As luengas italo-dalmatas u luengas romances centrals son un grupo de luengas romances charradas en Italia, Corcega y, d'antis mas, en a costa dalmata de Croacia.
As luengas italo-dalmatas se pueden dividir en:[1]
- Italorromanicas, que incluyen a mayoría d'as luengas centrals y meridionals italianas.
- Dalmatorromanicas, que incluyen o dalmata y l'istriot.
Por un regular s'acepta a existencia de cuatre brancas prencipals d'as luengas romances que son as occidentals, as italo-dalmatas, o sardo y as orientals. Manimenos existen atras opcions ta clasificar as luengas italo-dalmatas:
- As luengas italo-dalmatas se clasifican a vegadas aintro d'as luengas romances orientals (que incluyen o rumano), divididas en as brancas occidental, sardo y oriental.
- As luengas italo-dalmatas se clasifican a vegadas aintro d'as luengas romances occidentals (que incluyen os luengas galorromanicas y iberorromanicas) como italo-occidental, divididas en as brancas italo-occidental, sardo y oriental.
- As luengas italorromanicas se clasifican a vegadas aintro d'as luengas italo-occidentals, con o dalmata incluyiu en o grupo romance oriental, divididas en as brancas italo-occidental, sardo y oriental.
- O corso (d'o italo-dalmata) y o sardo s'agrupan a vegadas formando as luengas romances meridionals u romances insulars, divididas en as brancas occidental, italo-dalmata, meridional y oriental.
Clasificación
Basando-se en a intelichibilidat mutua, Dalby lista cuatre luengas: o corso, o italiano (toscán–central), o napolitán–siciliano, y o dalmata.[2]. Una clasificación mas detallada de luengas y dialectos incluye os siguients grupos:
Dalmatorromanz
Italorromanz
Bi ha cuatre grupos prencipals de dialectos o luengas italianas centro-meridionals:
- Toscano-corso: grupo de dialectos charraus en a rechión italiana de Toscana y a isla francesa de Corcega.
- Dialectos toscans septentrionals:
- O florentín, charrau en a ciudat de Florencia constituye l'alazet de l'actual italiano estándard.
- Atros dialectos como o pistoiese; o pesciatino u valdinievolese; o lucchese; o versiliese; o viareggino; o pisano-livornese.
- Dialectos toscans meridionals:
- Dialectos aretino-chianaiolo, senese, grossetano.
- O corso charrau en Corcega, se creye que desciende prencipalment d'o toscán.[3]
- O gallurés y sasarés charraus en o norte d'a isla de Cerdenya, se consideran dialectos d'o corso.
- O italiano central u dialectos latino-umbrio-marquián: charraus prencipalment en as rechions de Lazio (incluyindo Roma); Umbría; Marcas centrals y una chicota parti d'os Abruzos y a Toscana.
- O italiano meridional u idioma napolitán charrau en o sud d'as Marcas; sud de Lazio; Abruzos; Molise; Campania (incluyindo Nápols); Basilicata; y o norte tanto d'Apulia como de Calabria.
- Italiano extremo-meridional u idioma siciliano charrau en a isla de Sicilia, en o sud d'as rechions de Calabria y Pulla, y en bellas zonas de Campania.
- O siciliano, charrau en a isla de Sicilia y dividido en siciliano occidental; metafonetica central; metafonetica sudoriental; ennese; nonmetafonetica oriental y messinese.
- Dialectos sicilianos en atras islas como o dialecto d'Isole Eolie, en as islas eolias, y o pantesco, en a isla de Pantelleria.
- O calabro,[4] u calabrés central meridional:[4] grupo de dialectos charraus en arias centralsy meridionals d'a rechión de Calabria.
- O salentino charrau en Salento rechión d'o sud de Pulla.
- O celendano meridional (a vegadas clasificau como un dialecto campano) charrau en a parti meridional de Cilento, que ye o sud d'a provincia de Salerno, en a rechión de Campania.
Amás, se charran bellas luengas galoitalicas en a parti centro-meridional d'Italia.
Chodigo-italiano
As luengas chodigo-italianas son as variedaz d'o italiano que yera charradas por as comunidaz chodigas d'Italia y Corfu y Zakynthos, en as Islas Chonicas, entre os sieglos X y XX.
Se veiga tamién
Referencias
- ↑ Hammarström, Harald & Forkel, Robert & Haspelmath, Martin & Nordhoff, Sebastian. 2014. "Italo-Dalmatian" Glottolog 2.3. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ↑ David Dalby, 1999/2000, The Linguasphere register of the world's languages and speech communities. Observatoire Linguistique, Linguasphere Press. Volume 2. Oxford.[1]
- ↑ Harris, Martin; Vincent, Nigel (1997). Romance Languages. London: Routlegde. ISBN 0-415-16417-6.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 En italiano Calabrese (pl. Calebresi). Sinonimos: Calabro, Calabra, Calabri, calabre (m., f., m.pl., f.pl.). Siciliano: calabbrìsi, calavrìsi.
|