلب بخشش دے ذریعے رہائی دلاو ، تے تواڈے پشتاں گناہاں دے بار دی وجہ توں سنگین نيں ، پس لمبے سجدےآں دے ذریعے اس بار نوں ہلکا کرو تے جان لو کہ اللہ تعالیٰ نے اپنی عزت وجلالت دی قسم کھادی اے کہ اوہ نمازی تے سجدہ کرنے والے نوں عذاب نہ کرے تے آتش جہنم توں نہ ڈرائے جس دن سب دے سب اللہ دی بارگاہ وچ کھڑے ہون گے ( قیامت دے دن)۔ |
| أَیُّهَا النَّاسُ مَنْ فَطَّرَ مِنْكُمْ صَائِماً مُؤْمِناً فِی هَذَا الشَّهْرِ كَانَ لَهُ بِذَلِكَ عِنْدَ اللَّهِ عِتْقُ نَسَمَةٍ وَ مَغْفِرَةٌ لِمَا مَضَى مِنْ ذُنُوبِهِ، قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَلَیْسَ كُلُّنَا یَقْدِرُ عَلَى ذَلِكَ فَقَالَ ص اتَّقُوا النَّارَ وَ لَوْ بِشِقِّ تَمْرَةٍ اتَّقُوا النَّارَ وَ لَوْ بِشَرْبَةٍ مِنْ مَاء
| اے لوگو! جے تسيں وچوں کوئی اس مہینے وچ کِسے مؤمن روزہ دار نوں افطار دے تاں خدا وند اسنوں اپنی راہ وچ اک غلام آزاد کرنے دا ثواب دیندا اے تے اس دے تمام گذشتہ گناہاں نوں بخش دیندا اے ( اس وقت آپ توں کہیا گیا: یارسول اللہ ۖ اسيں سب تاں اس عمل نوں انجام دینے اُتے قدرت نئيں رکھدے نيں تاں رسول خدا ۖ نے فرمایا : اپنے نوں آتش جہنم توں بچاؤ گرچہ نصف خرما ہی کیوں نہ ہوئے اپنے نوں جہنم دی اگ توں نجات دو گرچہ اک گھونٹ پانی توں ہی کیوں نہ ہوئے۔
|
| أَیُّهَا النَّاسُ مَنْ حَسَّنَ مِنْكُمْ فِی هَذَا الشَّهْرِ خُلُقَهُ كَانَ لَهُ جَوَازاً عَلَى الصِّرَاطِ یَوْمَ تَزِلُّ فِیهِ الْأَقْدَامُ وَ مَنْ خَفَّفَ فِی هَذَا الشَّهْرِ عَمَّا مَلَكَتْ یَمِینُهُ خَفَّفَ اللَّهُ عَلَیْهِ حِسَابَهُ وَ مَنْ كَفَّ فِیهِ شَرَّهُ كَفَّ اللَّهُ عَنْهُ غَضَبَهُ یَوْمَ یَلْقَاهُ وَ مَنْ أَكْرَمَ فِیهِ یَتِیماً أَكْرَمَهُ اللَّهُ یَوْمَ یَلْقَاهُ وَ مَنْ وَصَلَ فِیهِ رَحِمَهُ وَصَلَهُ اللَّهُ بِرَحْمَتِهِ یَوْمَ یَلْقَاهُ وَ مَنْ قَطَعَ فِیهِ رَحِمَهُ قَطَعَ اللَّهُ عَنْهُ رَحْمَتَهُ یَوْمَ یَلْقَاهُ | اے لوگو! تسيں وچوں جو کوئی اس مہینے وچ اپنے اخلاق نوں چنگا تے نیک کريں گا تاں اوہ آسانی توں پل صراط عبور کريں گا کہ جس دن لوکاں دے قدم وچ لغزش ہوئے گی تے جو کوئی اس مہینے وچ اپنے ماتحت توں مدارا تے نرمی کريں گا تاں خدا وند قیامت دے دن اس دے حساب وچ نرمی کريں گا اورجے کوئی اس مہینے وچ دوسرےآں نوں اپنی اذیت توں بچاندا رہے گا تاں قیامت دے دن خدا اسنوں اپنے غیض وغضب توں محفوظ رکھے گا۔ تے جے کوئی اس مہینے وچ کِسے یتیم اُتے احسان کريں گا تاں خدا وند قیامت دے دن اس اُتے احسان کريں گا تے کوئی اس مہینے وچ اپنے رشتہ داراں توں صلہ رحم کريں گا تاں خداوند قیامت دے دن اسنوں اپنی رحمت توں متصل کريں گا تے جو کوئی اس مہینے وچ اپنے رشتہ داراں توں قطع رابطہ کريں گا خداوند قیامت دے دن اس توں اپنی رحمت نوں قطع کريں گا۔ |
