|
عثمان بن سعید عمری
زندگینامہعثمان بن سعید دی تاریخ ولادت توں متعلق کوئی دقیق معلومات نئيں لیکن کہیا گیا اے کہ آپ گیارہ سال دی عمر توں ہی امام محمد تقی دے خادم دے طور اُتے امام دے گھر وچ کم کردے سن تے بعد وچ امام نے انہاں نوں اپنا نمائندہ بنایا ایويں آپ امام دے با اعتماد اصحاب وچوں سن ۔ [۱] آپ امام ہادی(ع)، امام حسن عسکری(ع) تے امام زمانہ(ع) دے وی وکیل رہے نيں اسی بنا اُتے ہمیشہ انہاں حضرات معصومین دے وی مورد اعمتاد ٹھرے نيں۔ عثمان بن سعید شروع وچ سامرا وچ رہندے سن تے امام حسن عسکری(ع) دی شہادت دے بعد اوہ بغداد چلے گئے۔ اس وقت سامرا عباسیاں دا دار الخلافہ تے فوجی چھاونی سی جو اپنی حکومت دے آغاز توں ہی آئمہ معصومین دے نال کوئی اچھا برتاؤ روا نئيں رکھدے سن ۔ بعض دا خیال اے کہ ایہ احتمال زیادہ قوی اے کہ عثمان بن سعید نے اسی وجہ توں سامراء توں بغداد دی طرف ہجرت دی تے اوتھے اُتے کرخ نامی جگہے نوں جو اک شیعہ نشین علاقہ سی، سکونت دے لئی انتخاب کرکے اسنوں شیعاں دی رہبری دے لئی مرکز قرار دے دتا۔[۲] اسامی تے القابآپ دا نام رجالی منابع وچ "عثمان بن سعید" آیا اے لیکن صرف رجال کشی وچ آپ نوں "حفص بن عمرو" دے نام توں وی یاد کیتا اے جو ممکن اے دوسرے وکلا دے نال خفیہ ملاقاتاں دے لئی انہاں دا رمزی نام یا کوڈ ورڈ ہوئے۔[۳] تمام منابع وچ انہاں دی کنیت انہاں دے جد پدری توں منسوب کردے ہوئے "ابوعمرو" مذکور اے۔ چونکہ انہاں دا محمد نامی اک بیٹا سی اس مناسبت توں بحارالانوار تے سفینۃ البحار وچ انہاں نوں "ابومحمد" ہور کہیا گیا اے۔[۴][۵] لیکن آپ "عَمْری" دے نام توں مشہور سن اس حوالے توں کہیا جاندا اے کہ دو وجوہات دی بنا اُتے انہاں نوں اس لقب توں یاد کیتا جاندا سی ؛ اک ایہ کہ امام حسن عسکری(ع) نے خلیفہ سوم (عثمان) دا نام تے لقب (ابوعمرو) دونے "عثمان بن سعید" دے نام وچ جمع ہونے پسند نئيں فرماندے سن اس بنا اُتے انہاں نوں "عَمری" دے نام توں خطاب فرماندے سن ۔ دوسری وجہ ایہ کہ انہاں نوں انہاں دے جد پدری "عمرو" دی طرف نسبت دے کر "عمری" کہیا جاندا سی ۔[۶] محدث قمی نے انہاں نوں "عَمْری" کہلانے دی وجہ بیان کردے ہوئے کہیا اے کہ انہاں نوں انہاں دی ماں دی طرف توں "عُمَر بْن اَطْرَف اَعْلی" دی طرف نسبت دیندے ہوئے "عمری" کہیا جاندا سی ۔[۷][۸] آپ "سمّان" تے "زَیّات" دے لقب توں وی ملقب سن کیونکہ آپ روغن تے زیتون دی خرید و فروش کیتا کردے سن تے حقیقت وچ ایہ پیشہ انہاں نے اپنی اصلیت نوں مخفی رکھنے دے لئی اپنایا سی کیونکہ آپ امام زمانہ(ع) دی وکالت تے نیابت دی ذمہ داری نوں مخفیانہ طور اُتے انجام دیندے سن تاکہ حکومت دے نقصان توں محفوظ رہ سکے۔ آپ شیعاں دی جانب توں جمع شدہ اموال تے خطوط نوں روغن دے برتناں وچ ڈال کر امام(ع) دی خدمت وچ پہنچاندے سن تاکہ حکومتی کارندے انہاں چیزاں توں با خبر نہ ہوئے۔[۹] قبیلہ بنی اسد توں منسوب ہونے دی وجہ توں انہاں نوں "اسدی" تے چونکہ سامراء دے رہنے والے سن جو فوجی چھاونی یعنی "عسکر" دے طور اُتے مشہور سی، اس لئی انہاں نوں "عسکری" دے نام توں وی یاد کیتا کردے سن ۔[۱۰] اولادعثمان بن سعید دے دو بیٹے سن :
