|
امرتا پریتم
امرتا پریتم (1919-2005) پنجابی لکھاری عورت سی۔ اس نے ناول شاعری تے مضمون لکھے۔ امرتا نوں پاکستان وچ وی پسند کیتا جاندا اے۔ اسنوں پنجابی دے پرمکھ 20ویں صدی دے سبھ توں اہم شاعراں وچّ منیا جاندا اے۔ چھ دہاکیاں وچّ پھیلے اپنے کیریئر دوران، اسنے شاعری، ناول، جیونی، صنفاں دے اندر 100 توں ودھ کتاباں لکھیاں نیں۔ ایہناں وچّ پنجابی لوک گیتاں دا اک مجموعہ اتے اک آپ بیتی وی اہے۔ اسدیاں کتاباں نوں کئی بھارتی اتے بدیسی بولیاں وچّ ترجمہ وی کیتا گیا اے۔ [۱] پہلا جیونامرتا پریتم پنجاب، گجرانوالے وچ 31 اگست 1919 نوں جمی۔ اوہ اک سکول ماسٹر دی کلی دھی سی۔ اوہدے پیو دا ناں کرتار سنگھ ہتکاری سی جیہڑا اک لکھاری تے پرچارک سی۔ امرتا گیارہ سال دی سی جدوں اوہدی ماں مر گئی۔ اوس ویلے اوہ اپنے پیو نال لہور آگئی۔ اکلاپے، ذمہداریاں تے کر دے محول نے اوہنیں شاعرہ بنا دتا۔ اوہدیاں نظماں دا پہلا مجموعہ امرت لہراں 1936 چ چھپیا جدوں اوہ سولہ سال دی سی۔ اِسے سال اوہدا ویاہ پریتم سنگھ نال ہو جاندا اے تے اوہ امرتا پریتم بن گئی۔ اوہ ترقی پسند تحریک وچ وی شامل رہی۔ سکھیاامرتا پریتم نے 1932 وچّ اٹھویں دے امتحان پاس کیتے۔ 1933 وچّ گیانی پاس کیتی تے فیر لہور دی پنجاب یونیورسٹی توں دسویں پاس کیتی۔ امرتا پریتم کئی بولیاں دی ماہر سی۔ 15 مئی 1973 نوں دلی یونیورسٹی ولوں ڈی.لٹ دی آنریری ڈگری ملی اتے بھارت دی پدم شری دا اعزاز ملیا۔ امرتا پریتم کئی بولیاں دی ماہر سی بچپن گزریا لاہور وچّ، سکھیا وی اتھے ہی ہوئی۔ نکی عمرے ای لکھنا شروع کیتا: شاعری، کہاݨی تے ہور صنفاں چ کتاباں پنجاہ توں زیادہ نیں۔ اسدیاں اہم کتاباں دا ترجمہ کئی ملکی تے غیرملکی بولیاں چ ہویا۔ ویاہتا جیونامرتا پریتم دے دو بچے ہن پتر نوراج تے پتری کندلا۔ دیس دی ونڈ توں پچھوں اوہ لہور توں ڈیہرادون تے فیر دلی آ گئی۔ شوقادب تے رچنا توں علاوہ اس نوں سنگیت، فوٹوگرافی تے ٹینس کھیڈن دا وی شوق سی۔ پنجابی دی پہلی کوتری (شاعرہ)پنجابی دے سبھ توں ہرمن پیارے لکھاریاں وچوں اک سی۔ پنجاب دے گجرانوالے ضلعے وچّ پیدا ہوئی امرتا پریتم نوں پنجابی دی پہلی شاعرہ منیا جاندا اے۔ اوہناں نے کل ملاکے لگ بھگّ 100 کتاباں لکھیاں نیں جنہاں وچّ اوہناں دی آپ بیتی رسیدی ٹکٹ وی شامل اے۔ امرتا پریتم اوہناں ساہتکاراں وچّ سن جنہاں دیاں کرتیاں دا انیک بولیاں وچّ ترجمہ ہویا۔ اس نے کئی شعری مجموعے پنجابی ماں بولی دی جھولی وچّ پائے۔ اس دا پہلا شعری مجموعہ ‘ٹھنڈھیاں کرناں’ 1935 وچّ شائع ہویا۔ 1947 توں بعدملک دی ونڈ ویلے پنجاب وچ جیہڑی تباہی آئی تے جیہڑی مارا ماری ہوئی، اس اُتے امرتا نوں بہت دکھ ہویا تے اس نے اپݨی مشہور نظم لکھی۔ امرتا پریتم نے ایہہ غزل 1947 دے فسادات اُتے لکھی سی۔ اج آکھاں وارث شاہ نوں کتھوں قبراں وچوں بول تے اج کتاب عشق دا کوئی اگلا ورقہ پھول اک روئی سی دھی پنجاب دی تُوں لِکھ لِکھ مارے وین اج لکھاں دھیاں روندیاں تینوں وارث شاہ نوں کہݨ اُٹھ دردمنداں دیاں دردیاں اُٹھ تک اپنا پنجاب اج بیلے لاشاں ِوچھیاں تے لہو دی بھری چناب کسے نے پنجاں پاݨیاں وچ دِتی زہر رلا تے انہاں پاݨیاں نے دھرت نُوں دِتا پاݨی لا ایس زرخیز زمین تے لُوں لُوں پُھٹی زہر گٹھ گٹھ چڑھیاں لالیاں پُھٹ پُھٹ چڑھیا قہر ویہو ولسّی وا فیر وَن وَن وگی جا اوہنے ہر اِک ونس دی انجھلی دِتی ناگ بݨا پہلا ڈنگ مداریاں، منتر گۓ گواچ دوجے ڈنگ دی لگ گئ جانے کاہنوں لاگ ناگاں کِیلے لوک مُونہہ بَس فیر ڈنگ ہی ڈنگ پلو پلے پنجاب دے نیلے پے گے انگ وے گلیوں ٹُٹے گیت فیر، تکیلیوں ٹُٹی تند ترنجاں نوں ٹُٹیاں سہیلیاں چرخے گوکر بند سنے سیج دے بیریاں لُڈن دِتیاں روڑھ سنے ڈالیاں پینگ اج پپلاں دِتی توڑ جتھے وجدی سی پُھوک پیار دی اوہ ونجھلی گئی گواچ رانجھے دے سب وِیر اج بُھل گئے اوہدی جاچ دھرتی تے لہُو وسیا قبراں پیاں چون پرِیت دِیاں شاہ زادیاں اج وِچ مزاراں رون وے اج سبھے قیدو بن گئے ، حُسن عشق دے چور اج کتھوں لیائیے لبھ کے وارث شاہ اِک ہور اَج آکھاں وارث شاہ نُوں کتھوں قبراں وچوں بول تے اج کتاب عشق دا کوئی اگلا ورقہ پھول کجھ دن بعد ایہہ نظم چھپی۔ ایہنوں پاکستان وچ بے پناہ مقبولیئت حاصؓ ہوئی۔ ذاتی جیوناس نے سجاد ساحر تے امروز نال اپنی عشقَ دی گلّ اپنی سوانح عمری (سوے جیونی) رسیدی ٹکٹ وچّ کیتی۔ اوہ اپنی نجی زندگی والیاں ودھیرے کویتاواں دا شوٕ ساحر لدھیانوی دے پیار نوں مندی اے۔ دیساں دی سیرمرتا پرریتم اچّ پدھر دے شعراں دی شان سی۔ اس نے ویتنام، روس، یوگوسلاویا، ہنگری، رومانیا تے بلغاریا دیساں دی سیر وی کیتی۔ امرتا پریتم نوں 1956 وچّ سنیہڑے، شعری مجموعے تے ادب اکیڈمی پرسکار ملیا۔ 1958 وچّ بولی ڈیپارٹمنٹ پنجاب ولوں سنمان ملیا، ساہت کلا پریشد دلی ولوں 1974 وچّ انعام دتا گیا۔ کنڑ ادب میلے وچّ اس نوں 1978 وچّ انعام ملیا۔ 1982 وچّ اس نوں کاغذ تے کینوس شعری مجموعے ’تے گیانپیٹھ اوار دتا گیا۔ امرتا پریتم نے اپنیاں رچناواں وچّ فرقہ ورانہ فساداں تے سرمایہ داری دے خلاف آواز بلند کیتی۔ 1960 وچّ امرتا دی اپنے توں دوری پے گئی، فیر جیون دے آخری 40 سال امروز نال بتائے۔ امرتا پریتم اک بہت طاقتور شخصیت دی مالک سی۔ اس نے پنجابی ساہت دی ولکھن سیوا کیتی۔ اس دیاں رچناواں انیکاں بولیاں وچّ ترجمہ ہوئیاں۔ رہندی دنیاں تکّ لوک اس دیاں لکھتاں نوں پڑھن گے۔ وفات31 اکتوبر 2005 نوں 86 سال دی عمر وچّ اوہناں دی وفات ہوگئی۔ رچناواںناول
آپ بیتی٭ رسیدی ٹکٹ (1976) کہاݨی مجموعے
سارے ہندی وچّ ترجمہ شعری مجموعے
گد رچناواں
ساریاں ہندی وچّ ترجمہ سفرنامہ
اہم اعزاز
حوالےبارلے جوڑ |
||||||||||
_,_in_1948.jpg)
Portal di Ensiklopedia Dunia
