|
ابن جوزی
ابو الفرج عبد الرحمٰن بن ابو الحسن علی بن محمد بن علی بن عبید اللہ قرشی تیمی بکری حنبلی فقیہ، مورخ، محدث تے متکلم سن۔ ابوبکر صدیق دی نسل وچوں سن۔[۱۲] نام و نسبآپ دا نام عبد الرحمٰن اے۔ لقب جمال الدین، کنیت ابو الفرج تے ابن الجوزی دے نام توں مشہور نيں۔ سلسلہ نسب ایہ اے : عبد الرحمٰن بن ابی الحسن علی بن محمد بن علی بن عبید اللہ بن عبد اللہ بن حمادیٰ بن احمد بن محمد بن جعفر الجوزی بن عبد اللہ بن القاسم بن النضربن القاسم بن محمد بن عبد اللہ بن عبد الرحمٰن بن القاسم بن محمد بن ابی بکر الصدیق‘ القرشی التیمی البکری البغدادی الحنبلی تے شیخ عبد الصمد بن ابی الجیش کہندے نيں کہ ایہ بصرہ دے اک محلہ دی طرف نسبت اے جس دا نام محلۃ الجوز اے۔ بعض دا قول اے کہ ایہ نئيں بلکہ شہر واسط وچ انہاں دے اجداد دے گھر وچ جوز یعنی اخروٹ دا اک درخت سی ‘ جس دے سوا اوتھے ہور کوئی اس دا درخت نئيں سی۔ ولادتآپ دے سنہ پیدائش وچ وی اختلاف اے۔ بعض دا قول اے کہ 508ھ اے۔ تے بعض دا قول اے کہ 509ھ اے تے بعض دا قول اے کہ( 510ھ بمطابق 1116ءاے۔ خوا انہاں دی تحریر ملی سی جس وچ لکھیا ہويا سی کہ ’’مینوں اپنی پیدائش دا سن ٹھیک معلوم نئيں۔ اتنا معلوم اے کہ والد صاحب دا 514ھ وچ انتقال ہويا سی تے والدہ کہندیاں سن کہ اس وقت تمہاری عمر تقریباً تن برس دی سی۔ اس بنا اُتے آپ دا سنہ پیدائش 511ھ یا 512ھ ہوئے گا۔ آپ بغداد وچ درب حبیب وچ پیدا ہوئے سن ۔[۱۳] تحصیل علمجدوں پڑھنے دے قابل ہوئے تو ماں نے مشہور محدث ابن ناصر دی مسجد وچ چھوڑ دتا ‘انہاں توں حدیث سنی‘قرآن مجید حفظ کیاتے تجوید وچ مہارت پیدا کیتی ‘شیوخ حدیث توں حدیث دی سماعت تے کتابت کیتی تے وڈی محنت و انہماک تے جفاکشی توں علم دی تحصیل کیتی میں اساتذہ و شیوخ دے حلفےآں وچ حاضری دینے وچ اس قدر جلدی کردا سی کہ دوڑنے دی وجہ توں میری سانس پھُلن لگrی سی، صبح تے شام اس طرح گزرrی کہ کھانے دا کوئی انتظام نئيں ہوندا سی، مگر اللہ تعالیٰ دا شکر اے کہ اس نے مخلوق دی احسان مندی توں بچایا۔ آپ دے والد بچپن وچ انتقال کے گئے تو آپ دی والدہ تے پھُپھی نے آپ دی پرورش کیتی۔ آپ دے ہاں تانبے دی تجارت ہوندی سی اس وجہ توں آپ دی بعض قدیم سنداں وچ ابن الجوزی الصفار لکھیا ہويا اے۔ جدوں آپ وڈے ہوئے تو آپ دی پھوپھی حافظ ابوالفضل ابن ناصر دے ہاں لے گئياں تو آپ نے انہاں دی طرف توجہ دتی تے انہاں نوں حدیث سنائی۔ بعض دا قول اے کہ آپ دی ابتدائی تعلیم 516ھ وچ ہوئی سی۔ قرآ ن مجید حفظ کیتا تے ائمہء قراء ت دی اک جماعت توں تحصیل علم کیتی۔ وڈے ہونے دے بعد شہر واسط وچ علی بن الباقلانی توں قرآن مجید روایات دے نال پڑھیا۔[۱۴] علم حدیثعلم حدیث وچ انہاں نوں ابدی و آفاقی شہرت حاصل ہوئی اس علم وچ آپ دی بہت سی تصانیف نيں حتیٰ کہ اپنے مقام علم و تجربہ اُتے اعتماد دی وجہ توں کہیا کردے سن کہ : ’’میرے زمانے تک رسول اکرم ﷺ توں روایت شدہ کوئی وی حدیث میرے سامنے بیان کیتی جائے تو میں بتا سکدا ہاں کہ ایہ صحت و ضعف دے کس درجے اُتے اے ‘‘۔[۱۵] حدیث دی سماعت و کتابت وچ اِنّا اشتغال رہیا تے اپنے ہتھ توں مرویات حدیث دی اتنی کتابت کیتی کہ بعض مورخین دا بیان اے کہ انہاں نے انتقال دے وقت وصیت کیتی کہ انہاں دے غسل دا پانی اس کترن تے بُرادہ توں گرم کیتا جائے ‘ جو حدیث دے لکھنے دے لئی قلم بنانے وچ جمع ہو گیا سی، چنانچہ اوہ اِنّا سی کہ پانی گرم ہو گیا تے اوہ بچ رہیا ۔[۱۶] مشائخآپ نے اپنے مشائخ وچ ستاسی (87) اشخاص دا ذکر کیتا اے۔ حالانکہ انہاں دے سوا وی ہور کئی علما توں علم حاصل کیتا۔ چند بڑے بڑے اساتذہ دے نام ایہ نيں :
تلامذہآپ دے تلامذہ وچ آپ دے صاحبزادے محی الدین تے پوتے شمس الدین یوسف بن قزاد غلی واعظ تے حافظ عبد الغنی ‘ ابن الدبیثی‘ ابن النجار‘ ابن خلیل‘ التقی الیلدانی‘ ابن عبد الدائم تے النجیب عبد اللطیف قابل ذکر نيں۔ وفاتابن جوزی نے 597ھ وچ شبِ جمعہ نوں انتقال کیتا، جامع منصور بغداد وچ نمازِ جنازہ ہوئی۔[۱۷] تصنیفاتقرآن تے علوم قرآن دے متعلق چند تصنیفات
اُصول دین وچ چند تصنیفات
علم حدیث تے زہدیات وچ تصانیف
علم فقہ وچ چند تصانیف
علم تاریخ وچ چند تصانیف
علم وعظ وچ چند تصانیف
مختلف فنون وچ چند تصانیف
علم تاریخ وچ چند تصانیف
حوالے
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
