Kabinet-Lubbers I

Kabinet-Lubbers I
De bordesscène van de ministers van het kabinet-Lubbers I met in het midden vooraan koningin Beatrix bij Huis ten Bosch op 4 november 1982
Coalitie	CDA, VVD
Zeteltal TK	45 + 36 = 81
Zeteltal EK	28 + 12 = 40 (tot 1983) 26 + 17 = 43 (na 1983)
Premier	drs. R.F.M. (Ruud) Lubbers
Beëdiging	4 november 1982
Demissionair	22 mei 1986
Ontslagdatum	14 juli 1986
Voorganger	Van Agt III
Opvolger	Lubbers II
Formatie	sep-nov 1982
Zetels in de Tweede Kamer
Overzicht kabinetten
Portaal    Politiek

Het kabinet-Lubbers I was het Nederlandse kabinet van 4 november 1982 tot 14 juli 1986. Het kabinet werd gevormd door de politieke partijen Christen-Democratisch Appèl (CDA) en de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) na de Tweede Kamerverkiezingen van 1982. Het centrumrechtse kabinet-Lubbers I was een meerderheidskabinet dat zowel in de Eerste Kamer en Tweede Kamer kon rekenen op een meerderheid. Het kabinet-Lubbers I was het eerste kabinet waarin een nieuwe minister-president afkomstig was van dezelfde partij als zijn voorganger sinds het kabinet-Cals in 1965.[1] Het kabinet-Lubbers I maakte zijn volledige termijn vol. Op 24 mei 1986 bood de premier het ontslag aan van zijn kabinet, daarmee werd het kabinet demissionair.

Verloop

Nederland werd destijds geconfronteerd met een hoog oplopende overheidsschuld alsook een stagnerende economie met als gevolg een grote werkloosheid. Het kabinet stelde zich ten doel de overheidsfinanciën weer op de orde te krijgen en de Nederlandse economie te doen herleven. Om deze doeleinden te bereiken wordt er door minister van Financiën Onno Ruding een grote linie aan bezuinigingen doorgevoerd (dit doortastende optreden van het kabinet werd ook wel aangeduid als 'no nonsense'). Het kabinet zet in op de privatisering van staatsbedrijven, waaronder de verzelfstandiging van de Nederlandse Spoorwegen (NS) en werden de gelddiensten van de PTT samengebracht in de Postbank N.V.. Bezuinigd werd er onder meer op de uitkeringen en de salarissen van het ambtelijk en onderwijzend personeel. Deze maatregelen brachten veel verzet teweeg maar minister van Binnenlandse Zaken Koos Rietkerk en minister van Onderwijs en Wetenschappen Wim Deetman zetten desondanks het beleid voort. Minister Onno Ruding bezuinigt in 1982 op de werkgeversafdrachten aan Stichting Pensioenfonds ABP. Het kabinet is van mening dat het ABP meer dan genoeg geld in kas heeft. Via tijdelijke 'Uitnamewetten' verlaagt men acht jaar op rij de bijdrage aan het ABP van 21 procent naar 8,3 procent. De pensioen- en VUT-uitkeringen blijven echter op hetzelfde niveau waardoor de dekkingsgraad van het ABP meer en meer zou verslechteren. De econoom Hennie Kemner becijferde dat door deze maatregel het pensioenfonds tot 1996 voor omgerekend 15 miljard euro wordt benadeeld.[2]

In 1983 volgde het kabinet niet volledig een revaluatie van de Duitse mark, wat in de financiële wereld werd gezien als een devaluatie van de gulden.[3]

Op 1 juni 1984 besluit het kabinet in NAVO–verband tot de plaatsing van 48 Amerikaanse kruisraketten op de Vliegbasis Woensdrecht. Eerder was er juni 1983 al een plan gemaakt hier voor. De maatschappelijke ophef die ontstond tegen de plaatsing leed op 29 oktober 1983 tot een grote vredesdemonstratie in Den Haag en werd er een volkspetitionnement met 3,7 miljoen handtekeningen opgehaald. De daadwerkelijke uitvoering werd echter uitgesteld tot 1 november 1985.[4]

Een andere zaak waarmee het kabinet te maken kreeg, was de parlementaire enquête naar de RSV-werf. Vicepremier en minister van Economische Zaken Gijs van Aardenne werd flink aan de tand gevoeld omdat hij op dezelfde post in het kabinet-Van Agt I de Tweede Kamer verkeerd had voorgelicht.

In 1984 voert minister van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur Elco Brinkman het voorstel Wet afbreking zwangerschap (WAZ) in die de voorwaarden voor de uitvoering van abortus zou vastleggen. In het wetsvoorstel staan algemene voorschriften voor ziekenhuizen en klinieken en in het bijzonder voorschriften voor klinieken waar zwangerschappen boven de dertien weken worden afgebroken.

