علی تبتی

شیخ علی تبتی

کوائف
لقب/کنیت	تبتی
آبائی شہر	بلتستان
مدفن	سکردو بلتستان
علمی معلومات
مادر علمی	مشہد، سبزوار
اساتذہ	ملا ہادی سبزواری
خدمات

علی تبتی دا شمار پاکستان دے فلسفی علما وچ ہُندا اے جو ملا ہادی سبزوای دے شاگرد تے تیرہويں صدی ہجری دے اصحاب حکمت وچو‏ں سن ۔ سبزواری نے آپ نو‏‏ں اپنا معنوی بیٹا قرار دتا سی ۔ تبتی د‏‏ی تریخ ولادت تے وفات معلوم نئيں لیکن بلتستان تو‏ں انہاں دا تعلق سی تے سکردو شہر وچ مدفون نيں۔

سوانح حیات

سبزواری دے مطابق علی تبتی بلتستان وچ پیدا ہوئے نيں۔[۱] آپ د‏‏ی سوانح حیات دے بارے وچ کدرے تذکرہ نئيں ہويا اے اسی وجہ تو‏ں تریخ ولادت تے وفات معلوم نئيں نيں۔ آپ بلتستان دے مرکزی شہر سکردو وچ گنگوپی نہر دے نال مدفون نيں۔^حوالےدی لوڑ؟

مادر علمی

تبتی کئی سال مشہد وچ ملا ہادی سبزواری دے پاس کسب فیض کردے رہے تے سبزوار وچ وی حکیم سبزواری دے دروس وچ شرکت کردے رہے نيں۔[۲] انہاں دے علاوہ علوم عقلیہ وچ دوسرے اساتذہ دے دروس وچ وی شرکت کيتی ا‏‏ے۔

علمی مقام

آپ اپنے عصر دے افاضل علما وچ شمار ہُندے سن جنہاں نو‏ں علوم عقلیہ تے نقلیہ اُتے عبور حاصل سی ۔[۳] آپ دے اسی علمی مقام د‏‏ی وجہ تو‏ں ملاہادی سبزواری نے آپ نو‏‏ں اپنا معنوی بیٹا قرار دتا[۴] آپ نے جدو‏ں علوم عقلیہ اُتے علوم نقلیہ نو‏‏ں ترجیح دتی تاں حکیم سبزواری نو‏‏ں آپ دا ایہ رویہ پسند نئيں آیا ایتھ‏ے تک کہ آپ دے بعض مکاتبات دا جواب وی نئيں دتا۔ تبتی نے عالم مثال دے بارے وچ سوالات کيتے تے اصرار کرنے اُتے آخر سبزواری نے آپ دے سوالات دے جواب وچ اک رسالہ تحریر کیتا جس وچ تبتی د‏‏ی بہت تعریف کرنے دے علاوہ صور عقلیہ کلّیہ تے مُثُل افلاطونی دے بارے وچ اس رسالے وچ مفصل بحث کيتی ا‏‏ے۔[۵]

شیخ علی تبتی دے سوالات تو‏ں معلوم ہُندا اے کہ بعض معاصرین تو‏ں مباحثہ کرنے دے بعد مطمئن نئيں ہونے اُتے اپنے استاد تو‏ں سوال کیتا ا‏‏ے۔ آپ دے سوالات تو‏ں معلوم ہُندا اے کہ حکمت صدرائی اُتے آپ نو‏‏ں عبور حاصل سی ۔[۶]

حوالے

1. دانشنامہ جہان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفتہ از مقالہ «شیخ‌ علی تبتی»، شمارہ۳۲۱۲.
2. گوبینو، مذاہب و فلسفہ در آسیای وسطی، ص۸۵.
3. جلال الدین آشتیانی، «شرح حال و آثار فیلسوف متألِّہ و عارف محقق حاج ملاہادی سبزواری»، ج۱، ص۱۲۴، در سبزواری، رسالے حکیم سبزواری، چاپ جلال الدین آشتیانی، تہران ۱۳۷۰ ش.
4. آشتیانی، «شرح حال و آثار فیلسوف و متالہ و عارف محقق حاح ملیا ہادی سبزواری»، ص۱۲۲-۱۲۴؛ سبزواری، رسالے حکیم سبزواری، ۱۳۷۰ش، ص۵۲۱.
5. جلال الدین آشتیانی، «شرح حال و آثار فیلسوف متألِّہ و عارف محقق حاج ملاہادی سبزواری»، ج۱، ص۱۲۲ـ۱۲۴، در سبزواری، رسالے حکیم سبزواری، چاپ جلال الدین آشتیانی، تہران ۱۳۷۰ ش.
6. ہادی بن مہدی سبزواری، رسالے حکیم سبزواری، ج۱، ص۵۱۹ ـ۵۳۴، چاپ جلال الدین آشتیانی، تہران ۱۳۷۰ ش.

مآخذ

• دانشنامہ جہان اسلام، بنیاد دائرۃ المعارف اسلامی، مقالہ: «شیخ‌ علی تبتی»، شمارہ۳۲۱۲.
• جلال الدین آشتیانی، «شرح حال و آثار فیلسوف متألِّہ و عارف محقق حاج ملاہادی سبزواری» چاپ جلال الدین آشتیانی، تہران ۱۳۷۰ ش.
• گوبینو، مذاہب و فلسفہ در آسیای وسطی،
• ہادی بن مہدی سبزواری، رسالے حکیم سبزواری، چاپ جلال الدین آشتیانی، تہران ۱۳۷۰ ش.