Idioma siciliano
Lo siciliano[2] (sicilianu) ye una luenga romanz charrata en a isla de Sicilia, en o sud d'Italia. Muitos autors enamplan lo concepto de luenga siciliana a toz es dialectos italianos extremo-meridionals charratos tamién en a peninsula italica, prencipalment en o centro-sud de Calabria, en l'extremo sud de Cilento (sud de Campania) y en Salento (Pulla meridional).[3] Ye parte d'a mesma continuidat lingüistica de l'italiano (luengas perteneixients a lo grupo italorromanico) y desciende d'o latín vulgar, presentando un substrato italico (siculo) y griego antigo, y, como cualsequier atro idioma, tamién influencias de superstrato, derivatas tanto d'as de demás variants italorromanicas como de atras continuidaz lingüisticas neolatinas mes leixanas (galorromanicas y iberorromanicas) y tamién de continuidaz no romances (prencipalment griego bizantinas y, en en menor mida, arabes).[4] Tiene una rica historia y literatura y un extenso vocabulario con mes de 250 000 parolas y ye celebre per la suya escuela poetica siciliana de l'Alta Edat Meya, con autors como Giacomo da Lentini u Ciel d'Alcamo, los cuals influyioron significativament en a escuela poetica toscana d'o Dolce Stil Novo y en autors como Dante Alighieri, en o sieglo XIII.[5] Lo siciliano tenió tamién una fuerte influencia en a formación d'a luenga maltesa, mes que mes dica finals d'o sieglo XVIII. Ista luenga, en o Libro Royo d'Unesco, ye clasificata como luenga que corre risgo d'extinción. L'uso d'o siciliano como luenga charrata en familia u entre amigos ye muit común en tota la rechión; menos común ye lo suyo uso en ocasions oficials y en a forma escrita. Los mayors escritors y poetas d'a literatura en luenga siciliana son: Giovanni Meli, Nino Martoglio, Domenico Tempio, Alessio di Giovanni, Ignazio Buttitta, Leonardo Sciascia y Andrea Camilleri, entre atros. Descripción lingüisticaFonolochíaPer un proceso d'oclusión d'as vocals zarratas /*e, *o/ lo sistema vocalico d'o sicilián ye un sistema pentavocalico /*i, *ɛ, *a, *ɔ, *u/ (evolucionato a partir d'o sistema protorromanz /*i, *e, *ɛ, *a, *ɔ, *o, *u/), lo siguient cuadro resume la evolución dende lo latín clasico a lo sicilián:
Eixemplos de luenga escritaLu Patri Nostru
Extracto de Antoniu Venezianu: Celia, Lib. 2(~1600)
Extracto de Giovanni Meli: Don Chisciotti e Sanciu Panza (Cantu quintu)(~1800)
Extracto de Ninu Martogliu: Briscula 'n Cumpagni(~1900)
Referencias
Vinclos externos
|
Portal di Ensiklopedia Dunia