Kabinet-Van Agt II

Kabinet-Van Agt II
De ministers van het kabinet-Van Agt II en in het midden koningin Beatrix na de beëdiging op Huis ten Bosch op 11 september 1981
Coalitie	CDA, PvdA, D'66
Zeteltal TK	48 + 44 + 17 = 109
Premier	Dries van Agt
Beëdiging	11 september 1981
Demissionair	12 mei 1982
Ontslagdatum	29 mei 1982
Voorganger	Van Agt I
Opvolger	Van Agt III
Formatie	1981
Zetels in de Tweede Kamer
Overzicht kabinetten
Portaal    Politiek

Het kabinet-Van Agt II was het Nederlandse kabinet van 11 september 1981 tot 29 mei 1982. Het kabinet werd gevormd door de politieke partijen Christen-Democratisch Appèl (CDA), Partij van de Arbeid (PvdA) en de Democraten 66 (D'66) na de Tweede Kamerverkiezingen van 1981. Het kabinet-Van Agt II was een meerderheidskabinet dat zowel in de Eerste Kamer en Tweede Kamer kon rekenen op een ruime meerderheid. Het kabinet-Van Agt II duurde nog geen negen maanden en kende door de slechte onderlinge verhoudingen tussen CDA en PvdA een moeizame kabinetsperiode.[1]

Verloop

Op 16 oktober 1981, amper een maand na het aantreden, komt het kabinet bijna ten val door een geschil tussen de CDA-bewindslieden en de PvdA-kabinetsleden over het te voeren financieel-economisch beleid tijdens de opstelling van de regeringsverklaring. De PvdA kon zich niet vinden in de aanpak van de werkloosheidsbestrijding. Minister-president Dries van Agt bood vervolgens het ontslag van het kabinet aan. Nooit eerder had een kabinet zijn ontslag aangeboden nog voordat het zich had gepresenteerd in de Tweede Kamer. Op 17 oktober 1981 benoemde koningin Beatrix PvdA'ers Cees de Galan en Victor Halberstadt als informateurs om een poging te doen om het kabinet te lijmen. Op 4 november 1981 werd het geschil opgelost en bleef het kabinet aan. De crisis bleek een voorteken voor deze coalitie en leidde vervolgens tot de val van het kabinet op 12 mei 1982.[2]

Het kabinet kreeg te maken met grote financieel-economische problemen waardoor het kabinet nauwelijks aan regeren toekwam. Het kabinet hoopte door middel van een banenplan van vicepremier en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Joop den Uyl nieuwe werkgelegenheid te creëren. De toevoeging 'Werkgelegenheid' bij het ministerie van Sociale Zaken onderstreept die centrale rol bij een actief werkgelegenheidsbeleid. Door voortdurende nieuwe tegenvallers op de begroting stuitte de financiering echter op grote problemen. Daarnaast voelden de werkgeversorganisatie er weinig voor mee te werken en valt het niet mee om veel banen in de publieke sector te scheppen. De werkloosheid steeg begin 1982 naar ruim 600.000.

Begin 1982 werden voorstellen gelanceerd voor versobering van de Ziektewet. De bovenwettelijke uitkering (die werkgevers en werknemers via de cao regelen) moest worden geschrapt. Tegen deze plannen van vicepremier en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Joop den Uyl en staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Ien Dales ontstond breed maatschappelijk verzet, waarbij de vakbonden het voortouw namen. De Sociaal-Economische Raad (SER) bracht een negatief advies uit.

In het voorjaar van 1982 kondigde minister van Financiën Fons van der Stee aan dat er extra bezuinigingen van circa 4,5 miljard gulden nodig zijn om de overheidsfinanciën weer op de orde te krijgen.

