|
Castiello de Lobarre
O castiello de Lobarre[1] (castillo de Loarre en castellano) ye un castiello medieval aragonés, en o municipio de Lobarre, comarca d'a Plana de Uesca y provincia de Uesca. O castiello, a man d'a ciudat d'Ayerbe, ye a fortaleza en estilo romanico[2] mas important d'Aragón y de toda Espanya,[3] y fue declarada Molimento Nacional en 1906. Construito en os sieglos X-XIII, dencima d'una antiga fortaleza romana, o suyo estau de conservación ye perfecto (de fueras d'una parti d'epoca d'o rei de Navarra Sancho Garcés III O Gran, amás antiga d'o castiello),[3] y ye considerau internacionalment como uno d'os millors eixemplos d'arquitectura civil d'estilo romanico en Europa. Bels autors dicen que ye por a suya posición o mas impresionant de toz (os castiellos) d'Espanya.[2] Dende as suyas almenas, ye vesible tota a Plana de Uesca, y a suya función yera a protección d'os territorios d'o reino d'Aragón en as marguins d'o río Galligo y de l'antiga vía romana de Zaragoza ta Biarn, que trescruza la plana que bi ha a o suyo piet antis de dentrar en o curso d'o Galligo. Yera afrontau por o castiello musulmán de Boleya (castiello de Boleya),[2] que esfendeba as planas agricolas d'o norte de Uesca de l'abance d'o reino d'Aragón, y que resistió a la suya ocupación por o reino d'Aragón dencluso dimpués d'a cayida d'a ciudat de Uesca.[3] O castiello de Lobarre ye construito dencima d'un pueyo[4] de piedra calsinera, sin d'alacez. Asinas, no se li puet fer a zapa d'os alacez, y ista ye una d'as suyas cualidaz esfensibas. L'edificio principal ye rodiau por una muralla con as suyas torres, y o suyo aspecto externo ye o d'una construcción homochenia, encara que i haiga esviellamientos dende os suyos orichens.[2] Asinas, trobamos repuis romanos u islamicos, encara que tan integraus en o conchunto d'o edificio que o suyo aspecto externo ye unitario y homochenio.[2] Seguntes diz en a suya obra sobre a Historia de l'arte l'historiador José Pijoan:[4] o castiello de Lobarre fue construito en un periodo d'orichinalidat creyadora.
O castiello teneba tamién una función relichiosa, y i teneba dos ilesias construitas una dencima de l'atra, estando a que se troba en a parte inferior d'antis de 1095, cuan se gravó un epitafio en as suyas parez, y a superior ye tamién d'o sieglo XI.[4] As dos ilesias son de nau unica.[4] Parte d'as suyas esculturas son obra d'escultors formaus en o taller d'as obras d'a Seu de Sant Pero de Chaca, encara que atras partes escultoricas tienen influencia d'artistas de Provenza.[4] HistoriaAs primeras noticias d'o castiello son d'o sieglo XI, en un texto en o cual o rei d'Aragón Sancho Garcés III O Gran cede o castiello a Lope Sánchez,[2] encara que os alacez de l'edificio son muit anteriors, d'epoca de l'Imperio Romano u mesmo d'os ibers.[3] En ixas envueltas, o castiello de Lobarre yera a posición mas abanzada d'o reino contra l'Islam, que lo conquerió en o sieglo XI encara que fue reconquiesto en 1070 por o rei Sancho Remíriz.[2]  En 1071 Sancho Remíriz cedió o castiello a monches agostins, cuan encara no existiban ni a Orden d'o Hespital ni a Orden d'o Temple, decisión que aprebó o Papa Aleixandre II.[2] Ye fácil que a decisión se prenese ta convertir a o castiello o centro d'as operacions militars ta la reconquiesta d'a propia ciudat de Uesca, setio que prencipió en 1094,[5] y tamién ta la reconquiesta d'Ayerbe en 1083.