ৰথ যাত্ৰা

ৰাথ যাত্ৰা
ৰাথ যাত্ৰা
পুৰীৰ মন্দিৰৰ তিনিজন দেৱতাৰ ৰথ যাত্ৰা
অন্য নাম ঘোষা যাত্ৰা
পালন কৰে হিন্দু
প্ৰকাৰ ধাৰ্মিক
আৰম্ভ হয় আশাধা শুক্ল দ্বিতীয়
শেষ হয় আশাধ শুক্লা দশমী
২০২৩ৰ তাৰিখ ২০ জুন
২০২৪ৰ তাৰিখ ৭ জুলাই
২০২৫ৰ তাৰিখ ২৭ জুন
অৱধি ১ সপ্তাহ, ২ দিন
সংঘটন বছেৰেকীয়া

ৰাথ যাত্ৰা[a] (/ˈrʌθə ˈjɑːtrə/), বা ৰথ উৎসৱ, হৈছে ৰথত যিকোনো ৰাজহুৱা শোভাযাত্ৰা।[1][2] ভাৰত, নেপাল আৰু শ্ৰীলংকাত বছৰি উৎসৱৰ সময়ত এইবোৰ অনুষ্ঠিত কৰা হয়।[3] এই শব্দটোৱে পুৰীৰ জনপ্ৰিয় বাৰ্ষিক ৰাথযাত্ৰাকো বুজায়।[4] য'ত জগন্নাথ (বিষ্ণু অৱতাৰ), বলাভদ্ৰ (তেওঁৰ ভাতৃ), সুভদ্ৰা (তেওঁৰ ভগ্নী) আৰু সুদৰ্শন চক্ৰ (তেওঁৰ অস্ত্ৰ) দেৱতাৰ সৈতে কাঠৰ দেউল আকৃতিৰ ৰথত ৰাজহুৱা শোভাযাত্ৰা কৰা হয়।[5]

সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষত হিন্দু ধৰ্মত বিষ্ণু সম্পৰ্কীয় (জগন্নাথ, ৰাম, কৃষ্ণ) পৰম্পৰাত,[6] শিৱ সম্পৰ্কীয় পৰম্পৰাত,[7] নেপালত সন্ত-দেৱীসকল,[8] জৈন ধৰ্মত তীৰ্থংকাৰৰ সৈতে ৰাথযাত্ৰা শোভাযাত্ৰা ঐতিহাসিকভাৱে প্ৰচলিত হৈ আহিছে, [9] [10] ভাৰতৰ উল্লেখযোগ্য ৰাথযাত্ৰাসমূহৰ ভিতৰত পুৰীৰ ৰথযাত্ৰা, বাংলাদেশৰ ধমৰাই ৰাথযাত্ৰা আৰু মহেশৰ ৰথযাত্ৰা আদি উল্লেখযোগ্য।লগতে ভাৰতৰ পূব ৰাজ্যসমূহত পোৱা জনজাতীয় লোকধৰ্মসমূহতো ৰথ যাত্ৰা উল্লেখনীয় । ভাৰতৰ বাহিৰৰ যেনে ছিংগাপুৰত জগন্নাথ, কৃষ্ণ, শিৱ আৰু মৰিয়াম্মানৰ সৈতে জড়িত হিন্দু সম্প্ৰদায়সমূহে ৰাথ যাত্ৰা উদযাপন কৰে।[11] ক্নুট জেকবচেনৰ মতে, ৰাথ যাত্ৰাৰ ধৰ্মীয় উৎপত্তি আৰু অৰ্থ আছে যদিও অনুষ্ঠানসমূহৰ এক প্ৰধান সামূহিক ঐতিহ্য, সামাজিক ভাগ-বতৰা আৰু আয়োজক আৰু অংশগ্ৰহণকাৰীসকলৰ বাবে সাংস্কৃতিক তাৎপৰ্য্য আছে।[12] পুৰীৰ জগন্নাথ ৰথযাত্ৰাক অনবদ্য শক্তিৰ প্ৰদৰ্শন হিচাপে পাশ্চাত্যৰ ইংৰাজী শব্দ juggernaut ৰ উৎপত্তি হয়।

