Шаран районы (рус. Шаранский район Башкортстанга керүче муниципаль район . Административ үзәге – Шаран авылы Уфадан 180 км еракта урнашкан. Якындагы тимер юл станциясе – Туймазыда (35 км).
Шаран районы Бөгелмә-Бәләбәй калкулыгының көнчыгыш өлешендә, Ык елгасының уң ягына урнашкан. Ыкның кушылдыгы Сөн елгасы районны урталай бүлә.
12 авыл советына берләшкән 104 авыл бар. Иң эреләре – Шаран (5,54 мең), Наратасты (0,86 мең), Зирекле (0,94 мең), Түбән Зәет (0,79 мең).башкортлар (31,1 %), татарлар (27,3 %), 24 авылда чирмешләр (20,2 %), руслар (10,65%), чуашлар (10,2%) яши. Ләкин район хакимиятенең мәгариф бүлеге үк бу саннарның ялганлыгын исбатлый.
Сан алганда милли состав [ 2]
Ел
татарлар
чирмешләр
башкортлар
1939
34,1%
14,5%
13,3%
1970
38,9%
13,5%
1989
51,0%
6,4%
2002
27,3%
20,2%
31,1%
Туган тел буенча халык (2010): татар теле — 49,3%, чирмеш теле — 18,8%, рус теле — 15,2%, чуаш теле — 7,8%, башкорт теле — 7,0%.[ 3]
Акбарыс авыл шурасы Базгыя авыл шурасы Дүртөйле авыл шурасы Зирекле авыл шурасы Иске Томбагыш авыл шурасы Метрәй Аланы авыл шурасы Мичүрин авыл шурасы Нөрәй авыл шурасы Писер авыл шурасы Түбән Зәет авыл шурасы Түбән Ташлы авыл шурасы Чалмалы авыл шурасы Шаран авыл шурасы
Ибраһим Абдуллин (1920, Зирекле —2005), драматург, Салават Юлаев премиясе лауреаты.Марат Абдуллин (1948, Шаран ), БДУ профессоры, химия фәннәре докторы.Зарема Әхмәтҗанова (1945, Зирекле —1992), шагыйрә, журналист.Рима Батталова (1964, Сакты ), җиңел атлетика буенча 15 тапкыр дөнья чемпионы.Фән Вәлиәхмәтов (1951, Хафиз―2024), җырчы, Татарстанның һәм Башкортстанның халык артисты.Ринат Гатауллин (1953, Түбән Зәет ), икътисадчы, профессор (2007), фән докторы (2001).Йосыф Гәрәй (1901, Базгыя – 1988, Уфа ), татар шагыйре.Рауис Гәрәев (1949 , Түбән Зәет —2004 ) , галим-агроном, фән докторы.Павел Глезденёв (Исламгәрәй Миндияров , 1867-1923, Иске Тумбагыш ) — мари мәгърифәтчесе, әдип һәм этнограф.Өлфәт Мәганов (1928—2018), Татарстан АССРның атказанган нефтьчесе .Дмитрий Михайлов (1919, Шаран —2008), нефтьче, Социалистик Хезмәт Каһарманы .Зәйнулла Мөстәкыймов (1924, Юмадыбаш —1945), Советлар Берлеге Каһарманы .Мирхәй Фәрхетдинов (1915, Яңа Каръяуды —1944), Советлар Берлеге Каһарманы .Закир Һади (1863, Ярәмкә —1933), XX гасыр башы татар язучысы.
2009-10 уку елында 18 урта, 9 төп, 12 башлангыч мәктәп эшләгән. Аларда 3203 бала укыган. Шулар арасында татар балалары – 1624, чирмеш балалары – 692, рус балалары – 392, чуаш балалары – 333.татар телен өйрәнә. Бу – татар балаларының 70,5% туган телен өйрәнә дигән сүз. туган телен өйрәнә (67,3%). 4 мәктәптә 194 бала чуаш телен өйрәнә (58,3%). рус телен 11 мәктәптә туган тел буларак өйрәнә.[ 22]
Районда төрле юридик формалы 15 авыл хуҗалыгы предприятиесе эшли, шуларның 7се – кооператив, 6 ҖЧҖ, 3 муниципаль унитар предпприятие, 4 зур фермер хуҗалыгы (КФХ), 3 авыл хуҗалыгы предпприятиесе, 1 хосусый эшмәкәр. Шәхси хуҗалыклар – 7922.
↑ 1,0 1,1 Бөтенрусия халык санын алу, 2010 ↑ Население Башкортостана: XIX—XXI века: статистический сборник/ Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан.- Уфа:Китап, 2008.- 448 с.:ил.
↑ архив күчермәсе the original on 2019-03-27, retrieved 2015-07-20 ↑ СССР җанисәбе (1939) ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Население Башкортостана:XIX-XXI века: статистический сборник. — 2008. ↑ СССР җанисәбе (1959) ↑ СССР җанисәбе (1970) ↑ ССҖБ җанисәбе (1979) ↑ СССР җанисәбе (1989) ↑ Бөтенрусия җанисәбе (2002) ↑ 1.5. Численность населения республики Башкортостан по муниципальным образованиям на 1 января 2009 года
↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. Таблица 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов — Росстат , 2013. — 528 бит ↑ Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года — 2018. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года — Москва : Росстат , 2017. ↑ 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Федераль дәүләт статистикасы хезмәте . ↑ Численность населения муниципальных образований Республики Башкортостан — 2019. ↑ Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года) ↑ архив күчермәсе the original on 2016-03-05, retrieved 2011-08-23
.png)
.svg)