Ambtsbekleders

Ambtsbekleders			Ministers / Ministerie		Termijn	Partij
		mr. A.A.M. (Dries) van Agt (1931–2024)	Minister-president / Minister	Algemene Zaken	19 december 1977 – 4 november 1982 [3][4]	CDA
		drs. J.M. (Joop) den Uyl (1919–1987)	Vicepremier / Minister	Sociale Zaken en Werkgelegenheid	11 september 1981 – 29 mei 1982 [5]	PvdA
			Minister	Nederlands- Antilliaanse Zaken
		dr. J.C. (Jan) Terlouw (1931)	Vicepremier / Minister	Economische Zaken	11 september 1981 – 4 november 1982 [4]	D'66
		drs. E. (Ed) van Thijn (1934–2021)	Minister	Binnenlandse Zaken	11 september 1981 – 29 mei 1982 [5]	PvdA
		mr. M. (Max) van der Stoel (1924–2011)	Minister	Buitenlandse Zaken
		mr. A.P.J.M.M. (Fons) van der Stee (1928–1999)	Minister	Financiën	5 maart 1980 – 4 november 1982 [3][4]	CDA
		mr.dr. J. (Job) de Ruiter (1930–2015)	Minister	Justitie	19 december 1977 – 4 november 1982 [3][4]
		mr. H.A.F.M.O. (Hans) van Mierlo (1931–2010)	Minister	Defensie	11 september 1981 – 4 november 1982 [4]	D'66
		M.H.M.F. (Til) Gardeniers- Berendsen (1925–2019)	Minister	Volksgezondheid en Milieuhygiëne		CDA
		dr. J.A. (Jos) van Kemenade (1937–2020)	Minister	Onderwijs en Wetenschappen	11 september 1981 – 29 mei 1982 [5]	PvdA
		mr. H.J. (Henk) Zeevalking (1922–2005)	Minister	Verkeer en Waterstaat	11 september 1981 – 4 november 1982 [4]	D'66
		drs. J. (Jan) de Koning (1926–1994)	Minister	Landbouw en Visserij		CDA
		drs. M.P.A. (Marcel) van Dam (1938)	Minister	Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening	11 september 1981 – 29 mei 1982 [5]	PvdA
		A.A. (André) van der Louw (1933–2005)	Minister	Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk
Ambtsbekleder			Minister / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
		drs. C.P. (Kees) van Dijk (1931–2008)	Minister	• Ontwikkelings- samenwerking (Buitenlandse Zaken)	11 september 1981 – 4 november 1982 [4]	CDA
Ambtsbekleders			Staatssecretaris / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
		drs. S.J. (Saskia) Stuiveling (1945–2017)	Staatssecretaris	• Agglomeratie Zaken • Grote Stedenbeleid • Decentralisatie • Gemeentelijke Herindeling (Binnenlandse Zaken)	11 september 1981 – 29 mei 1982 [5]	PvdA
		drs. G. (Gerard) van Leijenhorst (1928–2001)		• Minderheden- beleid • Rampen- bestrijding • Hulpverlening (Binnenlandse Zaken)	11 september 1981 – 4 november 1982 [4]	CDA
		mr. H. (Hans) van den Broek (1936)	Staatssecretaris	• Europese Zaken (Buitenlandse Zaken)
		J.C. (Hans) Kombrink (1946)	Staatssecretaris	• Fiscale Zaken • Belastingdienst • Comptabiliteits- wetgeving • Kansspelen • Staatsloterij • Muntwezen • Verzekerings- maatschappijen (Financiën)	11 september 1981 – 29 mei 1982 [5]	PvdA
		mr.dr. M. (Michiel) Scheltema (1939)	Staatssecretaris	• Integratie • Immigratie • Asielzaken • Vreemdelingen- zaken • Rechts- bescherming • Privaatrecht • Jeugdbescherming • Delinquentenzorg • Grondwets- herziening (Justitie)	11 september 1981 – 4 november 1982 [4]	D'66
		P.H. (Piet) van Zeil (1927–2012)	Staatssecretaris	• Midden- en Kleinbedrijf • Regionale Industrialisatie • Consumenten- beleid • Toerisme (Economische Zaken)	11 september 1981 – 22 juni 1986 [4]	CDA
		ir. W. (Wim) Dik (1939–2022)		• Internationale Handel • Export- bevordering (Economische Zaken)	11 september 1981 – 4 november 1982 [4]	D'66
		mr. A. (Bram) Stemerdink (1936)	Staatssecretaris	• Materieel- voorzieningen • Militair Recht (Defensie)	11 september 1981 – 29 mei 1982 [5]	PvdA
		J. (Jan) van Houwelingen (1939–2013)		• Personeels- beleid (Defensie)	14 september 1981 – 7 november 1989 [4]	CDA
		mr. J.J. (Ineke) Lambers- Hacquebard (1946–2014)	Staatssecretaris	• Milieuzaken (Volksgezondheid en Milieuhygiëne)	11 september 1981 – 4 november 1982 [4]	D'66
		drs. C.I. (Ien) Dales (1931–1994)	Staatssecretaris	• Sociale Zekerheid • Ouderenbeleid • Gehandicapten- beleid (Sociale Zaken en Werkgelegenheid)	11 september 1981 – 29 mei 1982 [5]	PvdA
		drs. H. (Hedy) d'Ancona (1937)		• Arbeids- omstandigheden • Jeugdbeleid • Armoedebeleid • Bijstand • Emancipatie- beleid • Volwassen- enonderwijs (Sociale Zaken en Werkgelegenheid)
		drs. W.J. (Wim) Deetman (1945)	Staatssecretaris	• Algemeen Voortgezet Onderwijs (Onderwijs en Wetenschappen)	11 september 1981 – 29 mei 1982 [6]	CDA
		A.J. (Ad) Hermes (1929–2002)		• Basisonderwijs • Lerarenbeleid • Verzorgings- structuur (Onderwijs en Wetenschappen)	11 september 1981 – 4 november 1982 [4]
		J.C.Th. (Jaap) van der Doef (1934)	Staatssecretaris	• Wegverkeer • Openbaar Vervoer • Luchtvaart • Spoorwegen • Scheepvaart • Waterbeleid • PTT (Verkeer en Waterstaat)	11 september 1981 – 29 mei 1982 [5]	PvdA
		S. (Siepie) de Jong (1940)	Staatssecretaris	• Ruimtelijke Ordening • Rijks- gebouwendienst • Woningcorporaties • Woonwagenbeleid • Bijzondere Woonbehoeftes (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening)
		H.A. (Hans) de Boer (1937)	Staatssecretaris	• Maatschappelijke Ontwikkeling • Vrijwilligers- werk • Cultuurbeleid • Kunstbeleid • Mediabeleid • Sport • Natuurbehoud (Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk)	11 september 1981 – 29 mei 1982 [7]	CDA
Bron: Kabinet-Van Agt II Rijksoverheid.nl

Kabinetsformatie

Zie Kabinetsformatie Nederland 1981 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

• Tweede Kamerverkiezingen 1981: 26 mei 1981
• Beëdiging kabinet: 11 september 1981
• Duur formatie: 107 dagen
• Informateurs
  • drs. J. (Jan) de Koning (CDA), (30 mei 1981 – 3 augustus 1981) 66 dagen
  • drs. R.F.M. (Ruud) Lubbers (CDA), (30 mei 1981 – 3 augustus 1981) 66 dagen
  • drs. E. (Ed) van Thijn (PvdA), (10 juli 1981 – 3 augustus 1981) 25 dagen
• Formateurs
  • dr. J. (Sjeng) Kremers (CDA), (4 augustus 1981 – 19 augustus 1981) 16 dagen
  • drs. E. (Ed) van Thijn (PvdA), (4 augustus 1981 – 19 augustus 1981) 16 dagen
• Informateur
  • mr.dr. W.F. (Gaius) de Gaay Fortman (CDA), (20 augustus 1981 – 1 september 1981) 13 dagen
• Formateur
  • mr. A.A.M. (Dries) van Agt (CDA), (2 september 1981 – 10 september 1981) 8 dagen

Reden ontslagaanvraag

Zie Kabinetscrisis uit 1981 over het financieel-economisch beleid voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De politieke en karakterverschillen tussen minister-president Dries van Agt (CDA) en vicepremier Joop den Uyl (PvdA) waren zo groot dat ze leidden tot diverse aanvaringen. Op 12 mei 1982 kwam er een einde aan het kabinet-Van Agt II. De PvdA-bewindslieden konden zich niet vinden in het financieel-economisch beleid, meer in het bijzonder in de financiering van het werkgelegenheidsbeleid. Op 29 mei 1982 traden alle PvdA-bewindslieden af en werd het rompkabinet Van Agt III gepresenteerd.[8]

Literatuur

• De formatie van een tijdbom : het tweede kabinet Van Agt door Charl Schwietert en Hans Hillen, Haarlem : De Haan, 1981, ISBN 90-228-3581-2

Zie ook

• Tweede Kamerverkiezingen 1981
• Lijst van Tweede Kamerleden 1981-1982

Bronnen, noten en/of referenties

1. Max van Weezel, Vechtkabinet II?. Vrij Nederland (1 november 2012). Gearchiveerd op 28 augustus 2017. Geraadpleegd op 27 augustus 2017.
2. redactie, Kabinet-Van Agt II na 35 dagen gevallen. Reformatorisch Dagblad (16 oktober 1981). Geraadpleegd op 27 augustus 2017.
3. Functie gecontinueerd van het vorige Kabinet-Van Agt I
4. Functie gecontinueerd in het volgende Kabinet-Van Agt III
5. Afgetreden
6. Afgetreden na benoeming tot minister van Onderwijs en Wetenschappen
7. Afgetreden na benoeming tot minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk
8. redactie, Kabinet in crisis. Andere Tijden (9 september 2012). Gearchiveerd op 16 augustus 2017. Geraadpleegd op 21 juli 2017.

Mediabestanden

Zie de categorie Cabinet Van Agt II van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.