কাশ্মীৰী[13] বা কশুৰ[14] হৈছে ভাৰতীয়-আৰ্য ভাষাসমূহৰ দাৰ্দিক শাখাৰ এটা ভাষা, যি প্ৰায় ৭ নিযুত কাশ্মীৰী লোকৰ দ্বাৰা কাশ্মীৰ উপত্যকা আৰু ইয়াৰ চাৰিওফালৰ পাহাৰীয়া অঞ্চলসমূহত কথা কোৱা হয়, যাৰ সংখ্যা জম্মু আৰু কাশ্মীৰৰ জনসংখ্যাৰ অৰ্ধেকতকৈও অধিক।[15][16]
কাশ্মীৰী ভাষাত বিভক্ত ঋণীতা (split ergativity) আৰু অস্বাভাৱিক দ্বিতীয় ক্ৰিয়া স্থানৰ বাক্য গঠন থাকে, যি জাৰ্মান ভাষাৰ বাক্য গঠনৰ সৈতে মিল আছে।
২০২০ চনৰ পৰা কাশ্মীৰীক ডোগৰী, হিন্দী, উৰ্দু আৰু ইংৰাজীৰ সৈতে জম্মু আৰু কাশ্মীৰৰ এটা চৰকাৰী ভাষা হিচাপে স্বীকৃতি দিয়া হৈছে।[17] কাশ্মিৰী ভাৰতৰ সংবিধানৰ অষ্টম তালিকাভুক্ত ২২টা চৰকাৰী ভাষাৰ এটা।
কাশ্মীৰী ভাষা পাকিস্তান-শাসিত কাশ্মীৰৰ (আজাদ কাশ্মীৰ) প্ৰায় ৫% লোকৰ দ্বাৰা কোৱা হয়।[18]
ভৌগোলিক বিতৰণ আৰু স্থিতি
২০১১ চনৰ লোকপিয়লৰ তথ্য অনুসৰি, জম্মু আৰু কাশ্মীৰ আৰু ভাৰতৰ অন্যান্য ৰাজ্যত বসবাস কৰা কাশ্মীৰী প্ৰৱাসীসকলৰ মাজত কাশ্মীৰী ভাষা আৰু তাৰ লগত জড়িত উপভাষাসমূহৰ প্ৰায় ৬.৮ নিযুত বক্তা আছে।[19] ২০১১ চনৰ তথ্য অনুসৰি কাশ্মীৰীক মাতৃভাষা হিচাপে গ্ৰহণ কৰা লোকৰ সংখ্যা আছিল ৬,৫৫,৪৩৬ আৰু ভাষা হিচাপে (কাষৰীয়া উপভাষাসহ) গ্ৰহণ কৰা লোকৰ সংখ্যা আছিল ৬,৭৯৭,৫৮৭। কাশ্মীৰ উপত্যকা আৰু জম্মু আৰু কাশ্মীৰৰ চুবুৰীয়া অঞ্চলসমূহত কাশ্মীৰী ভাষাৰ অধিকাংশ বক্তা কেন্দ্ৰীভূত।[20] উপত্যকাত কাশ্মীৰী ভাষীসকলে জনসংখ্যাৰ সংখ্যাগৰিষ্ঠতা গঠন কৰে।
কাশ্মীৰী ভাষা আজাদ কাশ্মীৰৰ জনসংখ্যাৰ প্ৰায় ৫%য়ে ব্যৱহাৰ কৰে।[18] ১৯৯৮ চনৰ পাকিস্তানৰ লোকপিয়লৰ তথ্য অনুসৰি, আজাদ কাশ্মীৰত কাশ্মীৰী ভাষাভাষীৰ সংখ্যা আছিল ১,৩২,৪৫০ জন।[21] এই ভাষাভাষীসকল আজাদ কাশ্মীৰৰ বিভিন্ন "পকেট" বা অঞ্চলত বিচ্ছিন্ন ৰূপত অৱস্থিত।[22] বিশেষকৈ মুজাফ্ফৰাবাদ, নীলম, হট্টিয়ান বালা, হাভেলী আৰু বাঘ জিলাত যথাক্ৰমে ১৫%, ২০%, ১৫%, ৫% আৰু ২% কাশ্মীৰী ভাষাভাষী আছে।[23] মুজাফ্ফৰাবাদ আৰু উত্তৰৰ নীলম উপত্যকাত কোৱা কাশ্মীৰী ভাষাৰ মাজত সামান্য বৈচিত্ৰ্য আছে, যদিও ই একে ভাষাৰ স্বৰূপ।