ব্যুৎপত্তি

কলকাতাৰ ধৰ্মতলাৰ পেৰেড ব্ৰিগেড খেলপথাৰত ৰাথা-যাত্ৰাৰ পিছত ইস্কন জগনাথ দেৱতাসকল

ৰথ যাত্ৰা সংস্কৃত দুটা শব্দৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে, ৰথ, যাৰ অৰ্থ ৰথ বা গাড়ী আৰু যাত্ৰা যাৰ অৰ্থ যাত্ৰা বা তীৰ্থযাত্ৰা।[13] আন ভাৰতীয় ভাষা যেনে ওডিয়াত ধ্বনিগত সমতুল্য শব্দ ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যেনে জাত্ৰা।

বিৱৰণ

ৰথ যাত্ৰা হৈছে জনসাধাৰণৰ সৈতে ৰথত যাত্ৰা। ই সাধাৰণতে দেৱতা বা দেৱতাৰ দৰে সাজ-পোছাক পিন্ধা লোক বা কেৱল ধৰ্মীয় সন্ত আৰু ৰাজনৈতিক নেতাৰ শোভাযাত্ৰা (যাত্ৰা)ক বুজায়।[14] ভাৰতৰ মধ্যযুগীয় গ্ৰন্থ পুৰাণত সূৰ্য্য (সূৰ্য্য দেৱতা), দেৱী (মাতৃ দেৱী) আৰু বিষ্ণুৰ ৰথযাত্ৰাৰ কথা উল্লেখ আছে। এই ৰথ যাত্ৰাত অত্যন্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ সহকাৰে উদযাপন কৰা হয় য’ত ব্যক্তি বা দেৱতাসকলে কোনো মন্দিৰৰ পৰা ওলাই আহি ৰাজহুৱাভাৱে তেওঁলোকৰ সৈতে ক্ষেত্ৰ (অঞ্চল, ৰাস্তা)ৰ মাজেৰে আন এটা মন্দিৰলৈ বা নদী বা সাগৰলৈ যাত্ৰা কৰে। কেতিয়াবা উৎসৱৰ সময়ত মন্দিৰৰ চেক্ৰ'চেংকটামলৈ ঘূৰি অহাও অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়।[15]

স্থানসমূহ

হিন্দু ধৰ্ম
হিন্দু ধৰ্ম

ওঁ • ব্ৰহ্মা • ঈশ্বৰ
হিন্দু • হিন্দু ধৰ্মৰ ইতিহাস

দেৱ দেৱী

ব্ৰহ্মা
ঈশ্বৰ

ত্ৰিমূৰ্তি
ব্ৰহ্মা • বিষ্ণু • শিৱ

দেৱী আৰু দেৱগণ
সৰস্বতী • লক্ষ্মী • পাৰ্বতী
মহাশক্তি • দুৰ্গা  • কালী
গণেশ • কাৰ্তিক • আয়াপ্পা
ৰাম • কৃষ্ণ
হনুমান
প্ৰজাপতি • ৰুদ্ৰ
ইন্দ্ৰ • অগ্নি • দ্যৌ
বসুমতী • বৰুণ • বায়ু

দৰ্শন
শাস্ত্ৰ
বেদ

ঋকবেদ • যজুৰবেদ
সামবেদ • অথৰ্ববেদ
বিভাগ
সংহিতা, ব্ৰাহ্মণ,
আৰণ্যক, উপনিষদ

উপবেদ

আয়ুৰ্বেদ • ধনুৰ্বেদ
গন্ধৰ্ৱবেদ • স্থাপত্যবেদ

বেদাঙ্গ

শিক্ষা • ছন্দ • ব্যাকৰণ
নিৰুক্ত • কল্প • জ্যোতিষ

উপনিষদ

ঋগ্বৈদিক
ঐতৰেয়
যজুৰ্বৈদিক
বৃহদাৰণ্যক • ঈশ
তৈত্তিৰীয় • কঠ • শ্বেতাশ্বেতৰ
সামবৈদিক
ছান্দগ্যো • কেন
অথৰ্ববৈদিক
মুণ্ডক • মাণ্ডুক্য • প্ৰশ্ন