[6] Antiparte, tamién se diz que en o castiello de Lobarre i yera o cuerpo de Sant Demetrio, un santo venerau por a ilesia cristiana de l'Imperio Bizantín y que teneba un caracter meyo militar meyo relichioso, a cual cosa casaba muit bien con o mesmo caracter mixto d'o castiello de Lobarre;[4] Os repuis de Sant Demetrio se troban encara hue depositaus en una arqueta en estilo romanico, que yera en o castiello encara que hue ye en Lobarre.[3] Cuan se prencipió a construcción d'o monesterio en l'interior d'o recinto fortificau d'o castiello, se miraba de construir d'un edificio relichioso de gran importancia, o primero d'o reino, mes gran que as chicotas ilesias construitas dica allora en Aragón, y mes gran que o monesterio de Sant Chuan d'a Penya u mesmo que o primer monesterio de Mont Aragón.[3] Luego d'a conquiesta de Uesca, o castiello de Lobarre quedó dividiu: en tanto que patrimonio reyal, yera o rei d'Aragón qui nombraba os suyos tenients, encara que dende o punto d'anvista d'a hierarquía relichiosa dependeba de l'abadía de Mont Aragón (l'actual castiello de Mont Aragón), a man d'a ciudat de Uesca.[5] Antiparte, en o sieglo XIII o castiello estió uno d'os centros de resistencia en as rebelions d'a nobleza d'Aragón contra o rei Chaime I d'Aragón, y iste monarca confió a guarda d'o castiello a os caballers d'a Orden d'o Hespital, que li yeran fidels.[5]  Cuan en 1410 morió sin de sucesión o rei Martín I, teneba o castiello Antón de Luna, que yera uno d'os partidarios d'a succesión d'a Corona d'Aragón en a persona de Chaime II d'Urchel, o candidato no esleito en o Compromís de Casp en 1412, que esleyó a Ferrando de Trastamara. Antón de Luna, luego d'a redota d'o suyo candidato, fació esdebenir o castiello de Lobarre o centro d'a suya resistencia armada a o nuevo rei, contratando a mercenarios angleses y gascons ta esfender o castiello,[3] encara que fuyó a o reino de Navarra luego d'a suya redota. Sindembargo, en o castiello resistiba a suya chirmana[5] (u prima y amant, según atras fuents),[3] Violant de Luna, abadesa d'o monesterio cisterciense de Trasobars, que heba albandonau con gran escandalo d'o tío suyo, o Papa Benedet XIII d'Abinyón;[3] o castiello cayó nomás en 1413 dimpués d'un largo setio.[5] En 1468 o castiello de Lobarre fue incorporau ya ta cutio ta o patrimonio reyal.[3] Antiparte, en a localidat que heba naixiu a o suyo piet, Lobarre, ya bi heba tamién una ilesia, perdendo asinas o castiello no nomás a suya función militar sino que tamién a suya función relichiosa. Asinas, o castiello fue abandonau.[5]
CuriosidazO Castiello de Lobarre estió protagonista d'a cinta Kingdom of Heaven (2005) d'o director Ridley Scott, protagonizada entre atros por Orlando Bloom, Eva Green, Liam Neeson y Jeremy Irons. Muitos d'os habitants d'o lugar de Lobarre facioron parti d'o rodache d'a cinta como extras. O castiello puet veyer-se cuantas vegadas mientres a cinta. Tamién estió o escenario d'a cinta Miguel y William (2006), con Elena Anaya, Juan Luis Galiardo, Geraldine Chaplin, Malena Alterio y Josep María Pou. D'atra man o mesmo castiello s'emplegó en a grabación y emisión d'o desapareixiu programa La noche de los castillos (TVE) (1994), en que una parella acompanyada d'una azafata d'o programa viviba aventuras inolvidables aintro d'o mesmo, con a misión de rescatar a una princesa. En dito programa treballoron a-saber-los actors teatrals, pero habió de cancelar-se por falta de presupuesto y un baixo nivel d'audiencia. Bibliografía consultada
Vinclos externos
Referencias
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
