Чукотка автономияле округы

Чукотка автономияле округы
	Чукотка автономияле округы
	рус. Чукотский автономный округ
Байрак[d]	Илтамга[d]
Нигезләнү датасы	10 декабрь 1930
Рәсми исем	Чукотский национальный округ һәм Чукотский автономный округ
Рәсми тел	рус теле һәм чукот теле
Дөнья кисәге	Азия
Дәүләт	Россия
Башкала	Анадырь
Административ-территориаль берәмлек	Россия
Сәгать поясы	PETT[d] һәм Азия/Анадырь[d]
Геомәгълүматлар	Data:Russia/Chukchi Autonomous Okrug.map
Иң югары ноктасы	Исходная[d]
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы	губернатор Чукотского автономного округа[d]
Башкарма хакимият башлыгы	Роман Копин
Канунбирү органы	Дума Чукотского автономного округа[d]
Халык саны	47 778 (1 гыйнвар 2025)
Нәрсә белән чиктәш	Якутия, Магадан өлкәсе, Камчатка крае һәм Аляска
Кулланылган тел	сиреник теле, наукан теле[d], юит теле һәм чукот теле
Мәйдан	721 481 км²
Рәсми веб-сайт	чукотка.рф(рус.)
Номер тамгасы коды	87
	Чукотка автономияле округы Викиҗыентыкта

Чуко́тка автоно́мияле о́кругы (рус. Чукотский автономный округ, чук. Чукоткакэн автономныкэн округ) — Россия Федерациясенең Ерак Көнчыгышында урнашкан субъекты. Ерак Көнчыгыш федераль округка керә.

Административ үзәге — Анадырь шәһәре.

Чиктәшлек

Як	Россия субъекты
Көнбатыш	Якутия Республикасы (Саха)
Көнчыгыш	АКШ (диңгез буенча)
Көньяк-көнбатыш	Магадан өлкәсе
Көньяк	Камчатка крае

География

Чукотка автономияле округы Россиянең төньяк-көнбатышында урнаша. Бөтен Чукотка ярымутравын били, кыйтга өлешеннән тыш берничә утравында да урнаша.

Көнчыгыш Себер, Чукотка һәм Беринг дингезләре белән юыла.

Төп елгалар — Анадыр, Омолон, Великая, Амгуэма, Зур һәм Кече Анюйлар.
Иң зур күлләр — Краснено, Эльгыгытгын, Пекульнейское.

Чукотка автономияле округы - чик буе зонасы. Чукоткага барыр өчен чит илле кешеләргә ФСБның рөхсәте кирәк.

Климат

Округ күбесенчә Төньяк поляр түгәрәге артында урнашкан. Шуңа күрә анда каты субарктик климат, кыш 10 ай уза. Гыйнварның урта температурасы -15...-39 °C, июльнең +5...+10 °C. Явымнар 200-500 мм ел эчендә.

Файдалы казылмалар

Табигый газ, нефть, алтын, күмер, аккургаш, вольфрам, терекөмеш.

Тарих

Чукотка милли округы 1930 елның 13 декабрендә Ерак Көнчыгыш крае составында барлыкка килгән. 1938-1951 елларда Хабарау краеның Камчатка өлкәсе составында булган.

1951 елда округ Хабарау краеның туры буйсынуына күчкән.

1953 елның 3 декабрьдә Магадан өлкәсенең составына керә; 1977 елда исемен Чукотка автономияле округына алыштыра.

1992 елда ЧАО Магадан өлкәсенең составыннан чыга.

Халык

Халык	1939	1959	1970	1979	1989	2002 (* 2012 елның 26 гыйнвар көнендә архивланган.)	2010^[4]
Руслар	5,2 (24,1 %)	28,3 (60,7 %)	70,5 (69,7 %)	96,4 (68,9 %)	108,3 (66,1 %)	27,9 (51,9 %)	25,1 (52,5 %)
Чукчалар	12,1 (56,3 %)	10,0 (21,4 %)	11,0 (10,9 %)	11,3 (8,1 %)	11,9 (7,3 %)	12,6 (23,4 %)	12,8 (26,7 %)
Украиннар	0,6 (2,7 %)	3,5 (7,6 %)	10,4 (10,3 %)	20,1 (14,4 %)	27,6 (16,8 %)	5,0 (9,2 %)	2,9 (6,0 %)
Юпик эскимослар	…	1,1 (2,3 %)	1,1 (1,1 %)	1,3 (0,9 %)	1,5 (0,9 %)	1,5 (2,85 %)	1,5 (3,2 %)
Эвеннар	0,8 (3,8 %)	0,8 (1,8 %)	1,1 (1,0 %)	1,0 (0,7 %)	1,3 (0,8 %)	1,4 (2,6 %)	1,4 (2,9 %)
Чуваннар	…	…	…	…	0,9 (0,6 %)	1,0 (1,8 %)	0,9 (1,9 %)
Белоруслар	…	0,6 (1,2 %)	1,7 (1,6 %)	2,4 (1,7 %)	3,0 (1,9 %)	0,5 (1,0 %)	-
Татарлар	…	0,5 (1,1 %)	1,6 (1,6 %)	2,0 (1,4 %)	2,3 (1,4 %)	0,5 (1,0 %)	-

Шәһәрләр

Халык саны, кеше
Шәһәр	1959	1970	1979	1989	2002	2010^[4]
Анадыр	5859	7703	12 241	17 094	11 038	13 525
Билибино	635	10 693	12 711	15 558	6181	5504
Певек	5752	10 528	11 060	12 915	5206	4161