Aspriella
Aspriella (en castellano Asprilla) yera un lugar medieval situau en o municipio de Chaca, comarca d'a Chacetania, amán de l'actual lugar d'Espuéndolas. Encara ye en ruinas a ermita de Sant Chulián d'Aspriella que sería en orichen l'antiga ilesia d'un monesterio situau en Aspiriella. ToponimiaL'oriche d'iste toponimo ye o latín ASPER fendo referencia a la 'tierra rocosa, aspra'.[1] HistoriaBi ha documentación de l'anyo 1149 en a que Sancho Garcés y a suya muller donaban a o monesterio de Sant Chuan d'a Penya un monasteriolo adedicau a San Chulián y os suyos bienes, entre os que se trobaba a villa de Asperella, situada "in confinio campo Iaka". Posteriorment, en 1156, Ponz de Asprella se nombra como testigo d'a crompa d'una casa en Chaca efectuada a Pedro y a suya muller, Urraca, por Pedro Rocatallada y a suya muller, Boneta. O rei Pero II d'Aragón donó en 1209 ista villa chunto a o lugar de Lerés a Sant Chuan d'a Penya, "con toz os suyos termins y pertenencias y con hombres y mullers que asti i viven u vivirán, con monts y planas, yermos y poblaus, vals, torrents, con auguas, ríos, fuents, selvas, lenyas, hierbas, praus, pastos y arbolau de cualsiquier especie. O 9 de noviembre de 1229 o monesterio pinatense, propietario d'Aspriella, lo atreuda a Miguel de Eza. Apareixen atra vegada nombraus en 1245, en un alcuerdo sobre as ilesias propiedat d'o monesterio de Sant Chuan de la Penya, tanto a ilesia como o monesterio de Sant Chulián d'Aspriella. En l'anyo 1275 sería l'abat pinatense Pero y a suya comunidat os que alcordarían a cesión temporal de cuantas villas, entre ellas Aspriella, a o infant don Pero, futuro Pero III d'Aragón, pa bosar por os gastos que heba teniu en a conquiesta de cuantos lugars. Un anyo dimpués, en 1276, Pero III tornaría a villa a o monesterio de Sant Chuan d'a Penya. Frai Alberto Faci deciba en 1739 que Aspriella tenió dica 30 casas habitadas. Por a suya parti Jordán de Asso lo incluye en a suya lista de lugars desapareixius d'o districto de Chaca. LeyendasAquí se repite o mito, muit estendillau por tot o Pireneu aragonés, d'as viellas pervivients. Fuoron dos as mullers que sobrevivioron a una epidemia de colera y que habioron de marchar y demandar asilo en Espuéndolas, estando acullidas en iste lugar y pasando a propiedat d'as tierras d'Aspriella a os suyos habitants. Referencias
|
Portal di Ensiklopedia Dunia