Мәккә

Мәккә
гарәп. مكة المكرمة‎
Рәсми исем	مكة المكرمة[1]
Демоним	Meccan, мекканцы, Mekkano, مَكِّيّ, Mekke һәм meccani
Дәүләт	Согуд Гарәбстаны[2]
Нәрсәнең башкаласы	Хиҗаз кыйраллыгы^[d], Нәҗд һәм Хиҗаз патшалыгы^[d], Мәккә провинциясе^[d] һәм The Holy Capital Governorate^[d]
Административ-территориаль берәмлек	Мәккә провинциясе^[d]
Сәгать поясы	UTC+03:00
Хөкүмәт башлыгы	Халид ибн Фейсал Аль Сауд^[d]
Халык саны	2 427 924 (2022)[3]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	277 ± 1 метр
Кардәш шәһәр	Мәдинә
Мәйдан	760 км²
Рәсми веб-сайт	hmm.gov.sa
Җирле телефон коды	1
Монда җирләнгәннәр төркеме	^[d]
Объектның күренешләре өчен төркем	^[d]
Мәккә Викиҗыентыкта

Мәккә́ (гарәп. مكة‎ Мәккә, шулай ук مكة المكرّمة Мәккә әл-Муккәррамә ягъни Мәккәи-Мөкәррәмә) — Согуд Гарәбстанының көнбатыш өлешендә урнашкан шәһәр. Мөселманнарның Хаҗ кылу урыны. Мөселман булмаганнар өчен шәһәргә керү тыела.

Мәккә — мөселманнарның изге шәһәре. Мәккәнең үзәгендә Хәрам мәчете (Мәсҗидел-Хәрам) урнашкан.

Хәзерге вакытта Мәккәдә дөньядагы иң массив Әбраҗел-Бәйт манара-күксөзәрләр комплексы төзелеше алып барыла.

2010 елның ноябрендә Мәккәдә илдәге беренче җир-өсте метрополитены ачыла. Әлеге метрополитен шәһәр буенча һәм хаҗ кылу урыннарына (Мөздәлифә үзәнлеге һәм Гарәфәт тавы) күченүне тәэмин итә. Кытай ярдәмендә төзелә.

Демография

Шәһәр халкы саны күрсәткече:

Ел	1965	1979	2003	2007
Халык (мең кеше)	185	367	1541.8	1700.0

Климат

Мәккә климаты — чүлле тропик. Мәккә — дөньяның иң кызу шәһәрләренең берсе. Абсолют минимум +10 °C, ә абсолют максимум +50 °C. уртача еллык температура +30,7 °C (чагыштыру өчен, дөньяның иң кызу торак пункты саналучы Даллолның уртача еллык температурасы — ≈34 °C).

Мәккә климаты
Күрсәткеч	Гый	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Ел
Абсолют максимум, °C	37,0	38,3	42,0	44,7	49,4	49,4	49,8	49,6	49,4	46,8	40,8	37,8	49,8
Уртача максимум, °C	30,2	31,4	34,6	38,5	41,9	43,7	42,8	42,7	42,7	39,9	35,0	31,8
Уртача температура, °C	23,9	24,5	27,2	30,8	34,3	35,7	35,8	35,6	35,0	32,1	28,3	25,5
Уртача минимум, °C	18,6	18,9	21,0	24,3	27,5	28,3	29,0	29,3	28,8	25,8	22,9	20,2
Абсолют минимум, °C	11,0	10,0	13,0	15,6	20,3	22,0	23,4	23,4	22,0	18,0	16,4	12,4	10,0
Явым-төшем нормасы, мм	20,6	1,4	6,2	11,6	0,6	0,0	1,5	5,6	5,3	14,2	21,7	21,4
Чыганак: Мәккәдә һава торышы шартлары (рус.)

Мәккә тарихы

Мөселманнар фикере буенча, Мәккә тарихы Ибраһим һәм аның улы Исмәгыйль пәйгамбәр чорына — б.э.к. 19 гасырга барып тоташа. Ибраһим галәйһиссәләм гаиләсе белән Зәмзәм чишмәсе янына төпләнгәч, башка күп кабиләләр дә килә башлыйлар; беренче булып Җәхрамнан йәмән кабиләсе килеп урнаша. Өченче гасыр ахырында Рабига ибн әл-Харис җитәкчелегендәге Хузага кабиләсе, йәмән кабиләсен җиңеп, Мәккәгә килә.

Хузага кабиләсендәге эчке чуалышлар аркасында, 440-450 елларда корәеш кабиләсе Мәккәне куларына төшерәләр.
570 елда Фил елы вакыйгасы була.

Сылтамалар

1. تعداد السكان والمساكن — General Authority for Statistics.
   https://wikidata.org/wiki/Track:Q20423308
2. archINFORM — 1994.
   https://wikidata.org/wiki/Track:P5383https://wikidata.org/wiki/Track:P5604https://wikidata.org/wiki/Track:P12149https://wikidata.org/wiki/Track:Q265049https://wikidata.org/wiki/Track:P5573https://wikidata.org/wiki/Track:P5508
3. Saudi Census 2022 — General Authority for Statistics, 2023.
   https://wikidata.org/wiki/Track:Q20423308