[23] নীলম উপত্যকাত কাশ্মীৰী ভাষা দ্বিতীয় সৰ্বাধিক কোৱা ভাষা আৰু অন্ততঃ ডজন খানেক গাঁৱত সংখ্যাগৰিষ্ঠ ভাষা, যাৰ অৰ্ধেকত এই ভাষা একমাত্ৰ মাতৃভাষা।[23] নীলমৰ কাশ্মীৰী উপভাষা উত্তৰ কাশ্মীৰৰ কুপৱাৰা জিলাৰ কাশ্মীৰীৰ সৈতে অধিক সাদৃশ্যপূৰ্ণ।[23] ২০১৭ চনৰ পাকিস্তানৰ লোকপিয়লৰ তথ্যত প্ৰায় ৩.৫ লক্ষ লোক কাশ্মীৰীক তেওঁলোকৰ প্ৰথম ভাষা বুলি ঘোষণা কৰে।[24]
ভাষাবিদ তাৰিক ৰহমানৰ মতে আজাদ কাশ্মীৰত কাশ্মীৰী ভাষাভাষীসকলত ধীৰে ধীৰে ভাষা স্থানান্তৰণৰ প্ৰক্ৰিয়া চলি আছে, য'ত তেওঁলোকে স্থানীয় পাহাৰী-পোথোৱাৰী, হিন্দকো বা সাধাৰণ যোগাযোগৰ মাধ্যম হিচাপে উৰ্দু ভাষা গ্ৰহণ কৰি আছে।[25][22][26] এই ভাষাসমূহে কাশ্মীৰীৰ ঠাই লৈছে।[27][28] যদিও ১৯৮৩ চনত চৰকাৰে কাশ্মীৰী ভাষা অধ্যয়ন আৰু বিদ্যালয় পৰ্য্যায়ত শিক্ষাৰ বাবে কাশ্মীৰী ভাষা সমিতি গঠন কৰিছিল, এই ভাষাক পুনৰুজ্জীৱিত কৰিবলৈ কৰা প্ৰচেষ্টা সফল হোৱা নাই। আজাদ কাশ্মীৰৰ কাশ্মীৰী ভাষাভাষী মুছলিমসকলে কাশ্মীৰীৰ ঠাইত উৰ্দুক নিজৰ চিনাক্তিৰ প্ৰতীক হিচাপে গ্ৰহণ কৰিছে।[29]
কাশ্মীৰী ভাষা ভাৰতৰ সাংবিধানিকভুক্ত ভাষাসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম ভাষা।[30] ই পূৰ্বৰ জম্মু আৰু কাশ্মীৰৰ সংবিধানৰ অষ্টম অনুচ্ছেদৰ অন্তৰ্গত আছিল। ষষ্ঠ অনুসূচীত উল্লিখিত অন্যান্য আঞ্চলিক ভাষাসহ হিন্দী আৰু উৰ্দু ভাষাৰ সৈতে কাশ্মীৰীকো বিকাশ কৰা হ’ব বুলি উল্লেখ কৰা হৈছিল।[31] ২০১১ চনৰ ভাৰতৰ লোকপিয়লীয়া তথ্য অনুসাৰে কাশ্মীৰী হৈছে হিন্দীৰ পিছত দ্বিতীয় সৰ্বাধিক হ্ৰস্ব সময়ছোৱাত বৃদ্ধি পোৱা ভাষা, যাৰ পাছত মেইতেই (মণিপুৰী), গুজৰাটী ভাষা আৰু বাংলা ভাষা আছে।[32]
কাশ্মীৰত ১৪শ শতিকাৰ পৰা ফাৰ্চী ভাষা ৰাজকীয় ভাষা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। ডোগৰা ৰাজত্বৰ সময়ত, ১৮৮৯ চনত এই ভাষা উৰ্দু ভাষাৰ দ্বাৰা প্ৰতিষ্ঠাপিত হয়।[33][34] ২০২০ চনত কাশ্মীৰীক প্ৰথমবাৰকৈ জম্মু আৰু কাশ্মীৰ (কেন্দ্ৰশাসিত অঞ্চল)ৰ ৰাজহুৱা ভাষাৰ স্বীকৃতি দিয়া হয়।[35]
