Macizo de Perdiguero
O macizo de Perdiguero (en francés massif de Perdiguère u massif du Luchonnais) ye un macizo d'os Pireneus, situau entre os departamentos franceses de l'Alta Garona y os Altos Pireneus en a rechión d'Occitania, y a provincia de Uesca en Aragón. Ye situau por tanto en a muga entre Aragón y Francia, asinas como en a divisoria d'auguas entre as compleganzas d'a Garona, que desaugua en l'Atlantico en a versant norte, y de l'Ebro, que lo fa en a Mediterrania en a versant sud. Tien unas midas de 19 km de largaria por 15,5 km d'amplo, y remata en a tuca d'el Perdiguero a 3.222 metros. Ye o cinqueno macizo más alto d'os Pireneus dimpués d'os macizos de Maladeta (3.404 m), Pocez (3.375 m), As Tres Serols (3.355 m) y Camachibosa (3.298 m). Chelochicament parlando, debiu a la naturaleza plutonica d'as suyas rocas y d'a suya posición central en a cordelera, o macizo de Perdiguero fa parti de'a zone axial d'os Pireneus[1]. ToponimiaO nombre d'as montanyas, d'os ibons y atros accidents cheograficos, tien a sobén orichens locals:
As montanyas, a vegadas, pueden tener dos nombres diferents en función d'os habitants de cada versant, como a tuca de Cllarabida que se diz tamién Pouchergues. O pireneísmo, en o sieglo XIX, aportó nombres oficials a tot lo que se diferenciaba una mica en cada crencha. Apareixen alavez muitos nombres d'ista epoca en picos de más de 3.000 m, altaria simbolica en os Pireneus. En son eixemplos:
Bellas cimas fuoron nombradas en homenache a pireneistas d'ixa epoca:
CheografíaO macizo se situa en a linia d'a crencha d'as más altas cimas d'os Pireneus, constituyindo a linia divisoria d'auguas d'as dos versants d'a cordelera. A muga entre Aragón y Francia s'estableixe en ista linia natural, y o macizo ye situau en a parti sud en o municipio aragonés de Benás en l'extremo norte d'a provincia de Uesca, y en as comunas francesas de Lodenvièla, en os Altos Pireneus, y d'Òu y Banyeras de Luixón en Comenche en l'extremo sud d'o departamento de l'Alta Garona. O macizo ye muito mas estendillau por a cota occitana que por l'aragonesa. En efecto, en a cota aragonesa o macizo baixa dreitament dende a linia d'a crencha pa formar as versants d'a vall d'Estós y de l'alta vall de Benás, fueras d'una zona triangular entre istas dos vals, a on trobamos os suyos picos en territorio aragonés. En a cota occitana, o macizo s'estendilla más de 10 km a o norte, y tien a-saber-los ibons, fruito d'os antigos circos glaciars, como o circo de Crabioles, asinas como cheleras, como a d'el Sellant de la Vaca, amán d'as crenchas altas. Toz istos relieus son de grandaria modesta y representan as restas d'o zaguer periodo glaciar en os Pireneus. O pico de la Madera, chusto a l'ueste d'a tuca de Cllarabida, marca a muga occidental d'o macizo, dillá prencipia o macizo de Vachimala. A o declive d'o relieu s'une una cesura cheolochica a on se pasa de rocas plutonicas a sedimentarias. En a cota este a linia d'a crencha en a muga baixa lentament y s'une a o macizo de Benás que ye de feito l'antena nord-este d'o macizo de la Maladeta. Prencipals picos
Referencias
|
Portal di Ensiklopedia Dunia