U podnóża stoku południowego góry położona była nieistniejąca obecnie osada o nazwie Josefová, gdzie początkowo znajdowała się huta szkła[10][11], a po jej likwidacji w 1790 roku, uruchomiono następnie szynowy punkt transportu drewna ze stoków góry Troják o długości około 180 m i różnicy wysokości około 50 m[12]. Od osady tej biegła jedna z gałęzi o długości około 6 km (doliną potoku Hučava[13]), utworzonej w latach 1896–1897 z inicjatywy zarządzających lasem, kierowanych przez księcia Jana II z Liechtensteinu, sieci kolei wąskotorowej o rozstawie szyn 700 mm, na trasie Josefová – Františkov, gdzie odbywał się następnie załadunek transportowanego drewna do tartaku parowego w miejscowości Hanušovice i papierni w miejscowości Jindřichov[12]. Druga gałąź tej sieci biegła na stokach góry Černá stráň[12]. Po nacjonalizacji lasów i gruntów, kolejka wąskotorowa w 1935 roku została zlikwidowana, kiedy to do transportu drewna zaczęto używać ciężarówek[12]. Po kolei wąskotorowej na stokach góry Troják pozostały już tylko niewielkie fragmenty, jak np. pamiątkowy most o nazwie (cz.Most Josefovské svážnice[14]) nad jedną z dróg[10].
Charakterystyka
Lokalizacja
Góra Troják położona jest w północno-zachodnim rejonie całego pasma Wysokiego Jesionika, leżąca w części Wysokiego Jesionika, w zachodnim obszarze (mikroregionu) o nazwie Masyw Keprníka (cz.Keprnická hornatina), a jednocześnie przy granicy z sąsiednim pasmem o nazwie Hanušovická vrchovina[7]. Góra Troják z uwagi na swoje położenie oraz wysokość jest praktycznie rozpoznawalna jedynie z jej najbliższej okolicy. Z przebiegającej blisko niej drogi nr 369Lipová-lázně – Olšany można ją dostrzec na odcinku pomiędzy miejscowościami Ostružná i Branná. Górę można też dostrzec m.in. z odkrytego miejsca na żółtym szlaku turystycznym na stoku góry Vozka, czy też z niektórych odkrytych miejsc np. ścieżek na sąsiedniej górze Polom. Z innych miejsc np. drogi okalającej połać szczytową góry Pradziad[15] jest niewidoczna, przysłonięta przez górę Klínová hora, a z innego charakterystycznego punktu widokowego – z drogi okalającej szczyt góry Dlouhé stráně jest również niewidoczna, bo przysłonięta stokiem góry Polom. W rozpoznaniu najlepiej posiłkować się dostępnymi mapami ułatwiającymi jej bliższą lokalizację.
Górę ograniczają: od północnego zachodu i północy dolinapotoku o nazwie Klepáčský potok, od wschodu przełęczVolská louka w kierunku szczytu Vozka[16], od południowego wschodu, południa i południowego zachodu dolina potoku Hučava[13] oraz od zachodu mało wybitna, graniczna przełęcz z pasmem Hanušovická vrchovina o wysokości 847 m n.p.m. w kierunku szczytu Tři kameny, leżącego już w paśmie Hanušovická vrchovina[7]. W otoczeniu góry znajdują się następujące szczyty: od północy Černava–JZ, od północnego wschodu Černava, Mračná hora, Šerák–JZ i Keprník, od wschodu Keprník–JV, od południowego wschodu Vozka, Spálený vrch–JV, Spálený vrch, Polom i Černá stráň–S, od południowego zachodu Kutiště, Štolný hřbet, Pekelec–JZ, Pekelec–SV oraz od północnego zachodu Tři kameny, Prostřední stráň, Prostřední stráň–JZ i Pod nádražím (sześć ostatnich szczytów leży w paśmie Hanušovická vrchovina)[7][6].
