Bộ Cá gai

Bộ Cá gai
Cá gai ba gai (Gasterosteus aculeatus)
Phân loại khoa học
Vực:	Eukaryota
Giới:	Animalia
Ngành:	Chordata
Lớp:	Actinopterygii
Liên bộ:	Acanthopterygii
Bộ:	Gasterosteiformes
Loài điển hình
Gasterosteus aculeatus Linnaeus, 1758
Các họ
Aulorhynchidae Gasterosteidae Hypoptychidae

Gasterosteiformes /ɡæstɪˈrɒstiːɪfɔːrmiːz/ một bộ Cá vây tia bao gồm cá gai và họ hàng của nó.

Tên "Gasterosteiformes" có nghĩa là "xương bụng". Nó có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp cổ đại Gaster (γαστήρ: "dạ dày", "bụng") + ostoun (ὀστοῦν: "xương"). Kết thúc bằng hậu tố "-formes" nghĩa là hình dạng.

Phân loại

Trước đây, bộ này bao gồm các phân bộ Gasterosteoidei và Syngnathoidei[1][2]. Tuy nhiên, các nghiên cứu phát sinh chủng loài năm 2008 và 2014 cho thấy bộ Gasterosteiformes là đa ngành và Syngnathoidei cùng Dactylopteroidei tạo thành một nhóm đơn ngành, mối quan hệ chị-em của Gasterosteoidei (trừ họ Indostomidae) với Zoarcoidei được xác nhận, trong khi họ Indostomidae lồng sâu trong bộ Synbranchiformes[3][4].

Trong các phân loại mới hơn, bộ Syngnathiformes truyền thống[5] được phục hồi.

Fish Base phiên bản 2013 cho rằng bộ này chứa các họ sau[6]:

• Aulorhynchidae
• Gasterosteidae
• Hypoptychidae
• Indostomidae
• Pegasidae

Nghiên cứu của Betancur và ctv (2013)[7] đã không giữ bộ này mà chia các họ còn lại vào ba bộ sau:

• Ba họ Aulorhynchidae, Gasterosteidae và Hypoptychidae sang cận bộ Gasterosteales của phân bộ Cottioidei trong bộ Perciformes, có quan hệ gần với cận bộ Zoarcales (= Zoarcoidei theo định nghĩa cũ).
• Họ Indostomidae sang phân bộ Indostomoidei trong bộ Synbranchiformes.
• Họ Pegasidae sang phân bộ Callionymoidei trong bộ Syngnathiformes.

Chú thích

1. * Integrated Taxonomic Information System (ITIS) (2004): Gasterosteiformes (TSN 166361). Tra cứu 08-04-2006
2. Nelson Joseph S. (2006): Fishes of the World. John Wiley & Sons, Inc.ISBN 0-471-25031-7
3. Kawahara R., Miya M., Mabuchi K., Lavoué S., Inoue J. G., Satoh T. P., Kawaguchi A., Nishida M., 2008. Interrelationships of the 11 gasterosteiform families (sticklebacks, pipefishes, and their relatives): a new perspective based on whole mitogenome sequences from 75 higher teleosts. Mol. Phylogenet. Evol. 2008 46(1):224-36. PubMed PMID 17709262, doi:10.1016/j.ympev.2007.07.009.
4. Song H. Y., Mabuchi K., Satoh T. P., Moore J. A., Yamanoue Y., Miya M., Nishida M., 2014. Mitogenomic circumscription of a novel percomorph fish clade mainly comprising "Syngnathoidei" (Teleostei). Gene 542(2):146–155, doi:10.1016/j.gene.2014.03.040.
5. McAllister D.E. (1968): Evolution of branchiostegals and classification of teleostome fishes. Bulletin of the National Museum of Canada, Ottawa 221: 1–239.
6. FishBase (2006) Order Summary for Gasterosteiformes. Tra cứu 12-10-2013.
7. Ricardo Betancur-R., Richard E. Broughton, Edward O. Wiley, Kent Carpenter, J. Andrés López, Chenhong Li, Nancy I. Holcroft, Dahiana Arcila, Millicent Sanciangco, James C Cureton II, Feifei Zhang, Thaddaeus Buser, Matthew A. Campbell, Jesus A Ballesteros, Adela Roa-Varon, Stuart Willis, W. Calvin Borden, Thaine Rowley, Paulette C. Reneau, Daniel J. Hough, Guoqing Lu, Terry Grande, Gloria Arratia, Guillermo Ortí, 2013, The Tree of Life and a New Classification of Bony Fishes Lưu trữ 2020-11-11 tại Wayback Machine, PLOS Currents Tree of Life. 18-04-2013. Ấn bản 1, doi:10.1371/currents.tol.53ba26640df0ccaee75bb165c8c26288.

Tham khảo

• FishBase (2005a): Order Summary for Gasterosteiformes. Version of 2005-FEB-15. Retrieved 2008-AUG-19.
• FishBase (2005b): Order Summary for Syngnathiformes. Version of 2005-FEB-15. Retrieved 2008-AUG-19.
• Integrated Taxonomic Information System (ITIS) (2004): Gasterosteiformes (TSN 166361). Retrieved 2006-APR-08
• Kawahara, Ryouka; Miya, Masaki; Mabuchi, Kohji; Lavoue, Sébastien; Inoue, Jun G.; Satoh, Takashi P.; Kawaguchi, Akira & Nishida, Mutsumi (2008): Interrelationships of the 11 gasterosteiform families (sticklebacks, pipefishes, and their relatives): A new perspective based on mitogenome sequences from 75 higher teleosts. Mol. Phylogenet. Evol. 46(1): 224–236. doi:10.1016/j.ympev.2007.07.009 (HTML abstract)
• McAllister, D.E. (1968): Evolution of branchiostegals and classification of teleostome fishes. Bulletin of the National Museum of Canada, Ottawa 221: 1–239.
• Nelson, Joseph S. (2006): Fishes of the World. John Wiley & Sons, Inc. ISBN 0-471-25031-7
• Sepkoski, Jack (2002). “A compendium of fossil marine animal genera”. Bulletins of American Paleontology. 364: 560. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 17 tháng 5 năm 2011.
• Gasterosteiformes entry on Animal Diversity Web