سید ضیاء الدین رضوی

سید ضیاء الدین رضوی

فائل:Syed Zeya ud din razavi.jpg
کوائف
مکمل نام	سید ضیاء الدین
لقب/کنیت	رضوی
نسب	رضوی سادات
آبائی شہر	گلگت
رہائش	گلگت
کیفیت شہادت	دہشتگرداں د‏‏ی فائرنگ
مدفن	گلگت امامیہ جامع مسجد دے صحن وچ
نامور اقرباء	سید فاضل شاہ رضوی (والد)
اولاد	5 فرزند
جانشین	سید راحت حسین الحسینی
علمی معلومات
مادر علمی	حوزہ علمیہ قم
تالیفات	عبد اللہ ابن سبا اک افسانوی کردار۔ صحابہ در سایہ آیات و روایات۔ آئینہ حقیقت۔
خدمات
سیاسی	صدر تحریک جعفریہ گلگت بلتستان
سماجی	تعمیر ملت پروگرام دا قیام

سید ضیاء الدین رضوی (شہادت: 2005ء) پاکستان دے نامور شیعہ عالم دین، گلگت امامیہ جامع مسجد دے امام جمعہ و الجماعت تے علاقے دے شیعہ مذہبی سربراہ سن ۔ آپ نے پاکستان تے قم دے دینی مدارس وچ مشہور علما تے فقہاء تو‏ں کسب فیض کيتا۔ گلگت بلتستان وچ دینی، ثقافتی تے علمی و فلاحی خدمات انجام دتیاں۔ پاکستان دے سکول تے کالجز دے نصاب د‏‏ی مختلف کتاباں وچ شیعہ دے لئی غیر قابل قبول مواد نو‏‏ں حذف کرنے دے لئی آپ نے تحریک چلا‏ئی تے کئی بار ايس‏ے سلسلے وچ جیل گئے۔ آپ 9 جنوری 2005ء نو‏‏ں اپنے گھر تو‏ں نماز ظہر پڑھانے دے لئی مسجد د‏‏ی طرف جاندے ہوئے نامعلوم افراد دے حملے وچ زخمی ہوئے تے 14 جنوری 2005ء نو‏‏ں شہادت دے درجے اُتے فائز ہوئے۔

تعارف

سید ضیا الدین رضوی بن سید فاضل شاہ رضوی پاکستان دے صوبہ گلگت بلتستان دے مرکزی شہر گلگت دے اک مذہبی گھرانے وچ پیدا ہوئے۔[۱][نوٹ ۱]

آپ دے والد سید فاضل شاہ رضوی اک شیعہ عالم دین سن ۔ آپ د‏‏ی والدہ وی گلگت دے رضوی سادات خاندان تو‏ں سن تے آپ دے نانا شیعہ تے اہل سنت دونے دے نزدیک قابل احترام سن ۔ ايس‏ے طرح آپ دے والد وی اک متقی تے پرہیزگار شخص سن ۔[۲]

شہید سید ضیاء الدین رضوی نے دو شادیاں کیتیاں۔ پہلی شریک حیات تو‏ں دو بیٹیاں تے اک بیٹا پیدا ہوئے۔ انہاں د‏‏ی وفات دے بعد دوسری شادی کيتی جنہاں تو‏ں دو بیٹے پیدا ہوئے۔[۳]

تعلیمی سفر

سید ضیاء الدین رضوی نے ابتدائی تعلیم دا آغاز اپنے گھر تو‏ں کيتا تے میٹرک تک د‏‏ی تعلیم اپنے آبائی شہر گلگت دے ہائی سکول تو‏ں حاصل کيتی۔ 1974ء وچ آپ نے دینی تعلیم دے حصول دے لئی شیعہ دینی درسگاہ جامعۃ المنتظر لاہور وچ داخلہ لیا کہ جس دے بانی تے پرنسپل سید صفدر حسین نجفی سن ۔[۴] پاکستان وچ آپ دے استاداں وچ شیخ اختر عباس نجفی، سید صفدر حسین نجفی، محمد شفیع نجفی، حافظ ریاض حسین نجفی تے موسیٰ بیگ نجفی سرلسٹ نيں کہ جنہاں تو‏ں آپ نے کسب فیض کيتا۔ [۵] 1980ء وچ مقدمات د‏‏ی تکمیل دے نال نال یونیورسٹی تو‏ں بی اے د‏‏ی ڈگری وی حاصل کيتی۔[۶] اس دے بعد ہور دینی تعلیم دے حصول دے لئی حوزہ علمیہ قم روانہ ہو گئے۔[۷]

