Яңа Чабаксар

Яңа Чабаксар
чуаш. Ҫӗнӗ Шупашкар
Байрак^[d]	Илтамга^[d]
Нигезләнү датасы	1960
Рәсми исем	Ҫӗнӗ Шупашкар һәм Новочебоксарск
Рәсми тел	чуаш теле һәм рус теле
Дәүләт	Россия
Административ-территориаль берәмлек	Городской округ город Новочебоксарск^[d][1]
Сәгать поясы	UTC+03:00
Халык саны	120 499 (1 гыйнвар 2024)[2]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	90 метр
Кардәш шәһәр	Жатетс^[d], Климовск һәм Стәрлетамак
Мәйдан	51 км²
Почта индексы	429950
Рәсми веб-сайт	nowch.cap.ru​(рус.)
Җирле телефон коды	8352
Яңа Чабаксар Викиҗыентыкта

Яңа Чабаксар (чуаш. Çĕнĕ Шупашкар, рус. Новочебоксарск) — халык саны буенча Чуашиянең икенче шәһәре.

Халык саны — 124 113 кеше (шәһәргә буйсындырылган торак пунктлары белән — 124 408 кеше).[3]

География

Яңа Чабаксар Идел елгада, Чабаксардан 21 километрга көнчыгышка урнаша. Шәһәр аша Чабаксар-2 — Яңа Чабаксар тимер юл һәм Р176 «Нократ» (Чабаксар — Сыктывкар) автоюлы уза.

Яңа Чабаксардан башка шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча)[4]
			Санкт-Петербург ~ 1369 км.	Йошкар-Ола ~ 82 км.	Пермь ~ 702 км.
			Түбән Новгород ~ 254 км.	Җилләр розасы	Казан ~ 150 км.
			Сарытау ~ 698 км.	Сембер ~ 247 км.	Самар ~ 489 км.

Климат

Яңа Чабаксар климаты
Күрсәткеч	Гый	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек
Уртача максимум, °C	−9,4	−7,4	−1,5	8,5	18,4	22,2	24,2	22,0	15,5	6,6	−1,2	−6,2
Уртача минимум, °C	−16,4	−14,1	−8,5	0,4	7,7	11,9	14,4	12,4	7,2	0,8	−5,8	−12,2
Чыганак: "Климат Чувашии"

Тарих

Яңа Чабаксар 1960 елда Чабаксар ГЭСны төзүчеләр бистәсе буларак нигезләнә.

1960-елларда шәһәр составына Ельниково, Яндашево, Анаткасы, Цыганкасы, Иваново, Чедино, Цыганкасы һ. б. авыллар кертеләләр.

1965 елда шәһәр стаусын ала.

1973 елдан — республика буйсынудагы шәһәре.

1983 елда шәһәрнең 100 000-нче яшәүче туа.

Халык

1970[5]	1979[6]	1989[7]	2002[8]	2010[3]
38 864	85 307	114 760	125 857	124 113

Милли состав: чуашлар — 49,9%, руслар — 38,8%, татарлар — 1,3%, чирмешләр — 0,8%, украиннар — 0,7%, мордва — 0,6%.

Административ бүленеш

Өч районына бүленә:

• Көнбатыш районы
• Көньяк районы
• Көнчыгыш районы

Икътисад

• «Химпром» ААҖ;
• Чабаксар ГЭСы; һ. б.

Шәһәр транспорты

Автобуслар (4 маршрут), тралибыслар (6 маршрут), маршрут таксилары (7 маршрут).

Мәгариф

Шәһәрдә 20 гомум белем бирү учреждениясе эшли.

Югары уку йортлары

• И. Н. Ульянов исемле Чуаш дәүләт университеты филиалы
• Технология һәм идарә итү институты
• Казан икътисад, идарә итү һәм хокук инстиутының филиалы

Спорт

• Сокол (хоккей клубы, Яңа Чабаксар) — Россия хоккей лигасында уйный.

Моны да карагыз

• Чабаксар сусаклагычы

Искәрмәләр

1. ОКТМО
   https://wikidata.org/wiki/Track:P764https://wikidata.org/wiki/Track:Q4330203
2. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2024 года — Москва: Росстат, 2024.
   https://wikidata.org/wiki/Track:Q126076461https://wikidata.org/wiki/Track:Q649https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680
3. архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2012-11-02 
4. Расчет расстояний между городами. Транспортная компания «КСВ 911». әлеге чыганактан 2012-05-30 архивланды. 2009-09-29 тикшерелгән.
5. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus70_reg2.php
6. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus79_reg2.php
7. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg2.php
8. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus02_reg2.php

Тышкы сылтамалар

• Яңа Чабаксар Яндекс.Панорамаларда