ภาษาซะราอีกี ( سرائیکی Sarā'īkī ภาษามุนตานี (อักษรชาห์มูขี: ملتانی, อักษรคุรมุขี : ਮੁਲਤਾਨੀ, อักษรเทวนาครี : मुल्तानी) เป็นภาษาที่ใช้พูดในจังหวัดสินธ์ และปัญจาบ ประเทศปากีสถาน มีผู้พูดราว 14 ล้านคน นอกจากนี้มีผู้พูดอีก 20,000 คนในอินเดีย และอังกฤษ ที่มาของคำว่า “ซะราอีกี” ยังไม่แน่นอน อาจมาจากภาษาสินธี แปลว่า “เหนือ” หรือภาษาสันสกฤต แปลว่า “พระอาทิตย์”
ปัจจุบันผู้พูดภาษาซะราอีกีส่วนใหญ่อยู่ในปากีสถาน ภาษานี้เป็นภาษากลางของผู้คนในบริเวณนั้นคือชาวบาโลช ชาวพาซตุน ชาวสินธ์และชาวปัญจาบ นอกจากนั้น ยังเป็นภาษาทางการค้าจนถึงปัจจุบัน ปัจจุบันมีประชาชนในบริเวณต่างๆของปัญจาบและเดรา อิสมาอิล ข่าน ใช้พูดเป็นภาษาแม่ เป็นภาษาที่ใช้พูดและเข้าใจอย่างกว้างขวางในฐานะภาษาที่สองทางเหนือและทางตะวันตกของสินธ์ไปจนถึงการาจี ที่ราบกัจฉิในบาลูชิสถาน ในอินเดีย รายงานใน พ.ศ. 2544 มีผู้พูดภาษาซะราอีกีในอินเดียราว 70,000 คน ซึ่งเป็นลูกหลานของผู้อพยพมาจากปัญจาบตะวันตกหลังจากการแบ่งแยกอินเดียใน พ.ศ. 2490 ในอัฟกานิสถานมีผู้พูดภาษาซะราอีกี สำเนียงกันดาฮารีในหมู่ชาวอัฟกานิสถานที่นับถือศาสนาฮินดู
ในปากีสถานรายงานไว้เมื่อ พ.ศ. 2524 ซึ่งมีผู้พูดภาษาซะราอีกีเป็นภาษาแม่ 9.38% ต่อมาใน พ.ศ. 2541 เพิ่มเป็น 10.53% ในอินเดียมีผู้พูดสำเนียงมูลตานี 56,096 คน พูดสำเนียงพหาวัลปุรีอีกราว 11,873 คน ที่เหลือพูดสำเนียงอื่นๆ
คำว่าซะราอีกีเริ่มใช้ครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2503 โดยผู้นำทางการเมืองและสังคมที่พยายามจะสร้างกลุ่มชาติพันธุ์ซะราอีกีและสร้างมาตรฐานของภาษาเขียนขึ้นมา คำว่าซะราอีกีมาจากคำว่าเสาวีรา (سوویرا) ซึ่งเป็นชื่อรัฐเก่าในอินเดีย และเมื่อเติมปัจจัย –ki ให้คำว่าเสาวีรา ทำให้กลายเป็นเสาวีรากี และเกิดการลดเสียงเหลือเพียงซะราอีกี ส่วน George Abraham Grierson รายงานว่าซะราอีกีมาจากภาษาสินธี สิโรหมายถึงทางเหนือ ส่วนในมหาวิทยาลัยในปากีสถานที่เปิดสอนภาษานี้ จะใช้ชื่อภาษาว่าซะราอีกี
ภาษาซะราอีกี ภาษาสินธี และภาษาปัญจาบ เป็นภาษาในกลุ่มภาษาอินโด-อารยันเช่นเดียวกัน ภาษาปัญจาบและภาษาซะราอีกีสามารถเข้าใจกันได้ดี มีความแตกต่างกันเฉพาะเสียงพยัญชนะ และโครงสร้างของกริยา
ภาษาซะราอีกีมีระบบการเขียน 3 แบบคือ อักษรเปอร์เซีย โดยมีอักษร 42 ตัว ยืมมาจากอักษรอูรดู 37 ตัว และพิเศษเฉพาะภาษาซะราอีกี 5 ตัว ผู้นับถือศาสนาฮินดูจะใช้อักษรคุรมุขีหรืออักษรเทวนาครี และมีการปริวรรตระหว่างภาษาซะราอีกีที่เขียนด้วยอักษรเปอร์เซียและเทวนาครี
Asif, Saiqa Imtiaz. 2005. Siraiki Language and Ethnic Identity . Journal of Research (Faculty of Languages and Islamic Studies) , 7: 9-17. Multan (Pakistan): Bahauddin Zakariya University .
