|
سنت رام اداسی
سنت رام اداسی (20 اپریل 1939-11 جنوری 1986) پنجابی کوی اتے گیت کار سی۔ اوہ اپنے گیت آپ ہیک نال گاؤن والے کرانتی کاری کوی دے طور تے جانیا جاندا ہے۔ جیونسنت رام اداسی دا جم پنڈ رائیسر ضلع برنالہ وکھے اک غریب دلت پروار وچّ ہویا سی۔ انہیں دنیں، دلت لوکاں دی سماجی، معاشی لٹ سکھراں تے سی[۱]۔ چوہڑیاں نوں دہری غلامی دا جیون بھوگنا پیندا سی۔ نیویں جات دے لوک اچی جات دے بھانڈیا نوں بھٹّ چڑ جان دا ڈروں ہتھ نہیں لا سکدے سی۔ دوجیاں دست کار جاتاں، نائی، چھیمبے، جھیور، ترکھان آدی اپنے کتے کرکے روزی کماؤن لئی آزاد سن، جد کہ غیر ہنری جات لئی زمینداراں دے کھیتاں وچّ پشواں وانگ کم کرنا، اوہناں دے گھریں گوہا کوڑا تکّ کرنا پیندا سی۔ بھاویں چمیار جات نوں نیویں جات ورگی ضلالت دا ساہمنا کرنا پیندا سی پر چمڑے دا کم کردے ہون کرکے کچا مال مفت ملن کارن معاشی طور اپنی ترقی ول تیز گتی نال ودھی ہے۔ اجیہے حالت وچّ سنت رام اداسی دا بچپن بیتیا۔ پڑھنا تے لکھناسنت رام اداسی نے گھور غریبی وچّ پڑھائی جاری رکھی۔ ہور اس سمیں چوہڑےآں دے منڈیاں لئی صرف سیری رلن توں سوا ہور سوچیا وی نہی جاندا سی۔ پر اداسی نوں آزادی اپرنت ہوئے ودیک پسار صدقہ پڑھن دا موقع مل گیا۔ نکسل لہر دے سنگایہناں سماجی، معاشی پرستھتیاں دے گنجھل دار الچیا پلچیا راہی ہی سنت رام اداس دا انوبھوَ پروان چڑھیا ہے۔ اسنوں اکھاں کھولن توں لے کے انتلی گھڑی تکّ ایہہ جاتی کوہڑ دا وتکرا ہنڈھاؤن پیا۔ جاتی فرقے نے اداسی دے من تے ڈونگھا پربھاو پایا۔ سنت رام اداسی نامی اک ہریجن نامدھاری نے گورنمنٹ سکولتا توں پربھاوت ہو اپنے ہن دے پنڈ سنت نگر آ کے نامدھاری نال ڈراماں کھیڈن دا شوق دسیا۔ 1965 دے دور توں بعد سنت رام اداسی نے اپنی سماجی، راجسی سوجھ راہی ایہہ انوبھوَ کر لیا سی کہ بھارت اندر کم کر رہیاں اکھوتی کمیونسٹ پارٹیاں سماجی تبدیلی دی جامنی نہی بھر سکدیاں۔ اپنے لوکاں دی مکتی دے سپنے ویکھن دا چاہوان، سنت رام اداسی نکسل باڑی لوک یدھ دا اک درڑھ سپاہی سی۔ سنت رام اداسی دا جیون انے وشال کینوس وچّ پھیلیا ہویا ہے لوک مکتی دے ججھارو سپاہی نوں جتھے ہکوکت نے سریرک طور تے اپنے ظلماں دا سکار بنایا۔ اتھے اسنوں ہور مانسک تسیہے وی دتے گئے۔ دلتّ پریوار دے ہون کارن اداسی کول روزی دا وسیلہ وی صرف سکول ملازمت ہی سی۔ جس راہیں اوہ ٹبر دا پیٹ پالدا سی۔ اوہ اچّ کوٹی دا کوی، سپاہی تے ذمہ وار انسان سی۔ گرفتاریسنت رام اداسی دی گرفتاری 11-1-71 نوں ہندی ہے۔ اسنوں بہادر سنگھ والا دی پولیس دے سپیشل سٹاف نے گرفتار کر لیا۔ اداسی بھاویں پاس وانگ شہید ہو کے دھرو تارے وانگ تا نہی چمک سکیا پر سمے دا سچ اس کول سی۔ پر جد اس وقت دی گرد غبار بیٹھکے اتہاس نکھریگا تاں اداسی دا صحیح ملاکن ہو سکیگا۔ کیونکہ انقلابی لہر نوں وکست کرن دا سوال اجی وی پہاڑ وانگ منہ اڈی کھڑھا ہے۔ کینیڈا پھیریسنّ 1979 وچّ سنت رام اداسی انڈین پیپلز ایسوسی ایشن ان نارتھ امریکہ (اپانا) دے سدے 'تے کینیڈا آیا۔ اس پھیری دوران اداسی نے کینیڈا دے صوبے برٹش کولمبیا دے وکھ وکھ شہراں وچّ اپنے پروگرام کیتے۔ اس ہی سمیں اپانا نے سنت رام اداسی دے گیتا دا اک ریکارڈ تیار کروایا، اتے اس دا ناں رکھیا 'سنت رام اداسی دے گیت (Revolutionary songs from India)۔ اس ریکارڈ دے کور اتے ہیٹھ لکھے شبد لکھے ہوئے ہن:
جدوں اداسی کینیڈا وچّ سی اس سمیں بریٹیش کولمبیا وچّ کھیت مزدوراں نوں یونین وچّ جتھیبند کرن دی لہر چل رہی سی۔ ایہناں مزدوراں وچّ بہت مزدور بھارت توں آئے نویں اواسی سن۔ اس لہر بارے پرسدھ ڈاکومینٹری فلمکار آنند پٹوردھن نے اک فلم بنائی۔ اس نے اپنی فلم دا ناں 'اٹھن دا ویلا (Time to Rise)' رکھیا جہڑا کہ سنت رام اداسی دے مشہور گیت اٹھن دا ویلا 'تے آدھارت ہے۔ اس ہی پھیری دوران برٹش کولمبیا دے اک چھوٹے جہے شہر پورٹ البرنی وچّ اداسی دے پروگرام دی فلم 8 ملی میٹر دے کیمرے نال بنائی گئی۔ ایہہ فلم سنّ 2014 وچّ ساہمنے آئی۔ شاید اداسی دی ریکارڈ ہوئی ایہہ اکو اک فلم ہے۔ [۳]
رچناواں
پرسدھ گیت
شعری نمونہ وصیت[۵] آخری ویلاحضور صاحب وکھے ہوئے کوی دربار توں واپس آؤندے ہوئے 06 نومبر 1986 نوں رستے وچّ ریلگڈی وچّ ہی اوہناں آخری ساہ لیا۔ اوہناں دے پریوار نوں اس بارے جانکاری 3 دن بعد ملی۔ اداسی جی بھاویں جسمانی طور تے جگّ توں رخصت ہو گئے نے پر آپنیا لختاں راہی اج ویں زندہ ہن اتے چیتنا پیدا کر رہے ہن۔ باہرلے جوڑسنت رام اداسی لائو - پورٹ البرنی کینیڈا، 1979 پنجابی دے انقلابی کوی سنت رام اداسی نال اک ملاقات (لکھتی) پنجابی دے انقلابی کوی سنت رام اداسی نال اک ملاقات (آڈیو) حوالے
|
||||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
