NS 1300 (stoomlocomotief)

NS 1300
Loc SS 326 (ex-NS 1326) opgesteld in Het Spoorwegmuseum.
Loc SS 326 (ex-NS 1326) opgesteld in Het Spoorwegmuseum.
Aantal 179
Nummering NBDS: 6, 7, 11
SS: 301-479, 701
NS: 1301-1479
Fabrikant Beyer, Peacock and Company
In dienst 1880-1895
Uit dienst 1925-1940
Asindeling 1B
Spoorwijdte 1435 mm
Massa locomotief 42 ton
Massa tender 22 ton
Diameter drijfwielen 2134 / 2150 mm
Diameter loopwielen 1219 / 1240 mm
Diameter tenderwielen 1219 / 1240 mm
Lengte over buffers 15.395 mm
15.427 mm (1399-1478)
15.454 mm (met ijzeren bufferbalk)
Hoogte 4115 / 4123 mm
Maximumsnelheid 90 km/u
Vuurkist 10 m²
Vlampijpen 93 m²
Roosteroppervlak 2,10 m²
Maximum stoomspanning 10,3 kg/cm²
Aantal cilinders 2
Diameter × slaglengte cilinders 457 x 660 mm
Stoomverdeling Stephenson
Waterinhoud 10,3 m³, later 13 m³
Brandstofvoorraad 4 ton kolen
Trekkracht 4620 kg
Remsysteem Westinghouserem
Soortmerk NS: P³
Bijnamen Grote Groenen
Armen en Benen
Aantal bewaarde exemplaren 1
Portaal  Portaalicoon   Verkeer & Vervoer

De serie NS 1300 was een serie stoomlocomotieven van de Nederlandse Spoorwegen (NS), geleverd in 1880-1895 aan de voorgangers Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (SS) en Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij (NBDS).

SS 301-475

Deze serie volgde de serie 101–150 op die geleverd was in de jaren 1872-1879. Na de invoering van de Westinghouserem, waarbij de machinist alle wagons tegelijk kon laten remmen, kon de snelheid op het spoorwegnet worden verhoogd en besloot de SS niet de serie 101-150 uit te breiden, maar nieuwe, sterkere locomotieven aan te schaffen.

Tussen 1880 en 1895 werden 175 locomotieven gebouwd door de fabriek van Beyer, Peacock and Company in Manchester. Doordat dit bij aanschaf de grootste 1B-locomotieven van Europa waren, met de lichtgroene kleurstelling van de SS, kregen deze locomotieven de bijnaam Grote Groenen.

De tenders van de 301-398 hadden een waterinhoud van 10,3 m³. Vanaf de 399 werd de waterinhoud van de tenders vergroot tot 13 m³ door een verdiept gedeelte tussen de frameplaten. Later werd bij de 301-398 de waterinhoud van de tenders op dezelfde wijze vergroot.

Bij de samenvoeging van het materieelpark van de HSM en de SS tot de Nederlandse Spoorwegen in 1921 kregen deze locomotieven de NS-nummers 1301-1475, waarbij de nummers 1462-1466 op aflevervolgorde werden toegekend, in afwijking van de SS-nummers 463-466 en 462. Tussen 1925 en 1940 werd de serie buiten dienst gesteld, waarvan het grootste aantal in 1935.

De NS 1326, afgevoerd in 1939, bleef behouden en bevindt zich in Het Spoorwegmuseum, teruggebracht in de Staatsspoor-uitvoering als SS 326.

NBDS 6, 7, 11

De mailtreinen, die sinds 1888 via Venlo werden geleid, keerden in december 1892 terug op de spoorlijn Boxtel - Wesel, het "Duits Lijntje". Daarvoor bestelde de NBDS een drietal 1B-sneltreinlocomotieven bij Beyer, Peacock and Company in Manchester. Anders dan de verwante NBDS 8-10 uit 1881-1887 waren deze locomotieven volledig gelijk aan de Grote Groenen 301-375 van de SS. Om ondanks de levertermijn op tijd over een nieuwe locomotief te kunnen beschikken werd de reeds in aanbouw zijnde SS 462 afgebouwd voor de NBDS en kwam in november 1892 als NBDS 7 in dienst. Voor de SS werd een nieuwe locomotief als SS 462 gebouwd.

Nadat de NBDS in 1919 opging in de SS werden deze locomotieven als SS 476-478 in het materieelpark van de SS opgenomen, om twee jaar later, bij de samenvoeging van het materieelpark van de HSM en de SS tot Nederlandse Spoorwegen de NS-nummers 1476-1478 te krijgen. In 1933 werd de 1477 afgevoerd. De 1476 en 1478 volgden in 1936.

