Харьков

Харьков
укр. Харків
Байрак^[d]	Илтамга^[d]
Нигезләнү датасы	1654
Рәсми исем	Харків
Демоним	харків'янин, харківець, Kharkivite, харьковчанин, charkiviti һәм ĥarkivano
Нигезләүче	Алексей Михайлович
Рәсми тел	украин теле
Дәүләт	Украина
Нәрсәнең башкаласы	Харьковская городская община^[d]
Административ-территориаль берәмлек	Харьковский район^[d]
Сәгать поясы	UTC+02:00 һәм UTC+03:00
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы	Харьков^[d]
Хөкүмәт башлыгы	Терехов Игорь Александрович^[d][1]
Канунбирү органы	Харкау шәһәр шурасы^[d]
Әгъзалык	Бөтендөнья туристик шәһәрләр федерациясе^[d][2]
Халык саны	1 421 125 (1 гыйнвар 2022)[3]
Административ бүленеше	Холодногорский район^[d], Шевченковский район^[d], Киевский район^[d], Московский район^[d], Немышлянский район^[d], Индустриальный район^[d], Слободской район^[d], Основянский район^[d] һәм Новобаварский район^[d]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	152 ± 1 метр
Кардәш шәһәр	Брно[4][5][6]^[…], Синсинәти[7][6][8]^[…], Даугавпилс[9][10][6]^[…], Каунас[11][6][8]^[…], Кутаиси^[d][6][8][12], Nürnberg[13][6][8]^[…], Познань[6][8][14]^[…], Ришон-ле-Цион^[d][6][8][15]^[…], Тбилиси[16][6][17]^[…], Марибор[6][18][19], Лүблин[20][21][22], Тирана[8][23][24], Теҗон[25][24][26], Дебрецен[27][24][28]^[…] һәм Цетине[29][24][30]
Моның хуҗасы	Стадион ХТЗ^[d] һәм Харкау метрополитены
Кулланылган тел	рус теле
Бүләкләр	Украинаның каһарман шәһәре^[d] (6 март 2022)
Мәйдан	350 ± 1 км²
Почта индексы	61000–61499
Рәсми веб-сайт	city.kharkiv.ua​(укр.)​(рус.)​(ингл.)
Феноменның икътисады	Харьков икътисады^[d]
Беренче язма телгә алу	1552
Җирле телефон коды	572
Номер тамгасы коды	ХА
Шәрәфле ватандашлар төркеме	Төркем:Харьков шәрәфле ватандашлары^[d]
Монда җирләнгәннәр төркеме	Төркем:Харьковта җирләнгәннәре^[d]
Объектның күренешләре өчен төркем	Төркем:Харьков күренешләре^[d]
Харьков Викиҗыентыкта

Ха́рьков, Харкив яки Харкау[31] (укр. Ха́рків - Харкив, ХФӘ: [ˈxɑrkiu̯]) — Украина көнчыгышында урнашкан эре шәhәр, Харьков өлкәсенең административ үзәге. Халык саны — 1,449 млн. кеше (2010 елның 1 апреленә), мәйданы — 310 км².

География

Шәһәр Урта Рус калкулыгының көньягында, Киевтан 405 километр көнчыгыштарак, Россия белән чигеннән 26 километр көньяктарак урнашкан.

Харьковтан эре шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча)
			Петербург ~ 1411 км. Минск ~ 986 км. Сумы ~ 189 км.	Мәскәү ~ 749 км. Орёл ~ 375 км. Белгород ~ 78 км.	Воронеж ~ 393 км. Старый Оскол ~ 245 км.
			Полтава ~ 147 км. Киев ~ 495 км. Львов ~ 1049 км.	Роза ветров	Луганск ~ 350 км. Волгоград ~ 839 км.
			Днепр ~ 234 км. Әдис ~ 704 км.	Запорожье ~ 307 км. Мелитополь ~ 426 км. Симферополь ~ 671 км.	Донецк ~ 311 км. Ростов-на-Дону ~ 489 км

Климат

• Уртача еллык температура — +8,1 °C
• Уртача еллык җил тизлеге — 3,9 м/с
• Уртача еллык һава дымлылыгы — 74%

Харьков климаты
Күрсәткеч	Гый	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Ел
Абсолют максимум, °C	11,0	14,6	21,8	30,5	34,5	36,8	37,6	39,8	33,7	29,3	20,3	13,4	39,8
Уртача максимум, °C	−2,2	−1,6	4,3	14,0	20,8	24,3	26,4	25,7	19,4	12,0	3,6	−1,1	12,1
Уртача температура, °C	−4,6	−4,5	0,7	9,2	15,6	19,3	21,3	20,3	14,4	7,9	0,9	−3,5	8,1
Уртача минимум, °C	−7	−7,3	−2,4	4,6	10,3	14,2	16,2	14,9	9,8	4,3	−1,5	−5,9	4,2
Абсолют минимум, °C	−35,6	−29,8	−32,2	−11,4	−1,9	2,2	5,7	2,2	−2,9	−9,1	−20,9	−30,8	−35,6
Явым-төшем нормасы, мм	36	33	32	34	50	61	60	42	47	44	41	36	516
Чыганак: Погода и климат

Тарих

1918—1934 елларда — Украин Совет Социалистик Республикасы башкаласы.

