Luenga propia
Luenga propia ye un termin churidico que alude, en diferents Estatutos d'autonomía de comunidaz autonomas d'Espanya, a luengas que han estato declaratas oficials de dita comunidat autonoma de conchunta con l'espanyol, d'alcuerdo con l'establito en l'articlo tercero d'a Constitución espanyola. La mesma prefaición s'utiliza tamién en a Lei d'Ordinación de l'Uso d'a Luenga Oficial d'o Principado d'Andorra respective a lo catalán, sola luenga oficial d'o Estato andorrano. EspanyaAragónLa Lei de Luengas d'Aragón de 2009 define que as luengas aragonés y catalán son "luengas propias orichinals y historicas" d'a Comunidat Autonoma d'Aragón.[1] Encara que ista lei no declara esplicitament l'oficialidat d'istas luengas, tal como preveyeba que lo fería la lei de luengas, seguntes disposaba la Lei de Patrimonio Cultural Aragonés de 1999.[2] Pa uno d'os partius politicos (CHA) que con o suyo voto a favor permitió l'aprebación d'ista lei en o parlamento aragonés a mesma "estableix de facto un rechimen de cooficialidat" en as zonas d'utilización historica predominant y un primer paso pa una futura cooficialidat.[3] NavarraEn Navarra, la Lei de Amejoramiento d'o Fuero de 1982 (articlo 9.2) no reconoixe a garra luenga lo caracter de luenga propia de Navarra; pero la posterior Lei Foral d'o Vascuence de 1986 atorga lo carauter de luengas propias de Navarra tanto a lo castellán como a l'euskera (articlo 2.1). Con tot y con ixo lo navarro-aragonés (Autualment Aragonés)estió charrau en lo sur dica lo sieglo XVI y autualment se puet trobar influencias d'íste en as fablas coloquials. ContraversiasNo ye-bi una definición conoixita de luenga propia que permita esferenciar-la per eixemplo de luenga vernacla. Gosan estar definicións politicas realizadas ad hoc, como la de Declaración d'a Unesco que, a penar de estar emparata per o Gubierno espanyol, la suya definición no consona con a realidat lingüistica espanyola ni con lo que realment implementan los textos legals autonomicos. En prefaicións purament funcionals, lo unico que permite esferenciar a la «luenga propia» ye la capacidat de legitimar politicas institucionals favorables a las luengas asinas calificatas. Istas politicas variarán en intensidat en unos puestos u atros.
|
Portal di Ensiklopedia Dunia