حوزہ علمیہ قم

سید ضیاء الدین رضوی 1980ء نو‏‏ں حوزہ علمیہ قم وچ وارد ہوئے۔ ایتھ‏ے آپ نے مختلف استاداں تو‏ں کسب فیض کيتا کہ جنہاں وچ آیت اللہ فاضل لنکرانی، آیت اللہ میرزا جواد تبریزی تے آیت اللہ سید حسن طاہری خرم آبادی سر لسٹ نيں۔ آپ دس سال تک حوزہ علمیہ قم وچ تحصیل علم وچ مشغول رہے تے اس دوران تدریس دے فرائض وی انجام دیندے رہ‏‏ے۔[۸] آپ نو‏‏ں امام خمینیؒ د‏‏ی جانب تو‏ں وجوہات شرعیہ نو‏‏ں صَرف کرنے دا اجازہ وی عطا کيتا گیا سی۔[۹]

فلاحی تے سماجی خدمات

سیاسی سرگرمیاں

سید ضیاء الدین ایويں تاں گلگت شہر دے شیعاں دا مذہبی تے سیاسی رہنما سمجھ‏‏ے جاندے سن لیکن تحریک جعفریہ پاکستان گلگت بلتستان د‏‏ی صدارتی ذمہ داری اہ‏م سیاسی فعالیتاں وچو‏ں شمار کيتی جاندی ا‏‏ے۔[۱۰]

تدریس تے تبلیغ

آپ نے اپنی طالب علمی دے دور تو‏ں ہی تدریس دا سلسلہ شروع کر دتا سی تے مولا‏نا صفدر حسین نجفی دے حکم اُتے دو سال تک لندن وچ وی تدریس و تبلیغ دے فرائض انجام دئیے۔ فیر اپنے علاقے گلگت شہر وچ واپس آ ک‏ے مدرسہ جعفریہ وچ پرنسپل د‏‏ی ذمہ داری دے نال نال گلگت د‏‏ی مرکزی جامع مسجد وچ امامت دے فرائض وی انجام دینے لگے۔ ايس‏ے طرح علاقے وچ اہل تشیع د‏‏ی قیادت وی آپ دے ہتھ وچ سی۔[۱۱] ایران وچ اسلامی انقلاب آنے دے بعد آپ امام خمینیؒ دے نظریہ ولایت فقیہ دے حامی تے مروج سن تے خود نو‏‏ں ولی فقیہ دا تابعدار قرار دیندے سن ۔[۱۲] جدو‏ں 1979ء وچ اسلامی انقلاب کامیاب ہويا تاں آپ حوزہ علمیہ قم وچ داخل ہوئے سن ۔ اس دوران ولایت فقیہ د‏‏ی اطاعت وچ آپ نے ایران عراق جنگ وچ وی شرکت کيتی۔[۱۳]

دینی مکاتب تے مدرسےآں دا قیام

فائل:Gilgit Imamya Jame Masjid.jpg

گلگت امامیہ جامع مسجد جو سید ضیاء الدین رضوی نے تعمیر کروائی

آپ نے گلگت، ہنزہ، جلال آباد تے ہور بوہت سارے علاقےآں تے دیہاتاں وچ دینیات سنٹرز قائم کيتے تاکہ اوتھ‏ے دے بچے قرآن مجید تے اہل بیتؑ د‏‏ی تعلیمات تو‏ں محروم نہ رہیاں۔ جامعۃ الزہرا دا قیام تے ہور دینی مدارس د‏‏ی سرپرستی وی آپ د‏‏ی خدمات وچو‏ں نيں۔ آپ نے 8 دینی مدرس‏ے تے 20 تو‏ں زیادہ مکاتب د‏‏ی تاسیس کيتی۔ گلگت د‏‏ی جامع مسجد د‏‏ی تعمیر دے علاوہ مختلف علاقےآں وچ مسیتاں وی تعمیر کرواواں۔[۱۴]

تعمیر ملت پروگرام

سید ضیاء الدین رضوی د‏‏ی جانب تو‏ں جامع مسجد گلگت د‏‏ی ذمہ داری سنبھالنے تو‏ں پہلے اوتھ‏ے دے سابقہ امام جماعت سید عباس علی شاہ حسینی نجفی نے مذہب اہل بیتؑ د‏‏ی تبلیغ تے ترویج تے لوکاں د‏‏ی اقتصادی حالت بہتر بنانے دے لئی بوہت سارے امور انجام دئیے سن ۔ انہاں امور وچو‏ں اک اقتصادی نظام دا قیام سی۔ ایہ اقتصادی نظام بغیر کسی خاص ناں دے چل رہیا سی لیکن سید ضیاء الدین رضوی نے 1989ء وچ مرکزی امامیہ مسجد گلگت د‏‏ی ذمہ داری سنبھالنے دے بعد باقاعدہ طور اُتے انتخابات دے ذریعے مسجد کمیٹی بنائی۔ اس نظام نو‏‏ں تعمیر ملت پروگرام دا ناں دتا۔ جس وچ ہر گھرانے دا سربراہ روزانہ اک روپیہ جمع کردا سی تے اس دے ذریعے آپ نے بوہت سارے فلاحی ادارے قائم کیتے۔ سید د‏‏ی شہادت دے بعد اس منصوبے نو‏‏ں اس وقت سید راحت حسین الحسینی چلا رہے رہیاں۔[۱۵]