Ter bestrijding van de zure regen werd de katalysator in auto's verplicht gesteld.

Aan het eind van de periode ontstond er naar aanleiding van het kernramp van Tsjernobyl een discussie over de wenselijkheid van kernenergie.

Personele wijzigingen

Op 12 november 1982, vijf dagen na zijn beëdiging, stapt staatssecretaris van Defensie Charl Schwietert (VVD) op vanwege een opgelopen discussie over het aandikken van zijn cv. Op 19 november 1982 wordt de burgemeester van Coevorden Willem Hoekzema (VVD) benoemd als zijn opvolger.

Op 20 februari 1986 overleed minister van Binnenlandse Zaken Koos Rietkerk (VVD) op 58–jarige leeftijd aan de gevolgen van een hartstilstand tijdens een werkbespreking op zijn werkkamer. Minister van Justitie Frits Korthals Altes (VVD) neemt de functie waar tot en met 12 maart 1986 als VVD–Tweede Kamerlid Rudolf de Korte wordt beëdigd als minister van Binnenlandse Zaken.

Op 22 juni 1986, één maand voor de beëdiging van het kabinet-Lubbers II, treedt staatssecretaris van Economische Zaken Piet van Zeil (CDA) af, nadat hij is benoemd tot burgemeester van Heerlen.

Ambtsbekleders

Ambtsbekleders			Ministers / Ministerie		Termijn	Partij
		drs. R.F.M. (Ruud) Lubbers (1939–2018)	Minister-president / Minister	Algemene Zaken	4 november 1982 – 22 augustus 1994	CDA
		drs. G.M.V. (Gijs) van Aardenne (1930–1995)	Vicepremier / Minister	Economische Zaken	4 november 1982 – 14 juli 1986	VVD
		mr. J.G. (Koos) Rietkerk (1927–1986)	Minister	Binnenlandse Zaken	4 november 1982 – 20 februari 1986 (overleden)
		mr. F. (Frits) Korthals Altes (1931)			20 februari 1986 – 12 maart 1986 (waarnemend)
		dr. R.W. (Rudolf) de Korte (1936–2020)			12 maart 1986 – 14 juli 1986
		mr. H. (Hans) van den Broek (1936)	Minister	Buitenlandse Zaken	4 november 1982 – 3 januari 1993	CDA
		dr. H.O.Ch.R. (Onno) Ruding (1939)	Minister	Financiën	4 november 1982 – 7 november 1989
		mr. F. (Frits) Korthals Altes (1931)	Minister	Justitie		VVD
		mr.dr. J. (Job) de Ruiter (1930–2015)	Minister	Defensie	4 november 1982 – 14 juli 1986	CDA
		mr.drs. L.C. (Elco) Brinkman (1948)	Minister	Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur	4 november 1982 – 7 november 1989
		drs. J. (Jan) de Koning (1926–1994)	Minister	Sociale Zaken en Werkgelegenheid	4 november 1982 – 3 februari 1987
			Minister	Nederlands- Antilliaanse Zaken	29 mei 1982 – 7 november 1989 [5]
		drs. W.J. (Wim) Deetman (1945)	Minister	Onderwijs en Wetenschappen	29 mei 1982 – 14 september 1989 [5]
		drs. N. (Neelie) Smit-Kroes (1941)	Minister	Verkeer en Waterstaat	4 november 1982 – 7 november 1989	VVD
		ir. G.J.M. (Gerrit) Braks (1933–2017)	Minister	Landbouw en Visserij	4 november 1982 – 18 september 1990	CDA
		dr. P. (Pieter) Winsemius (1942)	Minister	Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer	4 november 1982 – 14 juli 1986	VVD
Ambtsbekleder			Minister / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
		drs. E.M. (Eegje) Schoo (1944)	Minister	• Ontwikkelingssamenwerking (Buitenlandse Zaken)	4 november 1982 – 14 juli 1986	VVD
Ambtsbekleders			Staatssecretarissen / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
		drs. M.J.J. (Marius) van Amelsvoort (1930–2006)	Staatssecretaris	• Agglomeratie Zaken • Rijksdienst • Decentralisatie • Rampenbestrijding • Hulpverlening (Binnenlandse Zaken)	8 november 1982 – 14 juli 1986	CDA
		dr. W.F. (Wim) van Eekelen (1931)	Staatssecretaris	• Europese Zaken (Buitenlandse Zaken)	5 november 1982 – 14 juli 1986	VVD
		mr. H.E. (Henk) Koning (1933–2016)	Staatssecretaris	• Fiscale Zaken • Belastingdienst • Kansspelen • Staatsloterij • Muntwezen (Financiën)	5 november 1982 – 7 november 1989
		mr. V.N.M. (Virginie) Korte- van Hemel (1929–2014)	Staatssecretaris	• Integratie • Immigratie • Asielzaken • Vreemdelingenzaken • Rechtsbescherming • Privaatrecht • Jeugdbescherming • Minderhedenbeleid • Delinquentenzorg • Rehabilitatie • Gevangeniswezen (Justitie)	8 november 1982 – 7 november 1989	CDA
		P.H. (Piet) van Zeil (1927–2012)	Staatssecretaris	• Midden- en Kleinbedrijf • Regionale Industrialisatie • Consumentenbeleid • Toerisme (Economische Zaken)	11 september 1981 – 22 juni 1986 [5] (afgetreden na benoeming tot burgemeester van Heerlen)
		mr.drs. F. (Frits) Bolkestein (1933)		• Internationale Handel • Exportbevordering [6] (Economische Zaken)	5 november 1982 – 14 juli 1986	VVD
		J. (Jan) van Houwelingen (1939–2013)	Staatssecretaris	• Materieelvoorzieningen (Defensie)	14 september 1981 – 7 november 1989 [5]	CDA
		Ch. (Charl) Schwietert (1943)		• Personeelsbeleid (Defensie)	8 november 1982 – 12 november 1982 (afgetreden)	VVD
		drs. W.K. (Willem) Hoekzema (1939)			19 november 1982 – 14 juli 1986
		drs. J.P. (Joop) van der Reijden (1927–2006)	Staatssecretaris	• Volksgezondheid • Maatschappelijke Dienstverlening • Jeugdbeleid • Verzetsstrijders Zaken • Sport (Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur)	5 november 1982 – 14 juli 1986	CDA
		L. (Louw) de Graaf (1930–2020)	Staatssecretaris	• Sociale Zekerheid • Armoedebeleid • Bijstandszaken (Sociale Zaken en Werkgelegenheid)	5 november 1982 – 3 februari 1987
		mr. A. (Annelien) Kappeyne van de Coppello (1936–1990)		• Arbeidsomstandigheden • Ouderenbeleid • Gehandicaptenbeleid • Emancipatiebeleid (Sociale Zaken en Werkgelegenheid)	8 november 1982 – 14 juli 1986	VVD
		drs. N.J. (Nell) Ginjaar-Maas (1931–2012)	Staatssecretaris	• Algemeen Voortgezet Onderwijs (Onderwijs en Wetenschappen)	5 november 1982 – 7 november 1989
		drs. G. (Gerard) van Leijenhorst (1928–2001)		• Basisonderwijs • Lerarenbeleid • Verzorgingsstructuur (Onderwijs en Wetenschappen)	8 november 1982 – 14 juli 1986	CDA
		drs. J.F. (Jaap) Scherpenhuizen (1934–2012)	Staatssecretaris	• Wegverkeer • Openbaar Vervoer • Spoorwegen • PTT • KNMI (Verkeer en Waterstaat)		VVD
		A. (Ad) Ploeg (1927–1994)	Staatssecretaris	• Milieuzaken • Landschapsbeheer • Voedselkwaliteit • Visserij • Dierenwelzijn (Landbouw en Visserij)
		mr. G.Ph. (Gerrit) Brokx (1933–2002)	Staatssecretaris	• Volkshuisvesting (Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer)	5 november 1982 – 24 oktober 1986	CDA
Bron: Kabinet-Lubbers I Rijksoverheid.nl