| وَ مَنْ تَطَوَّعَ فِیهِ بِصَلَاةٍ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بَرَاءَةً مِنَ النَّارِ وَ مَنْ أَدَّى فِیهِ فَرْضاً كَانَ لَهُ ثَوَابُ مَنْ أَدَّى سَبْعِینَ فَرِیضَةً فِیمَا سِوَاهُ مِنَ الشُّهُورِ وَ مَنْ أَكْثَرَ فِیهِ مِنَ الصَّلَاةِ عَلَیَّ ثَقَّلَ اللَّهُ مِیزَانَهُ یَوْمَ تَخِفُّ الْمَوَازِینُ وَ مَنْ تَلَا فِیهِ آیَةً مِنَ الْقُرْآنِ كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ فِی غَیْرِهِ مِنَ الشُّهُورِ. |
جو کوئی اس مہینے وچ مستحب نماز بجالائے گا تاں خداوند اسنوں جہنم توں نجات دے گا تے جو کوئی اس مہینے وچ اک واجب نماز پڑھے گا تاں اس دے لئی دوسرے مہینےآں وچ سترنمازاں پڑھنے دا ثواب دے گا تے جوکوئی اس مہینے وچ مجھ اُتے زیادہ توں زیادہ درود بھیجے گا خدا وند قیامت دے دن کہ جس دن لوکاں دے اعمال دا پلڑا بلکا ہوئے گا اس دے نیک اعمال دے پلڑے نوں سنگین کرے گا تے جو کوئی اس مہینے وچ قرآن مجید دی اک آیت دی تلاوت کريں گا، اسنوں دوسرے مہینےآں وچ ختم قرآن کرنے دا ثواب ملے گا ۔ |
| أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَبْوَابَ الْجِنَانِ فِی هَذَا الشَّهْرِ مُفَتَّحَةٌ فَاسْأَلُوا رَبَّكُمْ أَنْ لَا یُغَلِّقَهَا عَنْكُمْ وَ أَبْوَابَ النِّیرَانِ مُغَلَّقَةٌ فَاسْأَلُوا رَبَّكُمْ أَنْ لَا یُفَتِّحَهَا عَلَیْكُمْ وَالشَّیَاطِینَ مَغْلُولَةٌ فَاسْأَلُوا رَبَّكُمْ أَنْ لَا یُسَلِّطَهَا عَلَیْكُمْ.
| اے لوگو یقینا اس مہینے وچ جنت دے دروازے کھول دتے گئے نيں اپنے پرودگار توں درخواست کرو کہ اسنوں تواڈے اُتے بند نہ کرے تے جہنم دے دروازے اس مہینے وچ بند کردئے گئے نيں اپنے پرودگار توں درخواست کرو کہ تواڈے لئے انہاں نوں نہ کھولے تے شیاطین اس مہینے وچ باندھے گئے نيں اپنے رب توں درخواست کرو کہ انہاں نوں تواڈے اُتے مسلط نہ کرے ۔
|
| قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام فَقُمْتُ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فِی هَذَا الشَّهْرِ؟ فَقَالَ یَا أَبَا الْحَسَنِ أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فِی هَذَا الشَّهْرِ الْوَرَعُ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ. | امیر المؤمنین علی ـ فرماندے نيں : پس میں کھڑا ہويا تے عرض کیا یارسول للہ ۖ اس مہینے وچ سب توں بہترین عمل کیہ اے ؟ فرمایا: اے ابوالحسن اس مہینے وچ بہترین عمل محرمات الہی توں پرہیز کرنا اے ۔
|
| ثمّ بَکَی، فَقلتُ: یا رسولَ¬اللهِ ما یَبکِیکَ؟فقالَ یا علیّ، أبکی لِما یَستحلّ مِنک فی هذا الشّهر.کأنّی بِکَ وَ أنتَ تُصلّی لِرَبّکَ وَ قد انبَعَثَ أشقَی الأولینَ شَقیقَ عاقِرِ ناقَهِ ثمود، فَضَرَبَکَ ضربَةً علَی قَرَنِکَ فَخَضّبَ منها لِحیتَکَ، قالَ امیرُالمؤمنینَ علیه السّلام: فَقلتُ: یا رسولَ اللهِ، و ذلکَ فی سَلامَةٍ مِن دِینی؟فقال صلی الله علیه و آله: فی سلامة من دینک. |