কাশ্মীৰীৰ সৈতে ঘনিষ্ঠভাৱে সম্পৰ্কিত ভাষাসমূহৰ ভিতৰত পোগুলী আৰু কিষ্টোৱাৰী আছে, যিবোৰ কাশ্মীৰ উপত্যকাৰ দক্ষিণৰ পৰ্ব্বতৰ অঞ্চলসমূহত কোৱা হয় আৰু কেতিয়াবা কাশ্মীৰীৰ উপভাষা হিচাপে গণ্য কৰা হয়।
শব্দভাণ্ডাৰ
কাশ্মীৰী ভাৰত-আৰ্য্য ভাষা আৰু ইয়াৰ ওপৰত সংস্কৃতৰ প্ৰভাৱ বেছি আছিল , বিশেষকৈ আৰম্ভণিতে।[36][37][38] ভাৰতত ইছলামিক প্ৰশাসনিক শাসনৰ আগমনৰ পিছত কাশ্মীৰীয়ে বহুতো পাৰ্চী ঋণ শব্দ লাভ কৰে।[38] আধুনিক যুগত কাশ্মীৰী শব্দভাণ্ডাৰত ইংৰাজী, হিন্দুস্তানী আৰু পঞ্জাবীৰ পৰা শব্দ আমদানি কৰিছে।[39]
তথ্যসূত্ৰ
- ↑ Mahapatra, B. P. (1989) (en ভাষাত). Constitutional languages. Presses Université Laval. পৃষ্ঠা. 270. ISBN 978-2-7637-7186-1. https://books.google.com/books?id=yU8nq-C6wnoC&dq=dialects+of+kashmiri+language&pg=PA269.
- ↑ Nicolaus, Peter (2015). "Residues of Ancient Beliefs among the Shin in the Gilgit-Division and Western Ladakh". Iran & the Caucasus খণ্ড 19 (3): 201–264. doi:10.1163/1573384X-20150302. ISSN 1609-8498. https://www.jstor.org/stable/43899199.
- ↑ 3.0 3.1 Sociolinguistics. Mouton de Gruyter. 1977. ISBN 9789027977229. https://archive.org/details/issuesinsociolin0000unse। আহৰণ কৰা হৈছে: 2009-08-30.
- ↑ "Valley divide impacts Kashmiri, Pandit youth switch to Devnagari" (en ভাষাত). The Indian Express. http://archive.indianexpress.com/news/valley-divide-impacts-kashmiri-pandit-youth-switch-to-devnagari/472872/.
- ↑ "There's a new Hindu-Muslim conflict in Kashmir—this time over one language, two scripts". The Print. 21 May 2022. https://theprint.in/feature/theres-a-new-hindu-muslim-conflict-in-kashmir-this-time-over-one-language-two-scripts/964116/। আহৰণ কৰা হৈছে: 21 May 2022.