SS 701

In 1892 bouwde Beyer, Peacock and Company een compoundlocomotief die bij de SS het nummer 701 kreeg. Met de indienststelling van de serie 701-706 in 1910 werd deze machine in 1909 vernummerd in 479. In 1921 kreeg de loc het NS-nummer 1479. Omdat het compoundsysteem geen besparing opleverde verbouwde de NS de locomotief in 1924 tot enkelvoudige expansie, waardoor hij niet meer verschilde van de 1401-1478. In 1936 werd de l479 afgevoerd.

Overzicht

Fabrieksnummers In dienst NBDS nummer SS nummers NS nummers Uit dienst Bijzonderheden
1923-1929 1880 301-307 1301-1307 1925-1937
1971-1975 1880 308-312 1308-1312 1925-1936
2031-2035 1880 313-317 1313-1317 1926-1937
2093-2102 1881 318-327 1318-1327 1925-1939 NS 1326, gerestaureerd naar de staat van SS 326, bewaard door Het Spoorwegmuseum.
2118-2122 1882 328-332 1328-1332 1931-1935
2143-2147 1882 333-337 1333-1337 1931-1939
2251-2260 1882 338-347 1338-1347 1925-1939
2354-2371 1883 348-365 1348-1365 1926-1937
2468-2477 1884 366-375 1366-1375 1926-1935
2521-2527 1885 376-382 1376-1382 1924-1940
2669-2673 1885 383-387 1383-1387 1932-1935
2701-2710 1886 388-397 1388-1397 1929-1935
2822 1888 398 1398 1935
3047-3056 1889 399-408 1399-1408 1926-1935
3087-3088 1889 409-410 1409-1410 1932-1933
3366-3385 1891 411-430 1411-1430 1929-1937
3394 1892 701,
sinds 1909: 479		 1479 1936 Van oorsprong compoundlocomotief, na verbouwing gelijk aan de rest.
3450-3454 1891 431-435 1431-1435 1932-1940
3471-3495 1892 436-460 1436-1460 1930-1939
3522 1892 461 1461 1937
3523 1892 7 477 1477 1933 Bouw begonnen als SS 462, maar afgeleverd als NBDS 7.
3524-3526 1892 463-465 1462-1464 1931-1939
3546 1893 462 1465 1937 Vervangende SS 462, nadat de oorspronkelijke als NBDS 7 werd afgeleverd.
3539 1893 6 476 1476 1936
3614 1894 11 478 1478 1936
3683-3692 1895 466-475 1466-1475 1934-1939

Galerij

  • Een locomotief uit de serie NS 1300/1400. (1910 - 1920)
    Een locomotief uit de serie NS 1300/1400. (1910 - 1920)
  • NS 1445 met een trein langs het perron van Elst. (1935 - 1940)
    NS 1445 met een trein langs het perron van Elst. (1935 - 1940)
  • NS 1363 (SS 363) bij station St. Gerlach. (1903)
    NS 1363 (SS 363) bij station St. Gerlach. (1903)
  • NS 1366 tussen de kolen op het kolen depot van Den Haag. (1913)
    NS 1366 tussen de kolen op het kolen depot van Den Haag. (1913)
  • NS 1389 met een zandtrein bij Hilversum. (1930 - 1940)
    NS 1389 met een zandtrein bij Hilversum. (1930 - 1940)
  • NS 1479 compoundlocomotief (1892)
    NS 1479 compoundlocomotief (1892)
  • NS 1316 vermoedelijk fabrieksnieuw (1880)
    NS 1316 vermoedelijk fabrieksnieuw (1880)
  • NS 1307 vermoedelijk fabrieksnieuw (1880)
    NS 1307 vermoedelijk fabrieksnieuw (1880)
  • NS 139X en NS 1443 (1930 - 1940)
    NS 139X en NS 1443 (1930 - 1940)
  • SS 326 van Het Spoorwegmuseum, op transport van Amersfoort terug naar het verbouwde museum.
    SS 326 van Het Spoorwegmuseum, op transport van Amersfoort terug naar het verbouwde museum.
  • Een serie 1300/400 locomotief in de tuin van het Hotel De Hertenkamp te Den Haag, na door een stootjuk te zijn gereden op het station Den Haag S.S. (18-01-1902)
    Een serie 1300/400 locomotief in de tuin van het Hotel De Hertenkamp te Den Haag, na door een stootjuk te zijn gereden op het station Den Haag S.S. (18-01-1902)