وفاتآپ دی تاریخ وفات وی ولادت دی طرح نامعلوم اے لیکن اس حوالے توں دو قول نقل کیتے جاندے اے:
عثمان بن سعید دی وفات دے بعد انہاں دے بیٹے "محمّد بن عثمان" نے انہاں نوں غسل دتا تے بغداد دے "السلام" نامی منطقے دے مغرب وچ اک مشہور و معروف مقام "الدرب" وچ سپرد خاک کیتا۔ شیخ طوسی فرماندے نيں کہ سن 408ق توں 430ق تک آپ اس مقام اُتے "عثمان بن سعید" دی قبر دی زیارت کردے سن ۔[۱۳] انہاں دی آرامگاہ توں متعلق جو چیز موجودہ دور وچ معروف اے اوہ ایہ اے کہ انہاں دی قبر بغداد دے مشرق وچ واقع "شورجہ" نامی بازار دے "رصّافہ" نامی مقام اُتے واقع اے۔ [۱۴] اماماں دی نیابت تے وکالتجو چیز علم رجال دے منابع وچ نقل ہوئی اے اس دے مطابق عثمان بن سعید ائمہ معصومین وچوں تن امام، امام ہادی، امام حسن عسکری تے امام زمانہ دے وکیل تے نائب رہے نيں۔ اس دے علاوہ بعض منابع دے مطابق آپ گیارہ سال دی عمر وچ امام محمد تقی دے خادم دے طور امام دی خدمت کردے سن تے ایتھے تک امام دا مورد اعتماد قرار پائے سن کہ امام(ع) بعض اہم امور دی انجام دھی وی انہاں دے سپرد فرمایا کردے سن ۔[۱۵] لیکن بعض شیعہ علما عثمان بن سعید دی عمر نوں مد نظر رکھدے ہوئے اس آخری گل نوں غیر قابل قبول قرار دیندے نيں تے اسنوں علم رجال دے بزرگان دی اک فاحش غلطی توں تعبیر کردے نيں۔[۱۶] امام علی النقی(ع) دی وکالتعثمان بن سعید امام ہادی(ع) دے اصحاب وچوں سن تے اس گل کيتی وی تصریح کيتی گئی اے کہ امام نے انہاں نوں اپنا وکیل تے نمائندہ وی بنایا سی ۔ [۱۷] احمد بن اسحاق قمی نے امام ہادی(ع) توں اک روایت نقل کيتی اے جس وچ "عثمان بن سعید" نوں اک موثق تے امین شخص دے طور اُتے پیش کردے ہوئے اس گل کيتی تصریح کيتی گئی اے کہ جو کچھ اوہ امام دی طرف نسبت دیندے ہوئے لوگاں تک پہنچاندے نيں اوہ سب دے سب امام ہادی ہی دی جانب توں نيں۔[۱۸] امام عسکری(ع) دی وکالتعثمان بن سعید، امام ہادی(ع) دے علاوہ امام حسن عسکری دے لئی وی مورد اعتماد شخص سن ۔[۱۹] شیخ طوسی نے رجال الطوسی وچ عثمان بن سعید نوں امام حسن عسکری(ع) دا وی وکیل قرار دتا اے۔[۲۰] مختلف احادیث وچ نقل ہويا اے کہ امام حسن عسکری(ع) نے عثمان بن سعید نوں مورد خطاب قرار دیندے ہوئے انہاں نوں اپنا وکیل مقرر فرمایا اے۔ اک تے جگہ اُتے ایہ گل بهی آئی اے کہ امام نے اپنے اردگرد موجود افراد نوں گواہ قرار دیندے ہوئے فرمایا کہ عثمان بن سعید میرا وکیل اے۔ امام نے عثمان بن سعید نوں اپنے تمام وکلا دا صدر قرار دتا سی ایويں تمام وجوہات امام دے وکلا دے ذریعے انہاں تک پہنچدے سن تے اوہ انہاں نوں امام دی خدمت وچ پہنچاندے سن ۔[۲۱] امام حسن عسکری(ع) دی شہادت دے بعد عثمان بن سعید نے آپ(ع) دی تکفین تے تدفین دے مراسم نوں انجام دتا جو شیعہ عقاید دے مطابق انہاں دی امام زمانہ(ع) دے وکیل تے نائب ہونے دی نشانیاں وچوں اے۔[۲۲] امام زمانہ(ع) دی نیابتامام حسن عسکری(ع) نے عثمان بن سعید دی نیابت نوں واضح الفاظ وچ بیان کیتا اے۔ آپ(ع) نے اپنے فرزند ارجمند یعنی امام مہدی(ع) نوں اپنے اصحاب وچوں چالیس افراد نوں دکھا کر انہاں چالیس افراد توں فرمایا کہ امام زمانہ(ع) دی غیبت دے دوران عثمان بن سعید دی اطاعت کراں۔ [۲۳] اک تے روایت دے مطابق خود امام مہدی(ع) نے اہل قم دے نال ملاقات وچ عثمان بن سعید دی نیابت دی طرف اشارہ فرماندے ہوئے انہاں نوں عثمان دی طرف رجوع کرنے دا حکم دتا اے۔[۲۴] تسلیت نامہ توں اقتباس
"تواڈے والد اک سعادتمند تے خوشبخت زندگی گزار کر پسندیدہ حالت وچ اپنے خالق حقیقی توں جا ملے۔ خدا انہاں اُتے اپنی رحمت نازل فرمائے تے انہاں نوں اولیاء، سادات تے اپنے موالیاں دے نال محشور فرمائے۔ خدا انہاں دے چہرے نوں تروتازہ تے شاداب رکھے، انہاں دے گناہاں نوں معاف فرمائے تے تمنيں انہاں دی مصیبت وچ اجر عظیم تے صبر جمیل عنایت فرمائے۔ تساں مصیبت زدہ ہو تے اسيں وی تواڈے غم وچ برابر دے شریک نيں تے تواڈے والد دی موت نے سانوں وحشت وچ ڈال دتا پس خداانہاں نوں اپنی رحمت واسعہ دے ذریعے ابدی زندگی وچ خوش و خرم رکھے۔" عثمان بن سعید سامراء وچ حکومتی کارنداں دی کڑی نگرانی تے دشمناں دی فراوانی دی وجہ توں امام زمانہ(ع) دے حکم توں بغداد چلا گیا۔"غیبت امام زمانہ دی سیاسی تاریخ" نامی کتاب دے مصنف جاسم حسین دے مطابق سامراء اگرچہ عباسی حکومت دا دار الخلافہ سی لیکن ہمیشہ ائمہ مخالف سپاہیاں دی کثیر تعداد دی موجود دی وجہ توں اک لحاظ توں فوجی چھاونی دی حیثیت وی رکھدا سی تے دوسری طرف توں عثمان بن سعید وی حکومتی کارنداں دی نظراں توں دور رہ کر وکالت تے نیابت دے اس منظم سلسلے دی قیادت کرنا چاہندے سن اسی لئی انہاں نے بغداد دی طرف ہجرت کیتا تے "کرخ" نامی اک شیعہ نشین علاقے نوں شیعاں دا مرکز قرار دے دتا۔[۲۵] عثمان اپنی نیابت دے دوران گرد و نواح دے مختلف علاقےآں وچ موجود اپنے وکلا دی قیادت کردے سن تے انہاں توں وجوہات شرعیہ نوں وصول کرکے انہاں نوں امام زمانہ(ع) دی خدمت وچ پہنچاندے سن ۔ اسی طرح اوہ شیعاں دے طرف توں لکھے گئے مختلف سوالات تے عرائض دے جواب وچ حضرت امام مہدی(ع) دے نصایح تے توقیعات نوں متعلقہ اشخاص تک پہنچاندے سن ۔