- ↑ Taru (2016-10-22). "Pandits want official status for Kashmiri written in Devanagari script" (en-US ভাষাত). The Sunday Guardian Live. https://sundayguardianlive.com/news/7044-pandits-want-official-status-kashmiri-written-devnagari-script। আহৰণ কৰা হৈছে: 2023-07-27. [সংযোগবিহীন উৎস]
- ↑ "Jammu, Kashmir & Ladakh: Ethno-linguistic areas". koshur.org. http://www.koshur.org/contents.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2007-06-02.
- ↑ The Jammu and Kashmir Official Languages Act, 2020. 26 September 2020. https://www.indiacode.nic.in/handle/123456789/15512?view_type=search&sam_handle=123456789/1362.
- ↑ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds (2017). "Kashmiri". Glottolog 3.0. প্ৰকাশক Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History. http://glottolog.org/resource/languoid/id/kash1277.
- ↑ "US Library of Congress Steps in to Save Dying Kashmiri Language". 21 February 2025. https://www.onlykashmir.in/26781/us-library-of-congress-steps-in-to-save-dying-kashmiri-language/#:~:text=As%20per%20UNESCO%2C%20Kashmiri%20is,its%20survival%20for%20future%20generations..
- ↑ Mustafa, Sheikh (13 April 2025). "Digital Guardians: Young Kashmiris Reviving Their Language". https://kashmirtimes.com/features/young-kashmiris-reviving-their-language.
- ↑ Hadi, Lone (13 April 2025). "Losing Our Tongue: The Silent Shift from Kashmiri to English in Youth Spaces". https://medium.com/@lonehadi/title-losing-our-tongue-the-silent-shift-from-kashmiri-to-english-in-youth-spaces-ecce0b43ce7a.
- ↑ Laurie Bauer, 2007, The Linguistics Student's Handbook, Edinburgh
- ↑ Bhat, M. Ashraf (1989) (en ভাষাত). The Changing Language Roles and Linguistic Identities of the Kashmiri Speech Community. Cambridge Scholars Publishing. পৃষ্ঠা. 61. ISBN 9781443862608. https://books.google.com/books?id=eVwpDwAAQBAJ. ""Koshur, the language of Kashmiris, is said to be a Prakrit of the pure and original Sanskrit”, remarks Lawrence""
- ↑ "Kashmiri language | Kashmiri language | Indo-Aryan, Dialects, Poetry | Britannica" (en ভাষাত). www.britannica.com. https://www.britannica.com/topic/Kashmiri-language। আহৰণ কৰা হৈছে: 2023-07-26.
- ↑ Jain, Danesh; Cardona, George (2007-07-26) (en ভাষাত). The Indo-Aryan Languages. Routledge. পৃষ্ঠা. 895. ISBN 978-1-135-79710-2. https://books.google.com/books?id=iUHfBQAAQBAJ&pg=PT895.
- ↑ "Parliament passes Jammu and Kashmir Official Languages Bill, 2020" (en-IN ভাষাত). The Hindu. 23 September 2020. https://www.thehindu.com/news/national/other-states/parliament-passes-jammu-and-kashmir-official-languages-bill-2020/article32677107.ece.
- ↑ 18.0 18.1 Bukhari, Shujaat (14 June 2011). "The other Kashmir". The Hindu. https://www.thehindu.com/opinion/op-ed/The-other-Kashmir/article13834085.ece.
- ↑ "Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues - 2011". http://www.censusindia.gov.in/2011Census/Language-2011/Statement-1.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2 July 2018.
- ↑ "Koshur: An Introduction to Spoken Kashmiri". Kashmir News Network: Language Section (koshur.org). http://www.koshur.org/contents.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2007-06-02.
- ↑ Shakil, Mohsin (2012). "Languages of Erstwhile State of Jammu Kashmir (A Preliminary Study)". University of Azad Jammu and Kahsmir. https://www.academia.edu/6485567। আহৰণ কৰা হৈছে: 24 October 2020.