Kabinetsformatie

Zie Kabinetsformatie Nederland september-november 1982 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

• Tweede Kamerverkiezingen 1982: 8 september 1982
• Beëdiging kabinet: 4 november 1982
• Duur formatie: 57 dagen
• Formateur
  • dr. J.A. (Jos) van Kemenade (PvdA), (10 september 1982 – 30 september 1982) 20 dagen
• Informateur
  • mr. W. (Willem) Scholten (CDA), (1 oktober 1982 – 30 oktober 1982) 30 dagen
• Formateur
  • drs. R.F.M. (Ruud) Lubbers (CDA), (30 oktober 1982 – 4 november 1982) 5 dagen

Zie ook

• Tweede Kamerverkiezingen 1982
• Lijst van Tweede Kamerleden 1982-1986

Bronnen, noten en/of referenties

1. Kabinet-Lubbers I (1982-1986). Parlement & Politiek. Gearchiveerd op 27 oktober 2021.
2. Limburgsch Dagblad 18-09-1992
3. Eva Rensman, De jaren tachtig van Onno Ruding. Historisch Nieuwsblad (19 augustus 2001). Gearchiveerd op 30 augustus 2017. Geraadpleegd op 29 augustus 2017.
4. Fons Kockelmans, Hoe Lubbers zijn karwei mocht afmaken. Historiek (11 april 2016). Gearchiveerd op 12 augustus 2023. Geraadpleegd op 29 augustus 2017.
5. Functie gecontinueerd van het vorige Kabinet-Van Agt III
6. Mocht in het buitenland de titel 'minister voor Buitenlandse Handel' voeren

Mediabestanden

Zie de categorie Cabinet Lubbers I van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.