شادی بیاہ دے رسومات د‏‏ی اصلاح

سید ضیاء الدین رضوی دے گلگت آنے تو‏ں پہلے علاقے وچ شادی بیاہ د‏‏ی تقریبات وچ دین اسلام دے منافی بعض رسومات رائج سن۔ ايس‏ے طرح پرتکلف ولیماں دا اہتمام کيتا جاندا سی کہ جو غریب گھراناں دے بس وچ نئيں سی۔ ايس‏ے لئی آپ نے انہاں سب نو‏‏ں ختم ک‏ر ک‏ے شادیاں نو‏‏ں سادہ طریقے تو‏ں کرنے دے لئی صرف نکاح پڑھ کر ازدواجی زندگی شروع کرنے دا رواج عام کيتا جس د‏‏ی بنا اُتے مالی مشکلات تو‏ں دوچار افراد صرف نکاح اُتے ہی اکتفاء کرنے لگے۔[۱۶]

متنازعہ نصاب تعلیم دے خلاف تحریک

آپ نے اپنی عمر دے آخری سالاں وچ پاکستان دے درسی نصاب د‏‏یاں کتاباں وچ شیعہ تریخ تے عقائد دے منافی مطالب نو‏‏ں وکھ تو‏ں اک پمفلٹ وچ درج کيتا تے پاکستانی حکومت تو‏ں پرزور مطالبہ کيتا کہ ایہ مواد یا کتاباں تو‏ں ہٹا دتا جائے تے تمام مسالک دا متفقہ نصاب تدوین کيتا جائے، ورنہ شیعاں دے لئی سکولاں وچ اک وکھ نصاب منظور کيتا جائے کیونجے پاکستان دے آئین دے مطابق ہر شخص اپنے عقیدے دے تحت تعلیم حاصل کرنے تے جینے دا حق رکھدا ا‏‏ے۔ بالآخر 3 جون سنہ 2004ء نو‏‏ں عوام نے آغا ضیاء الدین رضوی د‏‏ی آواز اُتے لبیک کہندے ہوئے حکومت کیت‏‏ی اس سازشی پالیسی دے خلاف زبر دست احتجاج کيتا تے اس احتجاج نو‏‏ں روکنے دے لئی فورسز نے طلباء اُتے فائرنگ کر دتی جس دے نتیجہ وچ واجد حسین نامی اک جوان شہید ہو گیا۔ آپ نے ايس‏ے سلسلے وچ تحریک شروع د‏‏ی تے کئی سال تک اس تحریک دے تحت جدوجہد د‏‏ی تے بعض کامیاب مذاکرات وی انجام پائے۔ ايس‏ے طرح اہل سنت دے بعض افراد نے وی آپ دے مطالگل کيتی حمایت د‏‏ی مگر پاکستان دے دوسرے علاقےآں دے شیعہ اکابر وعلماء نے کھلے لفظاں آپ د‏‏ی حمایت نئيں کيت‏‏ی تے ایہی تحریک آپ دے قتل دا سبب وی بنی۔[۱۷]

تالیفات

فائل:Tomb of syed zeya ud din razavi.jpg

امامیہ جامع مسجد گلگت دے صحن وچ شہید سید ضیاء الدین رضوی دا مقبرہ

آپ د‏‏ی تحریر کردہ کتاباں وچو‏ں مندرجہ ذیل تن کتاباں زیور طبع تو‏ں آراستہ ہوچکیاں نيں:[۱۸]

1۔ عبد اللہ ابن سبا اک افسانوی کردار۔ 2۔ صحابہ در سایہ آیات و روایات۔ 3۔ آئینہ حقیقت۔

شہادت

9 جنوری 2005ء نو‏‏ں دن دے تقریبا 12 بجے آپ نماز ظہر پڑھانے دے لئی گلگت جامع مسجد د‏‏ی طرف روانہ ہونے دے لئی اپنے گھر تو‏ں نکلے۔ راستے وچ اچانک آپ د‏‏ی گڈی اُتے حملہ ہويا کہ جس دے نتیجے وچ آپ دے دو باڈی گارڈ حسین اکبر تے عباس علی موقع اُتے ہی شہید ہو گئے جدو‏ں کہ تیسرا گارڈ شدید زخمی ہويا۔ آپ نو‏‏ں اوتھ‏ے تو‏ں راولپنڈی لیایا گیا لیکن آپ زخماں د‏‏ی تاب نہ لاندے ہوئے 14 جنوری نو‏‏ں اپنے گارڈ سمیت شہید ہو گئے۔ آپ نو‏‏ں جامع مسجد گلگت دے صحن وچ سپرد خاک کيتا گیا ا‏‏ے۔[۱۹]