- ↑ 22.0 22.1 Kachru, Braj B. (3 July 2002). "The Dying Linguistic Heritage of the Kashmiris: Kashmiri Literary Culture and Language". Kashmiri Overseas Association. Archived from the original on 19 June 2018. https://web.archive.org/web/20180619010025/http://koausa.org/language/pdf/DyingLinguistic.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 24 October 2020.
- ↑ 23.0 23.1 23.2 23.3 Akhtar, Raja Nasim; Rehman, Khawaja A. (2007). "The Languages of the Neelam Valley". Kashmir Journal of Language Research খণ্ড 10 (1): 65–84. ISSN 1028-6640.
- ↑ Kiani, Khaleeq (2018-05-28). "CCI defers approval of census results until elections" (en ভাষাত). DAWN.COM. https://www.dawn.com/news/1410447। আহৰণ কৰা হৈছে: 2020-03-17.
- ↑ Kaw, M. K. (2004) (en ভাষাত). Kashmir and সাঁচ:As written People: Studies in the Evolution of Kashmiri Society. APH Publishing. পৃষ্ঠা. 328–329. ISBN 978-81-7648-537-1. https://books.google.com/books?id=QpjKpK7ywPIC&pg=PA328.
- ↑ Hock, Hans Henrich; Bashir, Elena (2016-05-24) (en ভাষাত). The Languages and Linguistics of South Asia: A Comprehensive Guide. Walter de Gruyter GmbH & Co KG. পৃষ্ঠা. 811. ISBN 978-3-11-042338-9. https://books.google.com/books?id=0iFBDAAAQBAJ&pg=PT811.
- ↑ "Up north: Call for exploration of archaeological sites". The Express Tribune. 4 June 2015. https://tribune.com.pk/story/897933/up-north-call-for-exploration-of-archaeological-sites.
- ↑ Khan, Zafar Ali (20 February 2016). "Lack of preservation causing regional languages to die a slow death". The Express Tribune. https://tribune.com.pk/story/1051223/lack-of-preservation-causing-regional-languages-to-die-a-slow-death.
- ↑ Rahman, Tariq (1996). Language and politics in Pakistan. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-577692-8.
- ↑ "Scheduled Languages of India". Central Institute of Indian Languages. http://www.ciil.org/Main/languages/indian.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2007-06-02.
- ↑ "The Constitution of Jammu and Kashmir (India)". General Administrative Department of the Government of Jammu & Kashmir (India). http://jkgad.nic.in/statutory/Rules-Costitution-of-J&K.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2007-06-02.
- ↑ "What census data reveals about use of Indian languages". Deccan Herald. https://www.deccanherald.com/india/what-census-data-reveals-about-use-of-indian-languages-738340.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2023-11-16.
- ↑ Weber, Siegfried (1 May 2012). "kashmir iii. Persian language in the state administration". https://iranicaonline.org/articles/kashmir-iii-administration। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-02-05.
- ↑ Bhat, M. Ashraf (2017). The Changing Language Roles and Linguistic Identities of the Kashmiri speech community. Cambridge Scholars Publishing. পৃষ্ঠা. 75. ISBN 9781443862608.
- ↑ "The Jammu and Kashmir Official Languages Act, 2020". The Gazette of India. 27 September 2020. http://egazette.nic.in/WriteReadData/2020/222037.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 27 September 2020.
- ↑ Eggeling, Hans Julius (1911). "Sanskrit". In Chisholm, Hugh. Encyclopædia Britannica. 24 (11th ed.). Cambridge University Press. pp. 156–183.
- ↑ Grierson, George Abraham (1911). "Kashmiri". In Chisholm, Hugh. Encyclopædia Britannica. 15 (11th ed.). Cambridge University Press. pp. 689–693.
Sanskrit has been actively studied for many centuries, and the Kashmiri vocabulary, and even its grammar, are now largely Indian. So much is this the case that, for convenience’ sake, it is now frequently classed as belonging to the north-western group of languages, instead of as belonging to the Piśāca family as its origin demands. It cannot be said that either classification is wrong.
