Аксар

Аксар
Дәүләт	Россия
Нәрсәнең башкаласы	Аксаринское сельское поселение^[d][1]
Административ-территориаль берәмлек	Аксаринское сельское поселение^[d][1]
Почта индексы	423501

Аксар — Татарстан Республикасының Зәй районындагы авыл.

Тарих

Аксар авылы,тарихи чыганаклар буенча, XVI гасыр ахырларында барлыкка килгән. Явыз Иван гаскәрләре, Казанны басып алганнан соң, Казан ханлыгы биләмәләрен яулап алуны дәвам итәләр. Бу нигездә Идел – Кама һәм көймәләр йөзешле елгалар буенча алып барылган. Елга буенда урнашкан татар авыллары ,талау һәм чукындырудан куркып, үз авылларны ташлап, башка җирләргә качарга мәҗбүр булганнар.

Авыл кайчандыр Яңа Аксар һәм Асеево исемнәрен йөрткән. Соңгысы авыл старшинасы, Пугачев бунтында актив катнашкан һәм гаскәри часть башлыгы Әренкол Әсеев хөрмәтенә бирелгән. булырга тиеш. 1763 елга кадәр Аксар авылы исеме патша документларында һәм башка чыганакларда очрамый. Авыл акрынлап үсә, зурая,халкы кабат ислам диненә күчә. 1884 елда Аксарда 96 хуҗалык исәпләнә. Шуның 90 ы- ислам, бары 6 сы гына православие динен тотучылар, ә инде 1870 елда авылда бер мәчет һәм ике мәдрәсәнең эшләве билгеле. Авыл халкының төп шөгыле булып игенчелек,терлекчелек һәм умартачылык торган. Шул ук вакытта тәгәрмәч, чана ясау,киндер сугу-тегү белән дә һөнәрчелек иткәннәр.

Аксар авылы элек Уфа губернасы Минзәлә өязе Тәкмәк вулысы карамагында, ә 1920 елдан Татарстан Республикасы Зәй районы составына кертелә.

Авыл атамасы

Аксар авылы исеме-атамасы каян барлыкка килгән, нәрсә аңлата?

1. “Аксар” атамасын төлкегә кайтарып калдыралар,ягъни Аксар авылы янында төлкеләр күп булган. Шуңа күрә авылга исем ябышып калган. Марилар Зәй районына 1652-56 нчы елларда куып китерелгәннәр.
2. “Аксар” ойконимын башкача, “аксары” термины белән аңлаталар әле. Ул “аксар” “аксары”дан килеп чыккан,ягъни аксар - аксары-ак+сары( аксылсары). “Аксар” атамасын йөрткән бу төбәкләрдә чыннан да бу төснең өстенлек итүенә,яки анда яшәүчеләрнең кыяфәтенә “аксылсары” төсенең хас булуына ышануы бик читен, чөнки бу төс күбесенчә славяннарга хас бит.

Демография

Халык саны
1859	1913	1926	1938	1949	1958	1970	1979	1989	2002	2010
429	1075	893	839	792	806	908	815	719	721	800

Төп милләтләр (1989 елгы җанисәп буенча): татарлар.

Климат

Тәүлек буена һаваның уртача температурасы
Гый	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Ел
-11.2 °C	-11.1 °C	-5.8 °C	4.3 °C	13.3 °C	18.6 °C	20.4 °C	17.6 °C	12 °C	4.2 °C	-5.1 °C	-10.5 °C	3.9 °C

Климат уртача континенталь. Кёппен-Гейгер климатлар классификациясе буенча климатның коды: Dfb[2]. Уртача еллык һава температурасы 3.9 °C.[3]

Искәрмәләр

1. ОКТМО
   https://wikidata.org/wiki/Track:P764https://wikidata.org/wiki/Track:Q4330203
2. World Map of the Köppen-Geiger climate classification, Institute for Veterinary Public Health, University of Veterinary Medicine Vienna
3. NASA Surface meteorology and Solar Energy Data Set, RETScreen International

Чыганаклар

• Татарская энциклопедия, Институт Татарской энциклопедии (ИТЭ) Академии наук РТ.