Халык

1840[32]	1897[33]	1959[34]	1970[35]	1979[36]	1989[37]	2001[38]
23 612	173 989	934 136	1 222 852	1 443 754	1 609 959	1 470 902

Милли состав (2001): украиннар — 62,8 %, руслар — 33,2 %.
Туган тел буенча состав (2001): рус теле — 65,9 %, украин теле — 31,8 %.[39]

Эчке бүленеш

1. Салкын Тавы районы
2. Шевченко районы
3. Киев районы
4. Мәскәү районы
5. Немышля районы
6. Индустриаль районы
7. Бистә районы
8. Основа районы
9. Яңа Бавария районы

Кардәш шәһәрләр

Белгород, Россия Болонья, Италия Брно, Чехия Варна, Болгария Варшава, Польша Газиантеп, Төркия

Даугавпилс, Латвия Каунас, Литва Кутаиси, Гөрҗистан Лилль, Франция Москва, Россия Нижний Новгород, Россия

Новосибирск, Россия Нюрнберг, Германия Познань, Польша Ришон-ле-Цион, Исраил Петербург, Россия Тяньцзинь, Кытай

Цетине, Черногория Цзинань, Кытай Цинциннати, АКШ

Партнёр шәһәрләр

Валенсия, Испания Зальцбург, Австрия Лидс, Бөекбритания

Марибор, Словения Нови-Сад, Сербия Охрид, Төньяк Македония

Патры, Греция Торонто, Канада Хошимин, Вьетнам

Цюрих, Швейцария Йүвәскүлә, Финляндия

Мәгариф

Шәһәрдә 45 югары уку йорты бар.

Дин

Харьков җәмигъ мәчете

Христианлык

Православие

Католиклык

Ислам

• Харьков җәмигъ мәчете

Яһүд дине

Шәһәрдә туган танылган шәхесләр

• Сергей Дьяченко, Казан башлыгы, шәһәр музееның беренче директоры.
• Вадим Габдерәшитов, кино режиссёры.
• Сергей Говорухин (1961—2011), кино режиссёры.
• Юнона Карева (1933—2013), Казан Зур театры актрисасы, педагог.
• Карина Андоленко (1987), Россиянең театр һәм кино актрисасы.

Моны да карагыз

• Харьков метрополитены

Искәрмәләр

1. https://www.pravda.com.ua/news/2021/11/11/7313698/
2. https://cn.wtcf.org.cn/citys/4591-3.html
3. Государственная служба статистики Украины Чисельність наявного населення України на 1 січня 2022 року — Киев: Государственная служба статистики Украины.
   https://wikidata.org/wiki/Track:Q115154676https://wikidata.org/wiki/Track:Q1899https://wikidata.org/wiki/Track:Q7603543
4. https://www.brno.cz/w/charkov-ukrajina
5. https://en.brno.cz/w/partnership-agreements
6. https://www.city.kharkiv.ua/en/o-xarkove/goroda-partneryi.html
7. https://www.cincinnatisistercity.org/kharkiv-ukraine
8. https://infocity.kharkiv.ua/obshchestvo/goroda-pobratimy-harkova/
9. https://www.daugavpils.lv/en/assets/upload/Daugavpils_majas_lapai_EN_18.pdf
10. https://old.daugavpils.lv/en/46
11. http://s.city.kharkov.ua/en/news/harkivska-delegatsiya-vzyala-uchast-u-svyatkuvanni-dnya-mista-kaunasa-19533.html
12. http://www.kutaisi.gov.ge/kutaisi/4
13. https://www.nuernberg.de/internet/international/charkiv_partnerschaft.html
14. https://www.poznan.pl/mim/main/charkow-ukraina,p,19,60.html
15. https://www.rishonlezion.muni.il/TheCity/twincities/Lists/List/CustomDispForm.aspx?ID=5
16. https://tbilisi.gov.ge/img/original/2018/6/12/tbilisiinfigures.pdf
17. http://economicforum.ge/img/original/2024/5/29/%E1%83%97%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98_%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A8%E1%83%98-Print-21.09.23.pdf
18. https://maribor.si/mestna-obcina/zupan/kabinet-zupana/mednarodno-in-medmestno-sodelovanje/prijateljska-in-partnerska-mesta/
19. https://ppr.kharkiv.ua/ru/maribor-sloveniya
20. https://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/charkow-ukraina,10740,w.html
21. https://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/2,strona.html
22. https://uanews.kharkiv.ua/society/2022/05/02/409564.html
23. https://tirana.al/uploads/2023/6/20230627125928_marreveshje-shoqata.pdf
24. https://ppr.kharkiv.ua/ru/investment-advantages-of-the-city
25. https://ppr.kharkiv.ua/ru/tedghon-respublika-koreya
26. https://www.daejeon.go.kr/english/EngPartnerCities.do?menuSeq=7029
27. https://ppr.kharkiv.ua/ru/debrecen-vengriya
28. https://www.debrecen.hu/en/local/news/unicef-supports-refugee-care-in-the-city-and-the-local-community-in-need
29. https://ppr.kharkiv.ua/ru/cetinye-respublika-chernogoriya
30. http://www.cetinje.me/cetinje/site_mne/public/index.php/index/artikli?id=40
31. архив күчермәсе (PDF), archived from the original (PDF) on 2018-12-23, retrieved 2017-11-12 
32. Статистические таблицы о состоянии городов Российской империи, 1840
33. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97_uezd.php?reg=1604
34. http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr59_reg2.php
35. http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr70_reg2.php
36. http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr79_reg2.php
37. http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng89_reg2.php
38. http://2001.ukrcensus.gov.ua/rus/results/total_population/structure_population/sel_1/?box=1.1W&k_t=63&rn=63101&id=&botton=cens_db
39. архив күчермәсе, archived from the original on 2014-07-31, retrieved 2014-04-20