- ↑ 38.0 38.1 Gorekar, Niẓāmuddīn Es (2002) (en ভাষাত). Indo-Islamic Relations. KnowledgeCity Books. পৃষ্ঠা. 67. "The Kashmiri language was in the beginning greatly influenced by the Sanskrit language, but with the coming of the Muslims and monarchs like Zainu'l-Abedin it began to accept the influence of Persian which was the language of the rulers."
- ↑ (en ভাষাত) Concise Encyclopedia of Languages of the World. Elsevier. 6 April 2010. পৃষ্ঠা. 582. ISBN 978-0-08-087775-4. "Kashmiri vocabulary can be broadly categorized into Kashmiri/Dardic, Sanskrit, Punjabi, Hindi/Urdu, Persian, and Arabic origins."
|
|---|
| | কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ পৰ্য্যায়ৰ চৰকাৰী ভাষাসমূহ | |
|---|
| | ৰাজ্য পৰ্য্যায়ৰ চৰকাৰী ভাষাসমূহ | |
|---|
|
পৃথিৱীৰ প্ৰধান ভাষাসমূহ |
|---|
| | ইণ্ডো-আৰ্য / ইন্দো-ইউৰোপীয় |
- অসমীয়া,
- উৰ্দু,
- ওড়িয়া,
- কাশ্মিৰী,
- কোংকণী
- গুজৰাটী,
- ডোগ্ৰী,
- দিভেহী,
- নেপালী,
- পঞ্জাবী,
- ফিজি হিন্দী,
- বাংলা,
- ভোজপুৰী,
- মাৰাঠী,
- মৈথিলী,
- সংস্কৃত,
- সিংহল,
- সিন্ধী,
- হিন্দী।
|
|---|
| | অন্যান্য ইন্দো-ইউৰোপীয় | |
|---|
| | দ্ৰাবিড় | |
|---|
| | পূৱ এছিয় | |
|---|
| | দক্ষিণ-পূৱ এছিয় |
ইন্দোনেছীয়,
খামেৰ,
ছামোৱান,
ছেবুয়ানো,
জাভানীয়,
তাগালোগ,
থাই,
ভিয়েটনামীয়,
মান (বাৰ্মীজ),
মাৱৰী,
মালাগাছি,
মালয়,
লাও,
সুন্দানীয়,
হাৱাইয়ান। |
|---|
| | আফ্ৰো-এছিয় | |
|---|
| | ইৰানীয় | |
|---|
| | তুৰ্কীয় | |
|---|
| | জাৰ্মানীয় | |
|---|
| | ৰোমান | |
|---|
| | স্লাভীয় |
আলবেনিয়ান,
ইউক্ৰেনীয়,
ক্ৰোয়েছীয়,
চাৰ্বীয়,
চেক,
পোলীয়,
বচনীয়,
বেলাৰুছীয়,
বুলগেৰীয়,
মেচিডোনীয়,
ৰুছ,
স্লোভাক,
স্লোভেনীয়। |
|---|
| | কেল্টীয় | |
|---|
| | নাইজাৰ-কঙ্গো |
ইগবো,
ইয়োৰুবা,
ৱল্ফ,
খোসা,
গবে,
চিচেওয়া,
ছোথো,
জুলু,
তিগ্ৰিনিয়া,
ফুলা,
বাণ্টু (স্বাজী),
ভেণ্ডা,
মান্দিং,
লিংগালা,
সুয়ানা,
স্বাহিলী,
সোনিনকে
হাউচা। |
|---|
| | ককেছিয় | |
|---|
| | উৰালীয় | |
|---|
| | নীল-চাহাৰা | |
|---|
| | আমেৰিকাৰ আদিবাসী | |
|---|
| | নিৰ্মিত ভাষা | |
|---|
|
|