Awan, Muhammad Safeer; Baseer, Abdul; Sheeraz, Muhammad (2012). "Outlining Saraiki Phonetics: A Comparative Study of Saraiki and English Sound System" (PDF) . Language in India . 12 (7): 120–136. ISSN 1930-2940 . สืบค้นเมื่อ 2016-10-21 . Bahl, Parmanand (1936). Étude de phonetique historique et experimentale des consonnes injectives du Multani, dialecte panjabi occidental . Paris: Adrien-Maisonneuve. Bashir, Elena ; Conners, Thomas J.; Hefright, Brook (2019). A descriptive grammar of Hindko, Panjabi, and Saraiki ISBN 978-1-61451-296-7 OCLC 1062344143 .Dani, A.H. (1981). "Sindhu – Sauvira : A glimpse into the early history of Sind". ใน Khuhro, Hamida (บ.ก.). Sind through the centuries : proceedings of an international seminar held in Karachi in Spring 1975 . Karachi: Oxford University Press. pp. 35–42. ISBN 978-0-19-577250-0 Gardezi, Hassan N. (1996). "Saraiki Language and its poetics: An Introduction" . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม เมื่อ 21 April 2009. แม่แบบ:Cite LSI Javaid, Umbreen (2004). "Saraiki political movement: its impact in south Punjab" (PDF) . Journal of Research (Humanities) . Lahore: Department of English Language & Literature, University of the Punjab. 40 (2): 45–55. Latif, Amna (2003). "Phonemic Inventory of Siraiki Language and Acoustic Analysis of Voiced Implosives" (PDF) . CRULP Annual Student Report, 2002-2003 . Center for Research in Urdu Language Processing. Lewis, M. Paul; Simons, Gary F.; Fennig, Charles D., บ.ก. (2016). "Saraiki" . Ethnologue แหล่งเดิม Masica, Colin P. (1991). The Indo-Aryan languages ISBN 978-0-521-23420-7 Rahman, Tariq (1995). "The Siraiki Movement in Pakistan". Language Problems & Language Planning . 19 (1): 1–25. doi :10.1075/lplp.19.1.01rah .—— (1996). Language and politics in Pakistan . Oxford University Press. ISBN 978-0-19-577692-8 —— (1997). "Language and Ethnicity in Pakistan". Asian Survey . 37 (9): 833–839. doi :10.2307/2645700 . ISSN 0004-4687 . JSTOR 2645700 . Shackle, Christopher (1976). The Siraiki language of central Pakistan : a reference grammar . London: School of Oriental and African Studies.—— (1977). "Siraiki: A Language Movement in Pakistan" . Modern Asian Studies . 11 (3): 379–403. doi :10.1017/s0026749x00014190 . ISSN 0026-749X . JSTOR 311504 . —— (2003). "Panjabi". ใน Cardona, George; Jain, Dhanesh (บ.ก.). The Indo-Aryan languages . Routledge language family series. Y. London: Routledge. pp. 581–621. ISBN 978-0-7007-1130-7 —— (2007). "Pakistan". ใน Simpson, Andrew (บ.ก.). Language and national identity in Asia ISBN 978-0-19-922648-1 —— (2014a). "Lahnda language" . Encyclopædia Britannica . สืบค้นเมื่อ 2016-10-24 . —— (2014b). "Siraiki language" . Encyclopædia Britannica . สืบค้นเมื่อ 2016-10-18 . Wagha, Muhammad Ahsan (1997). The development of Siraiki language in Pakistan แหล่งเดิม . สืบค้นเมื่อ 2022-02-23 .
