|
عمدۃ الطالب فی انساب آل ابی طالب (کتاب)
عُمْدَةُ ألطّالِب فی أنْسابِ آلِ أبیطالب انساب دی مشہور کتاباں وچوں اک اے جسنوں نويں صدی ہجری دے شیعہ انساب دے ماہر احمد بن علی بن حسین حسینی (متوفی ۸۲۸ ق) نے تالیف کیا، جو ابن عنبہ دے ناں توں مشہور نيں۔ اس کتاب وچ ابو طالب تے امام علی ابن ابی طالب دی اولاد دا تذکرہ اے۔ مصنف نے اس کتاب دی غرض تالیف وچ کہیا: ميں نے مختلف علاقےآں دا سفر کيتا تے ایداں دے افراد نوں دیکھیا جو علوی ہونے دے مدعی نيں تے کوئی انہاں نوں رد نئيں کردا اے بھانويں اوہ انساب توں آشنا نئيں نيں۔ لہذا اس کتاب نوں انساب دے اصول و فروع دی جزئیات دے بیان کيتی غرض توں لکھیا اے ۔اس کتاب دی فصل بندی تے تقسیمات چنداں واضح تے روشن نئيں اے۔ اس ورگی کتاب وچوں کسی شخص دے نسب دی تلاش دے لئی انسان نوں بہت جستجو کرنا پڑدی اے۔ مؤلفسید جمال الدین احمد بن علی بن حسین حسنی حسینی (حدود ٧۴۸- ۸۲۸ ق/۱۳۴٧-۱۴۲۴ م) اِبْنِ عِنَبہ دے ناں توں معروف مؤرخ تے شیعہ نسب شناس اے۔ اوہ ابن مُعَیّہ دے شاگرداں وچوں اے جس نے شہید اول دے زمانہ وچ زندگی بسر دی اے۔ دونے ابن معیہ دے ذریعہ علامہ حلی توں روایت کردے نيں۔ عمدة الطالب فی انساب آل ابی طالب اس مؤلف دی اہم ترین کتاب اے۔ انہاں دے مذہب دے متعلق اختلاف پایا جاندا پے۔ انہاں دے زیدی مسلک ہونے یا امامیہ ہونے اُتے شواہد پائے جاندے نيں۔ نسب شناسیعرب انساب دی بحث نوں بہت زیادہ اہمیت دیندے نيں تے قدیم ایام توں ہی انہاں نے اس علم وچ کتاباں تالیف کيتی نيں ۔ انہاں وچوں بعض پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تے خاندان ابی طالب توں مخصوص نيں ۔ انہاں وچوں کچھ شیعہ تے کچھ ہور مذاہب دے علما نے تالیف کيتی نيں ۔ اس طرح دی تالیفات وچ اکثر رسول خدا تے آئمہ دی ذریت دے ذکر کے علاوہ تاریخی وقائع مذکور نئيں ہُندے نيں ۔ سبب تألیفابن عنبہ نے اس کتاب دی غرض تالیف بیان کردے ہوئے کہیا :جدوں ميں نے مختلف علاقےآں دا سفر کيتا ایداں دے افراد نوں دیکھیا جو علوی ہونے دا ادعا کردے نيں لیکن انہاں دے اس ادعا نوں کوئی رد نئيں کردا اے بھانويں علویاں دے انساب توں آگاہ نئيں نيں لہذا اس بنا اُتے اس کتاب نوں انساب دے اصول و فروع دی وضاحت تے تبیین دے لئی اسنوں تالیف کيتا اے ۔[۱] متعدد تالیفابن عنبہ نے اس اثر نوں مختلف حجموں وچ ۳ مرتبہ تالیف کیا:
آیت اللہ مرعشی نجفی نے انہاں ۳ تالیفاں دا ناں كُبرا، وُسطا تے صُغرا رکھیا ۔[۳] مضامین کتابمؤلف عمدة الطالب جلالی وچ دیباچے دے بعد اک مفصل مقدمے وچ حضرت ابراہیم(ع) دے اجداد ار انہاں دے فرزنداں نوں ابو طالب تک شمار کردا اے فیر ابو طالب دے فرزند عقیل، جعفر تے علی(ع) تے انہاں دتی اولاداں دا ذکر مختصر فصلاں وچ ذکر کردا اے ۔علی بن ابی طالب(ع) دی نسل نوں انہاں دے بیٹےآں حسن(ع)، حسین(ع)، محمد حنفیہ، عباس تے عمر اطرف نوں مفصل تر ۵ فصلاں وچ بیان کردا اے ۔[۴] اس کتاب وچ معلومات مختصر مگر مفید، مختلف سر زمیناں وچ علویاں دی شاخاں دا پھیلاؤ تے انہاں دے سکونت دیاں تھانواں مذکور ہوئے نيں کہ جو مؤرخین دے لئی اک اچھی راہنمائی اے ۔بعد وچ آنے والے مؤرخین تے محدثین جداں کيتا گیلانی نے سراج الانساب، حر عاملی نے امل الآمل تے مجلسی نے بحارالانوار وچ اس کتاب توں بہت زیادہ استفادہ کيتا اے ۔ خصوصیات کتابتقسیمات و فصل بندی کتاب عمدة الطالب دی تقسیمات تے فصل بندی چندان واضح نئيں تے مشکل حل کرنے وچ مددگار نئيں اے ۔اس طرح دیاں کتاباں وچ اک شخص یا اسکے نسب نوں پیدا کرنے دے لئی احتمالات دی بنا اُتے زیادہ جستجو کرنا پڑدی اے کیونجے ممکن اے کہ اک امام دی نسل تے اسکے فرزنداں دی تفصیل زیادہ درکار ہو تے نسلاں دے قدیم طبقات دے بیان وچ دورتر منتقل ہو جاواں تے اچانک جستجو کرنے والا اجداد اوّلیہ دی طرف پرت جائے ۔ مؤلف نے اپنے تمام منابع دی طرف اشارہ نئيں کيتا اے لیکن اہم مطالب دے نقل دے موقع اُتے راوی یا کتاب دا ناں ذکر کردا اے ۔[۵] بیرونی لنکحوالے
منابع
|
Portal di Ensiklopedia Dunia