পুৰাণ

ব্ৰাহ্মী পুৰাণ
ব্ৰহ্মা • ব্ৰহ্মাণ্ড
ব্ৰহ্মবৈবৰ্ত
মাৰ্কণ্ডেয় • ভৱিষ্য
বৈষ্ণব পুৰাণ
বিষ্ণু • ভাগৱত
নাৰদীয় • গৰুড় • পদ্ম
শৈৱ পুৰাণ
শিৱ • লিঙ্গ
স্কন্ধ • অগ্নি • বায়ু

ইতিহাস

ৰামায়ণ • মহাভাৰত

অন্যান্য শাস্ত্ৰগ্ৰন্থ

শ্ৰীমদ্ভগৱতগীতা
ধৰ্মশাস্ত্ৰ • মনুস্মৃতি
অৰ্থশাস্ত্ৰ • যোগবাশিষ্ঠ
সূত্ৰ • স্তোত্ৰ • তন্ত্ৰ
যোগসূত্ৰ
অন্যান্য

শাস্ত্ৰৰ বৰ্গীকৰণ

শ্ৰুতি • স্মৃতি

ধৰ্মাচৰণ
গুৰু
অন্যান্য প্ৰসঙ্গ
ৱিকিপিডিয়া:হিন্দু ধৰ্ম

হিন্দু ধৰ্ম বাটচ'ৰা
হিন্দু পুৰাণ বাটচ'ৰা
 প্ৰ • আ • স 

জগন্নাথ ৰাথ যাত্ৰা, পুৰী

জগন্নাথ ৰথ যাত্ৰাৰ সময়ত সাধাৰণতে পুৰীৰ মন্দিৰৰ তিনিওজন দেৱতাক পূজা কৰা হয় যদিও আছাধ মাহত (উড়িশাৰ বাৰিষা ঋতু, সাধাৰণতে জুন বা জুলাই মাহত পৰে) এবাৰ বাহিৰলৈ উলিয়াই অনা হয়। দণ্ডাত (পুৰিৰ মূল ৰাস্তা)[16] বিশাল ৰথ শ্ৰী গুণ্ডিচা মন্দিৰলৈ যাত্ৰা কৰি জনসাধাৰণে দৰ্শন (পবিত্ৰ দৃশ্য) পাব পাৰে। এই উৎসৱ ৰথ যাত্ৰা অৰ্থাৎ ৰথৰ যাত্ৰা নামেৰে জনাজাত। ৰথাবোৰ হৈছে বিশাল চকাযুক্ত কাঠৰ গঠন, যিবোৰ প্ৰতি বছৰে নতুনকৈ নিৰ্মাণ কৰা হয় আৰু ভক্তসকলে টানি আনে। জগন্নাথৰ বাবে ৰথৰ উচ্চতা প্ৰায় ৪৫ ফুট আৰু বৰ্গফুট ৩৫ ফুট।[17] পুৰীৰ শিল্পী আৰু চিত্ৰশিল্পীসকলে ৰথ সজাই চকাত ফুলৰ পাহি আৰু অন্যান্য ডিজাইন, কাঠত খোদিত ৰথী আৰু ঘোঁৰা আৰু সিংহাসনৰ পিছফালে থকা বেৰত ওলোটা পদুমবোৰ আঁকে।[18] ৰথ যাত্ৰাক ‘শ্ৰী গুণ্ডিচা যাত্ৰা’ বুলিও অভিহিত কৰা হয়।

আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় জগন্নাথ ৰাথা যাত্ৰা

১৯৬৮ চনৰ পৰা হৰে কৃষ্ণ আন্দোলনৰ জৰিয়তে বিশ্বৰ প্ৰায়বোৰ ডাঙৰ চহৰতে ৰথযাত্ৰা উৎসৱ এক সাধাৰণ দৃশ্য হৈ পৰিছে। স্থানীয় অধ্যায়সমূহে বছৰি বিশ্বৰ এশখনতকৈও অধিক চহৰত এই উৎসৱৰ বিষয়ে প্ৰকাশ কৰে।[19]