اس دے بعد پیغمبر اکرمصلی اللّٰہ علیہ و آلہ وسلم گریہ کرنے لگے میں عرض کیتا یارسول اللہ ۖ کس چیز نے آپ نوں رلایا؟ فرمایا: اے علی میں اس لئی رو رہیا ہاں کیوں کہ اس مہینے وچ تواڈا خون بہایا جائے گا ( اس مہینے آپ نوں شہید کردتا جائے گا) گویا میں تواڈی شہادت دے منظر نوں دیکھ رہیا ہاں ، درحالیکہ تسيں اپنے پروردگار دے لئی نماز پڑھنے وچ مشغول ہون گے ، اس وقت شقی اولین وآخرین قاتل ناقہ صالح ، تواڈے فرق اُتے اک وار کریگا جس توں تواڈی ریش تے چہرہ خون توں تر ہو جائے گا ۔ امیر المؤمنین فرماندے نيں : ميں نے عرض کیتا یارسول اللہ ۖ کیا اس وقت میرا دین ثابت وسالم ہوئے گا؟ فرمایا : ہاں اس وقت تواڈا دین سالم ہوئے گا۔ |
| ثمّ قالَ صلّی الله علیه و آله: یا علیّ، مَن قَتلکَ فَقد قَتلَنِی،و مَن أبغَضَکَ فَقَد أبغَضَنی،و مَن سَبّکَ فَقَد سَبّنِی، لأنّکَ مِنّی کَنَفسِی، روحُکَ مِن روحی، و طِینتُکَ مِن طینتِی، إنّ الله تبارک و تعالی خَلقنِی و ایّاکَ،و أصطَفانِی وَ ایّاکَ،و أختارَنی للنبوّة، وَ أختارَکَ لِلإمامَةِ،و مَن أنکَرَ امامَتَکَ فَقَد أنکَرَ نُبُوّتِی». | اس دے بعد پیامبر(ص)نے فرمایا: اے علی جس نے توانوں قتل کیا گویا اس نے مینوں قتل کیا تے جس نے تواڈے نال بغض ودشمنی دی درحقیقت اس نے مجھ نال دشمنی دی اے تے جو کوئی توانوں ناسزا کہے گویا اس نے مینوں ناسزا کہیا اے کیونجے تسيں میرے توں ہوئے تے میرے نفس دی مانند ہوئے تواڈی روح میری روح توں اے تے تواڈی طینت وفطرت میری فطرت توں اے یقینا خدا نے اسيں دوناں نوں خلق کیا تے اسيں دوناں نوں انتخاب کيتا، مینوں نبوت دے لئی انتخاب کیا تے توانوں امامت دے لئی انتخاب کیا جے کوئی تواڈی امامت توں انکار کرے تاں اس نے میری نبوت توں انکار کیاہے ۔ |
| یا عَلِی أَنْتَ وَصِیی وَ أَبُو وُلْدِی وَ زَوْجُ ابْنَتِی وَ خَلِیفَتِی عَلَی أُمَّتِی فِی حَیاتِی وَ بَعْدَ مَوْتِی أَمْرُک أَمْرِی وَ نَهْیک نَهْیی | اے علی تسيں میرے جانشین وخلیفہ ہوئے تے تسيں میرے بچےآں دے باپ تے میری بیٹی دے شوہر ہوئے تے تسيں میری زندگی وچ وی تے میرے مرنے دے بعد وی میری امت اُتے میرے جانشین تے خلیفہ ہو تواڈا حکم میرا حکم اے تے تواڈی نہیں میری نہيں اے ۔ |
| أُقْسِمُ بِالَّذِی بَعَثَنِی بِالنُّبُوَّةِ وَ جَعَلَنِی خَیرَ الْبَرِیةِ إِنَّک لَحُجَّةُ اللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ وَ أَمِینُهُ عَلَی سِرِّهِ وَ خَلِیفَتُهُ عَلَی عِبَادِه |
ذات خدا دی قسم کہ جس نے مینوں نبوت اُتے مبعوث کیتا تے مینوں انساناں وچوں سب توں بہترقرار دتا یقینا تسيں مخلوقات اُتے خدا دی حجت ہوئے تے خدا دے اسرار دا امین ہو تے اس دے بندےآں اُتے خلیفہ ہو۔
|
