Татарстан дәүләт фольклор музыкасы ансамбле

Татарстан дәүләт фольклор музыкасы ансамбле
Төп мәгълүмат
Жанр	фольклор
Барлыкка килгән	1993
Илләр	Россия Россия (Татарстан Татарстан)
Шәһәр	Казан

Татарстан дәүләт фольклор музыкасы ансамбле (рус. Государственный ансамбль фольклорной музыки Республики Татарстан) — Татарстанның Казан шәһәрендә иҗат итүче, татар фольклор музыкасы өлкәсендә әйдәүче һөнәри коллектив.

Сәнгать җитәкчесе – Россиянең атказанган, Татарстанның халык артисты профессор Айдар Фәйзрахманов.

Тарих

Ансамбль башкаручылары

• 1999 елда Габдулла Тукай исемендәге Татар дәүләт филармониясе составында төзелә.
• Иҗат төркемен төзү идеясен бирүче — Илһам Шакиров.
• 2002 елдан бирле ансамбльне Россиянең атказанган, Татарстанның халык артисты, профессор Айдар Фәтхрахман улы Фәйзрахманов җитәкли.
• 2010 елдан ансамбль директоры ― Гөлшат Фоат кызы Шәрәпова, Татарстанның халык артисты (2022).

Максаты

Ансамбльне төзүнең максаты – бай татар халык иҗаты җәүһәрләрен саклаучы, аларны хәзерге чорга яраклаштырып һәм сәнгатьнең заманча төрләренә якынайтып башкаручы иҗат төркеме булдыру.

Башкаручылар

Ансамбль артистлары, күпчелектә, Казан мәдәният һәм сәнгать академиясен һәм Казан дәүләт консерваториясен тәмамлаган, югары музыка белеме алган универсаль башкаручылар. Аларның һәркайсы берничә музыка уен коралында уйный белә, һөнәри дәрәҗәдә җырлый. Ансамбльнең һәр концерт чыгышы хореография ягыннан төрле биюләр белән дә баетылган була. Татар классик уен коралларының (курай, кубыздан алып гармоникага кадәр) барысы да, яңадан сафка кайткан борынгылары да (сорнай, думбыра, ятаган, татар гөсләсе, саз) ансамбль концертларында кулланыла.

Репертуар

Ансамбльнең кабатланмас үз йөзе бар. Ул тамашачыларга гасырлар төпкеленнән безнең көннәргә килеп җиткән милли мирасны – татар халкының музыкаль фольклорын – театрлаштырылган тамашалар аша җиткерә. Һәр программасы фәнни-тарихи фактларга нигезләнеп төзелгән, берничә гасырга чигенеп, борынгы бабаларыбызның яшәешен күз алдына китереп бастыра[1].

Ансамбль татар халкының төрле төркемнәре – мишәр, керәшен, Себер татарлары, Кырым татарлары, Түбән Новгород татарлары, Пермь краенда, Курган өлкәсендә, Пенза өлкәсендә, Башкортстанда, Төркиядә, Румыниядә яшәүче татарларда сакланып калган, моңарчы билгеле булмаган һәм сирәк башкарылучы халык иҗаты җәүһәрләрен башкара[2] .

Бүген ансамбль башкара торган 150 ләп әсәр бар.

• «Идегәй» эпосына нигезләнгән «Идел-йорт» җырлы-биюле күренеше
• «Ярмәк» җырлы-биюле күренеше
• «Алпамша» – бугаздан җырлау, курай, думбыра көйләре бергә берләшкән әкияти эпосы
• «Кетеки» –күп уен коралы катнашында башкарылучы җырлы-биюле күренеш
• «Каз канаты» – авыл фольклоры нигезендә җырлы-биюле күренеш
• «Җырла» – уйгыр фольклоры нигезендә җырлы-биюле күренеш
• «Җымытым» – такмаклар
• «Шестәк», «Буталдым», «Тыпырдык», «Керәшен чабатасы» биюләре
• «Ахун көе», «Ямчыкәй» озын көйләре һ. б.

Чыгышлары

Татарстан шәһәр һәм авылларыннан тыш, Россиянең татар диаспорасы яшәгән өлкәләрендә, якын (Казакъстан, Төрекмәнстан, Украина) һәм ерак чит илләрдә (Төркия, Финляндия һ. б.) уңыш белән бара.

Дискография

• 2004 – «Ак калфакның табылган чагы, туганнарның сагынган чагы».
• 2005 – «Димәк, мин әле яшим!».
• 2006 – «"Шүрәле"се Шүрәле дә, син Концертны күр әле!».
• 2006 – «Пар ат» (Габдулла Тукай) – фин татарлары репертуарыннан.
• 2007 – «Котлы булсын Идел-Йорт».
• 2007 – «Җырларыбыз күтәрелсен Кояш, Айларга!».
• 2008 – «Көй эзләү».
• 2010 – «Концерт-риваять».
• 2012 – «Дусларча».
• 2013 – «Хәзинә» һ. б.

Искәрмәләр

1. Филармония сайтында, archived from the original on 2016-03-04, retrieved 2015-08-05 
2. Ансамбль Пензада уңышлы чыгыш ясый(үле сылтама)

Сылтамалар

• Татар дәүләт филармониясе сайты 2016 елның 4 март көнендә архивланган.

Әдәбият

1. Онытырга мөмкин түгел (төзүче А.Ф. Фәйзрахманов). Казан, 1 китап (2013), 2 китап (2014) – аннотацияләр, җырларның тексты, ноталары, МР-3 форматлы диск, фотосурәтләр тупланган.

Моны да карагыз

• «Тылсымлы моң» концерты (видео)