তথ্যসূত্ৰ

  1. ↑ Lavanya Vemsani (2016). Krishna in History, Thought, and Culture: An Encyclopedia of the Hindu Lord of Many Names. ABC-CLIO. p. 135. ISBN 978-1-61069-211-3.
  2. ↑ Christophe Jaffrelot (1999). The Hindu Nationalist Movement and Indian Politics: 1925 to the 1990s. Penguin Books. pp. 416–421. ISBN 978-0-14-024602-5.
  3. ↑ Michaels; Cornelia Vogelsanger; Annette Wilke (1996). Wild Goddesses in India and Nepal: Proceedings of an International Symposium, Berne and Zurich, November 1994. P. Lang. pp. 270–285. ISBN 978-3-906756-04-2.
  4. ↑ Peter J. Claus; Sarah Diamond; Margaret Ann Mills (2003). South Asian Folklore: An Encyclopedia : Afghanistan, Bangladesh, India, Nepal, Pakistan, Sri Lanka. Taylor & Francis. pp. 515–. ISBN 978-0-415-93919-5.
  5. ↑ Lavanya Vemsani (2016). Krishna in History, Thought, and Culture: An Encyclopedia of the Hindu Lord of Many Names. ABC-CLIO. p. 135. ISBN 978-1-61069-211-3.
  6. ↑ Bruce M. Sullivan (2001). The A to Z of Hinduism. Rowman & Littlefield. pp. 100, 166, 209. ISBN 978-0-8108-4070-6.
  7. ↑ Pratapaditya Pal; Stephen P. Huyler; John E. Cort; et al. (2016). Puja and Piety: Hindu, Jain, and Buddhist Art from the Indian Subcontinent. University of California Press. pp. 72–74 with Figures 23–25. ISBN 978-0-520-28847-8.
  8. ↑ J.P. Losty (2004). David M. Waterhouse (ed.). The Origins of Himalayan Studies: Brian Houghton Hodgson in Nepal and Darjeeling, 1820-1858. Routledge. pp. 93–94 with Figure 5.11. ISBN 978-0-415-31215-8.
  9. ↑ Virendra Kumar Sharma (2002). History of Jainism: With Special Reference to Mathurā. DK. p. 162. ISBN 978-81-246-0195-2.
  10. ↑ Ajit K. Singh (1982). Tribal Festivals of Bihar: A Functional Analysis. Concept. pp. 30–33.
  11. ↑ Vineeta Sinha (2008). Knut A. Jacobsen (ed.). South Asian Religions on Display: Religious Processions in South Asia and in the Diaspora. Routledge. pp. 159–174. ISBN 978-1-134-07459-4.
  12. ↑ Knut A. Jacobsen (2008). Knut A. Jacobsen (ed.). South Asian Religions on Display: Religious Processions in South Asia and in the Diaspora. Routledge. pp. 8–11, 200–201. ISBN 978-1-134-07459-4.
  13. ↑ Nori J. Muster (2013). Betrayal of the Spirit. University of Illinois Press. p. 38. ISBN 978-0-252-09499-6.
  14. ↑ Michaels; Cornelia Vogelsanger; Annette Wilke (1996). Wild Goddesses in India and Nepal: Proceedings of an International Symposium, Berne and Zurich, November 1994. P. Lang. pp. 270–285. ISBN 978-3-906756-04-2.
  15. ↑ Michaels; Cornelia Vogelsanger; Annette Wilke (1996). Wild Goddesses in India and Nepal: Proceedings of an International Symposium, Berne and Zurich, November 1994. P. Lang. pp. 270–285. ISBN 978-3-906756-04-2.
  16. ↑ "Hopes of Puri Rath Yatra I like Dying Fast". Odisha Television. Archived from the original on 10 May 2020. Retrieved 22 May 2020.
  17. ↑ Starza 1993, p. 16.
  18. ↑ Das 1982, p. 40.
  19. ↑ "Festival of India". Archived from the original on 25 February 2009. Retrieved 23 December 2012.