[۲۶] آپ دی وفات اُتے امام دا تسلیت نامہامام زمانہ(ع) نے عثمان بن سعید دی موت اُتے انہاں دے بیٹے محمد بن عثمان نوں تسلیت نامہ ارسال فرمایا۔ اس تحریر وچ بارہويں امام نے عثمان بن سعید دی نسبت اپنی رضایت دا مکمل اظہار فرمایا تے انہاں دے حق وچ طلب مغفرت فرمائی۔ اسی طرح آپ(ع) نے عثمان دی موت اُتے احساس غربت تے تنہایی دا اظہار فرمایا تے انہاں دے بیٹے محمد بن عثمان نوں انہاں دی جگہ اپنا دوسرا نائب خاص مقرر فرمایا۔[۲۷] آپ دے معاونیننیابت خاص دے اس عرصے وچ عثمان بن سعید نے اپنے تن مشہور وکلا، احمد بن اسحاق قمی، محمد قطان تے حاجز بن یزید وشّاء نوں اپنا معاون مقرر کیتا جو دوسرے شہراں وچ موجود وکلا دے نال رابطہ برقرار کرنے تے انہاں دے کاماں اُتے نظارت کرنے وچ عثمان بن سعید دے مددگار تے معاونین وچوں سن ۔ [۲۸] جعفر کذاب دا واقعہامام حسن عسکری(ع) دی شہادت دے بعد آپ دے بھائی جعفر نے جھوٹی نیابت دا اعلان کیتا اسی بنا اُتے شیعاں دے ایتھے اوہ جعفر کذاب دے نام توں جانا جاندا اے۔ امام حسن عسکری(ع) دے اک صحابی احمد بن اسحاق نے جعفر دے مدعا کيتی درستی تے نادرستی نوں ثابت کرنے دے لئی اک خط لکھیا تے عثمان بن سعید دے توسط توں اسنوں حضرت امام مہدی(ع) تک پہنچایا۔ اس خط دے جواب وچ امام(ع) نے واضح دلائل تے شدید الفاظ وچ جعفر دی امامت دے دعوے نوں رد کیتا تے انہاں نوں مفسد تے تارک نماز کہ کر مورد خطاب قرار دتا تے فرمایا کہ ایہ شخص حلال و حرام دی تشخیص نئيں دے سکدا تے اوہدی نافرمانی دی علامتاں واضح تے آشکار نيں۔[۲۹] زیارت نامہعلامہ مجلسی نے بحارالانوار وچ عثمان بن سعید دے لئی اک زیارت نامہ نقل کردے ہوئے ایہ تصریح دی اے کہ اس زیارت نامے نوں انہاں نے اک شیعہ عالم دے کسی قدیمی نسخے وچ پایا اے۔ اگرچہ علامہ مجلسی نے اس کتاب دے نام تے اس دے مصنف دے بارے وچ کوئی اشارہ تک نئيں کیتا اے۔[۳۰]
السَّلَامُ عَلَیک أَیها الْعَبْدُ الصَّالِحُ النَّاصِحُ لِلَّه وَ لِرَسُولِه وَ لِأَوْلِیائِه الْمُجِدُّ فِی خِدْمَة مُلُوک الْخَلَائِقِ أُمَنَاءِ اللَّه وَ أَصْفِیائِه السَّلَامُ عَلَیک أَیها الْبَابُ الْأَعْظَمُ وَ الصِّرَاطُ الْأَقْوَمُ وَ الْوَلِی الْأَکرَمُ السَّلَامُ عَلَیک أَیها الْمُتَوَّجُ بِالْأَنْوَارِ الْإِمَامِیة الْمُتَسَرْبِلُ بِالْجَلَابِیبِ الْمَهدِیة الْمَخْصُوصُ بِالْأَسْرَارِ الْأَحْمَدِیة وَ الشُّهبِ الْعَلَوِیة وَ الْمَوَالِیدِ الْفَاطِمِیة السَّلَامُ عَلَیک یا قُرَّة الْعُیونِ وَ السِّرَّ الْمَکنُونَ السَّلَامُ عَلَیک یا فَرَجَ الْقُلُوبِ وَ نِهایة الْمَطْلُوبِ السَّلَامُ عَلَیک یا شَمْسَ الْمُؤْمِنِینَ وَ رُکنَ الْأَشْیاعِ الْمُنْقَطِعِینَ السَّلَامُ عَلَی وَلِی الْأَیتَامِ وَ عَمِیدِ الْجَحَاجِحَة الْکرَامِ السَّلَامُ عَلَی الْوَسِیلَة إِلَی سِرِّ اللَّه فِی الْخَلَائِقِ وَ خَلِیفَة وَلِی اللَّه الْفَاتِقِ الرَّاتِقِ السَّلَامُ عَلَیک یا نَائِبَ قُوَّامِ الْإِسْلَامِ وَ بَهاءِ الْأَیامِ وَ حُجَّة اللَّه الْمَلِک الْعَلَّامِ عَلَی الْخَاصِّ وَ الْعَامِّ الْفَارُوقَ بَینَ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ وَ النُّورَ الزَّاهرَ وَ الْمَجْدَ الْبَاهرَ فِی کلِّ مَوْقِفٍ وَ مَقَامٍ السَّلَامُ عَلَیک یا وَلِی بَقِیة الْأَنْبِیاءِ وَ خِیرَة إِلَه السَّمَاءِ الْمُخْتَصَّ بِأَعْلَی مَرَاتِبِ الْمَلِک الْعَظِیمِ الْمُنْجِی مِنْ مَتَالِفِ الْعَطَبِ الْعَمِیمِ ذی [ذَا اللِّوَاءِ الْمَنْصُورِ وَ الْعَلَمِ الْمَنْشُورِ وَ الْعِلْمِ الْمَسْتُورِ الْمَحَجَّة الْعُظْمَی وَ الْحُجَّة الْکبْرَی سُلَالَة الْمُقَدَّسِینَ وَ ذُرِّیة الْمُرْسَلِینَ وَ ابْنَ خَاتِمِ النَّبِیینَ وَ بَهجَة الْعَابِدِینَ وَ رُکنَ الْمُوَحِّدِینَ وَ وَارِثَ الْخِیرَة الطَّاهرِینَ صَلَّی اللَّه عَلَیهمْ صَلَاة لَا تَنْفَدُ وَ إِنْ نَفِدَ الدَّهرُ وَ لَا تَحُولُ وَ إِنْ حَالَ الزَّمَنُ وَ الْعَصْرُ اللَّهمَّ إِنِّی أُقَدِّمُ بَینَ یدَی سُؤَالِی الِاعْتِرَافَ لَک بِالْوَحْدَانِیة وَ لِمُحَمَّدٍ بِالنُّبُوَّة وَ لِعَلِی بِالْإِمَامَة وَ لِذُرِّیتِهمَا بِالْعِصْمَة وَ فَرْضِ الطَّاعَة وَ بِهذَا الْوَلِی الرَّشِیدِ وَ الْمَوْلَی السَّدِیدِ أَبِی مُحَمَّدٍ عُثْمَانَ بْنِ سَعِیدٍ أَتَوَسَّلُ إِلَی اللَّه بِالشَّفَاعَة إِلَیه لِیشْفَعَ إِلَی شُفَعَائِه وَ أَهلِ مَوَدَّتِه وَ خُلَصَائِه أَنْ یسْتَنْقِذُونِی مِنْ مَکارِه الدُّنْیا وَ الْآخِرَة اللَّهمَّ إِنِّی أَتَوَسَّلُ إِلَیک بِعَبْدِک عُثْمَانَ بْنِ سَعِیدٍ وَ أُقَدِّمُه بَینَ یدَی حَوَائِجِی أَنْ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ شِیعَتِه وَ أَوْلِیائِه وَ أَنْ تَغْفِرَ لِی الْحُوبَ وَ الْخَطَایا وَ تَسْتُرَ عَلَی الزَّلَلَ وَ السَّیئَاتِ وَ تَرْزُقَنِی السَّلَامَة مِنَ الرَّزَایا فَکنْ لِی یا وَلِی اللَّه شَافِعاً نَافِعاً وَ رُکناً مَنِیعاً دَافِعاً فَقَدْ أَلْقَیتُ إِلَیک بِالْآمَالِ وَ وَثِقْتُ مِنْک بِتَخْفِیفِ الْأَثْقَالِ وَ قَرَعْتُ بِک یا سَیدِی بَابَ الْحَاجَة وَ رَجَوْتُ مِنْک جَمِیلَ سِفَارَتِک وَ حُصُولَ الْفَلَاحِ بِمَقَامِ غِیاثٍ أَعْتَمِدُ عَلَیه وَ أَقْصِدُ إِلَیه وَ أَطْرَحُ نَفْسِی بَینَ یدَیه وَ السَّلَامُ عَلَیک وَ رَحْمَة اللَّه وَ بَرَکاتُه ثُمَّ صَلِّ صَلَاة الزِّیارَة وَ أَهدِها لَه وَ لِشُرَکائِه فِی النِّیابَة صَلَّی اللَّه عَلَیهمْ أَجْمَعِینَ ثُمَّ وَدِّعْه مُسْتَقْبِلًا لَه إِنْ شَاءَ اللَّه تَعَالَی.
متعلقہ صفحاتحوالے
مآخذ
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