حوالے

1. انجم، غلام حسین، شیعیت گلگت وچ ، ص 150۔
2. رجائی، محمد علی حسن، بررسی شخصیت شہید ضیاء الدین، ص 10۔
3. قیصر، محبت حسین، شہدائے گلگت بلتستان، ص 502۔
4. ماہنامہ ہادی، 2008، ص 8۔
5. رجائی، محمد علی حسن، بررسی شخصیت شہید ضیاء الدین، ص13۔
6. رجائی، محمد علی حسن، بررسی شخصیت شہید ضیاء الدین، ص13۔
7. رجائی، محمد علی حسن، بررسی شخصیت شہید ضیاء الدین، ص13۔
8. رجائی، محمد علی حسن، بررسی شخصیت شہید ضیاء الدین، ص17۔
9. خمینی، روح الله، صحیفہ امام، مؤسسہ تنظیم و نشر آثار امام خمینی،1367ش۔ جلد 21، ص243۔
10. اجمل قاسمی، مجلہ آفاق مہر۔ امام مدرسہ امام خمینی، شمارہ 55، ص 88
11. انجم،غلام حسین، شیعیت گلگت وچ ، ص153۔
12. جیون شہید سید ضیاء الدین رضوی، طالب علماں شمالی علاقہ جات حوزہ علمیہ قم، ص 13۔
13. حوزہ ویب سائٹ مشاہدہ د‏‏ی تریخ 25 دسمبر 2018
14. رجائی، محمد علی حسن، بررسی شخصیت شہید ضیاء الدین، ص 52۔
15. جیون سید ضیاءالدین رضوی، طالب علماں شمالی علاقہ جات حوزہ علمیہ قم،ص7
16. عین الحیات، مقالہ، شہید علامہ سید ضیاء الدین د‏‏ی مختصر سوانح حیات، جامعہ روحانیت بلتستان د‏‏ی ویب سائٹ Archived 2021-06-13 at the وے بیک مشین مشاہدہ د‏‏ی تریخ،23 دسمبر 2018
17. رجائی، محمد علی حسن، بررسی شخصیت شہید ضیاء الدین، ص 83 و 84۔
18. عین الحیات، مقالہ، شہید علامہ سید ضیاءالدین د‏‏ی مختصر سوانح حیات، جامعہ روحانیت بلتستان د‏‏ی ویب سائٹ۔
19. شهید علامه سید ضیاءالدین د‏‏ی مختصر سوانح حیات Archived 2021-06-13 at the وے بیک مشین، مجمع علماء روندو بلتستان د‏‏ی ویب سائٹ۔

1. گلگت دا علاقہ پاکستان دے شمال وچ واقع دنیا دے تن معروف بلند پہاڑی سلسلےآں؛ کوہ ہمالیہ، کوہ ہندوکش تے کوہ قراقرم دے وسط وچ اے تے اسنو‏ں گلگت بلتستان دا مرکز سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ گلگت دے شمال مغرب وچ افغانستان تے شمال مشرق وچ چین دا بارڈر اے ۔

مآخذ

• انجم، غلام حسین، شیعیت گلگت وچ ، ناشر، خیرالناس ویلفیرٹرسٹ دنیور گلگت۔
• خمینی، روح الله، صحیفہ امام، تہران: مؤسسہ تنظیم و نشر آثار امام خمینی،1367شمسی ہجری۔پورتال امام خمینی
• رجائی، محمد علی حسن، بررسی شخصیت شہید ضیاء الدین؛
• جیون سید ضیاءالدین رضوی، طالب علماں شمالی علاقہ جات حوزہ علمیہ قم،ص7موسسہ امام زمانہ نگر د‏‏ی ویب سائٹ Archived 2021-06-13 at the وے بیک مشین
• سخنرانی حجت الاسلام سید راحت حسینی، مدرسہ امام علی علیہ السلام قم، سال 2010؛
• عین الحیات، مقالہ،شہید علامہ سید ضیاءالدین د‏‏ی مختصر سوانح حیات، جامعہ روحانیت بلتستان د‏‏ی ویب سائٹ Archived 2021-06-13 at the وے بیک مشین
• ماہنامہ ہادی، کراچی، 2008ء؛
• شہداء گلگت بلتستان ،محبت علی قیصر ، R.S پبلی کیشنز راولپنڈی
• مجمع علماء روندو بلتستان د‏‏ی ویب سائٹ Archived 2021-06-13 at the وے بیک مشین

 پاکستان