Sufixo -enyo
O sufixo -enyo u -inyo se fa servir pa creyar adchectivos calificativos que dimpués a sobén se sustantivan. Provién d'os sufixos y terminacions latinas -ĬGNUS.,[1][2] -ENEUS, -ENIUS y -ĬNEUS (sobre tot en chentilicios[3]). Palabras con este sufixo en aragonés son: cerenyo, barrenya, barrenyo, burrenyo (hibrido de caballo y somera), caliquenyo, espartenya, lambrenyo, lebrenyo, murenyo, ("ripa de piedras"), salcenyo, terrenyo, y o toponimo "Arinyo" (d'o latín ARENEUS). Cerenyo ye un derivau d'o latín ACIARIU,[2] espartenya ye un derivato de SPARTUS, terrenyo ye un derivau de TERRA, y se desconoixe a etimolochía de lambrenyo, barallando-se as posibilidaz que derive de AERAMEN (como "arambre") u de LUMBRICU (como "leremeco").[2] Atras luengas romances on bi ha cognatos d'este sufixo son o castellano (sufixo -eño)[4], o catalán (-eny), l'italián (-igno), y o sardo. As palabras con sufixos derivaus d'o latín -IGNUS son poco comuns a lo norte d'os Pireneus. En determinadas variants occitanas trobamos padoenh ("pastura"), clerenho (Celidonia), y aubienh ("branca d'abet", "leito de brancas d'abet", provinient d'o latín ABIEGNUS). Confusions con atros sufixos y terminacionsA palabra fagüenyo que provién de FAVONIUS podría haber teniu una evolución influita por este sufixo. En ocasions o sufixo -enyo u -inyo se confunden con o sufixo -en(o) y o sufixo -in(o), como veyemos en falcinyo/falcenyo/falcino y en trenteno/trentenyo. O sufixo -enyo en chentiliciosOs chentilicios con o sufixo -enyo derivan d'o latín -ĬNEUS y son escasos ("extremenyo"). O sufixo latín -ĬNEUS amaneixió en latín tardano y compitió con o sufixo -INUS.[5] En aragonés actual a denominación arminyo d'o mustelido Mustela erminea provién d'a fosilización d'o chentilicio d'os armenios en latín. Os chentilicios que en luengas vecinas presentan sufixos equivalents como -enyo u -eny referents a localidaz, rechions u países d'a Berbería, Corona de Castiella u America, se pueden adaptar a l'aragonés con este sufixo: cabilenyos, rifenyos, ecetra, a falta de documentación d'un uso diferent en aragonés. Referencias
Bibliografía
|