Porth Sgiwed

Porth Sgiwed

Eglwys y Santes Fair, Porth Sgiwed
Math	cymuned, pentref
Poblogaeth	2,476
Daearyddiaeth
Sir	Sir Fynwy
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	51.59°N 2.73°W
Cod SYG	W04001077
Cod OS	ST499881
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Peter Fox (Ceidwadwyr)
AS/au y DU	Catherine Fookes (Llafur)
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Pentref a chymuned yn Sir Fynwy, Cymru, yw Porth Sgiwed neu Porthsgiwed;[1][2] hefyd Porth Ysgewin neu Porthysgewin (Saesneg: Portskewett). Enw person yw Ysgewin, sef tarddiad y gair; yr un gair ag ysgawen, mae'n debyg. Saif i'r de-orllewin o dref Cas-gwent. Roedd poblogaeth y gymuned yn 2001 yn 2,041.

Ceir pen gollewinol Twnnel Hafren yn y gymuned yma. Uchben, mae Ail Groesfan Hafren yn cario'r draffordd M4. Ymhlith ei hynafiaethau mae bryngaer o Oes yr Haearn ac olion fila Rufeinig a theml Rufeinig. Ceir yma wrthgloddiau diweddarach hefyd, a godwyd, yn ôl traddodiad, gan Harold Godwinson wedi iddo oresgyn y rhan yma o Gymru ar ôl gorchfygu Gruffudd ap Llywelyn. Dywedir i Harold godi adeilad yma ar gyfer hela, ond i Caradog ap Gruffudd, brenin Gwent, ei ddinistrio yn 1065.

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Peter Fox (Ceidwadwyr)[3] ac yn Senedd y DU gan Catherine Fookes (Llafur).[4]

Hanes

Yn ôl traddodiad, roedd prif lys Caradog Freichfras, brenin Gwent, yma yn y 6g. Crybwyllir y lle yn y gerdd Moliant Cadwallon o'r 7g fel "Porth Esgewin". Fe'i cofnodir yn Llyfr Dydd y Farn (1086).[5] Yn ôl Gerallt Gymro, roedd Cymru yn ymestyn o Borth Wygyr, yng ngogledd Ynys Môn, i Borth Ysgewin.

Cyfrifiad 2011

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[6][7][8][9]

Cyfrifiad 2011
Poblogaeth cymuned Porth Sgiwed (pob oed) (2,133)			100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Porth Sgiwed) (220)			10.6%
:Y ganran drwy Gymru			19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Porth Sgiwed) (1395)			65.4%
:Y ganran drwy Gymru			73%
Y nifer mewn gwaith rhwng 16 a 74 oed(Porth Sgiwed) (293)			33.1%
:Y ganran drwy Gymru			67.1%

Cyfeiriadau

1. "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 14 Hydref 2021.
2. British Place Names; adalwyd 31 Hydref 2021
3. "Gwefan Senedd Cymru". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-11-10. Cyrchwyd 2021-12-21.
4. Gwefan Senedd y DU
5. Portskewett yn Llyfr Dydd y Farn (Domesday Book)
6. "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
7. Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
8. Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
9. Gwefan Llywodraeth Cymru; Ystadegau Economaidd Allweddol, Tachwedd 2010; Mae'r gyfradd gyflogaeth ymhlith pobl 16 – 64 oed yng Nghymru yn 67.1 y cant.; adalwyd 31 Mai 2013^[dolen farw]

Trefi a phentrefi Sir Fynwy

Trefi
Brynbuga  · Cas-gwent  · Cil-y-coed  · Y Fenni  · Trefynwy
Pentrefi
Aber-ffrwd  · Abergwenffrwd  · Betws Newydd  · Bryngwyn  · Caer-went  · Castellnewydd  · Cemais Comawndwr  · Cilgwrrwg  · Clydach  · Coed Morgan  · Coed-y-mynach  · Cwmcarfan  · Cwm-iou  · Drenewydd Gelli-farch  · Y Dyfawden  · Yr Eglwys Newydd ar y Cefn  · Gaer-lwyd  · Gilwern  · Glasgoed  · Goetre  · Gofilon  · Y Grysmwnt  · Gwehelog  · Gwernesni  · Gwndy  · Hengastell  · Little Mill  · Llanarfan  · Llan-arth  · Llanbadog  · Llancaeo  · Llandegfedd  · Llandeilo Bertholau  · Llandeilo Gresynni  · Llandenni  · Llandidiwg  · Llandogo  · Llanddewi Nant Hodni  · Llanddewi Rhydderch  · Llanddewi Ysgyryd  · Llanddingad  · Llanddinol  · Llanelen  · Llanelli  · Llanfable  · Llanfaenor  · Llanfair Cilgedin  · Llanfair Is Coed  · Llanfihangel Crucornau  · Llanfihangel Gobion  · Llanfihangel Tor-y-mynydd  · Llanfihangel Troddi  · Llanfihangel Ystum Llywern  · Llanfocha  · Llan-ffwyst  · Llangatwg Feibion Afel  · Llangatwg Lingoed  · Llangiwa  · Llangofen  · Llan-gwm  · Llangybi  · Llanhenwg  · Llanisien  · Llanllywel  · Llanofer  · Llanoronwy  · Llan-soe  · Llantrisant  · Llanwarw  · Llanwenarth  · Llanwynell  · Llanwytherin  · Y Maerdy  · Magwyr  · Mamheilad  · Matharn  · Mounton  · Nant-y-deri  · Newbridge-on-Usk  · Y Pandy  · Pen-allt  · Penrhos  · Pen-y-clawdd  · Porth Sgiwed  · Pwllmeurig  · Rogiet  · Rhaglan  · Sudbrook  · Tre'r-gaer  · Tryleg  · Tyndyrn  · Ynysgynwraidd