Stoki
W obrębie góry można wyróżnić siedem następujących zasadniczych stoków[7]:
wschodni
południowo-wschodni
południowy
południowo-zachodni
zachodni
północno-zachodni
północny
Występują tu wszystkie typy zalesienia: bór świerkowy, las mieszany[a] oraz las liściasty, przy czym dominuje zalesienie gęstym borem świerkowym[10][17][18]. Na wszystkich stokach poza borem świerkowym, występują oprócz stoku wschodniego, wraz z obniżaniem wysokości obszary lasu mieszanego oraz połacie lasu liściastego, a u podnóży stoków południowo-zachodniego i zachodniego pojawiają się nawet łąki[17][18]. Niemalże wszystkie stoki charakteryzują się znaczną zmiennością wysokości zalesienia, z występującymi znacznymi pasmowymi przecinkami, szczególnie na stokach północno-zachodnim i północnym, ogołoceniami i znacznymi polanami, szczególnie na stoku południowo-zachodnim[18]. Na stokach brak jest pojedynczych, większych skalisk[7], natomiast w odległości około 800 m na południowy zachód od szczytu, na stoku południowym, blisko zielonego szlaku turystycznego, na wysokości około 846 m n.p.m. położona jest grupa skalna o nazwie (cz.Skály u Josefové)[19]. Ponadto na stoku południowo-zachodnim, na wysokościach około (800–825) m n.p.m. występuje obszar głazowisk[7].
Stoki mają stosunkowo jednolite, na ogól łagodne i mało zróżnicowane nachylenia[7]. Średnie nachylenie stoków waha się bowiem od 8° (stoki wschodni i zachodni) do 15° (stoki południowo-wschodni, południowy i północny)[7]. Średnie nachylenie wszystkich stoków góry (średnia ważona nachyleń stoków) wynosi około 12°[7]. Maksymalne średnie nachylenie niemalże u podnóża stoku północno-zachodniego, na wysokościach około 710 m n.p.m., blisko płynącego potoku o nazwie Klepáčský potok, na odcinku 50 m nie przekracza 35°[7]. Stoki pokryte są siecią dróg oraz na ogół nieoznakowanych ścieżek i duktów[7]. Przemierzając je zaleca się korzystanie ze szczegółowych map, z uwagi na zawiłości ich przebiegu, zalesienie oraz zorientowanie w terenie.
Szczyt główny
Na szczyt główny[b] nie prowadzi żaden znakowany szlak turystyczny[7][8]. Szczyt jest skaliskiem, znajdującym się wśród zalesienia przeważnie boru świerkowego[17]. Z tego powodu nie jest on punktem widokowym i nie ma na nim również punktu geodezyjnego[6]. Główny punkt geodezyjny położony jest na połaci szczytu drugorzędnego o nazwie Troják–SZ, oznaczony na mapach geodezyjnych numerem (26.), o wysokości 1044,64 m n.p.m. oraz współrzędnych geograficznych (50°09′26,55″N17°03′57,74″E/50,15737517,066039)[17], z widocznym koło niego zamontowanym stalowym słupkiem, na którym umieszczono u góry stalową tabliczkę z napisem (cz.Státní triangulace Poškození se trestá[c]), oddalony o około 225 m na północny zachód od szczytu. Państwowy urząd geodezyjny o nazwie (cz.Český úřad zeměměřický a katastrální (CÚZK)) w Pradze podaje jako najwyższy punkt góry – szczyt – o wysokości 1050,2 m n.p.m. i współrzędnych geograficznych (50°09′21,4″N17°04′05,7″E/50,15594417,068250)[17].
Dojście do szczytu następuje z żółtego szlaku turystycznego oraz skrzyżowania turystycznego i przełęczy o nazwie (cz.Volská louka)[7][8][16], od którego biegnie nieoznakowana orientacyjna droga o długości około 500 m do połaci drugorzędnego szczytu Troják–SZ[7][18]. Następnie z tej połaci należy skręcić w lewo dochodząc nieoznakowaną, orientacyjną ścieżką o długości około 200 m do skaliska szczytowego[18]. W dojściu do szczytu najlepiej posiłkować się szczegółowymi mapami ułatwiającymi orientację w terenie.
Szczyty drugorzędne
Poza szczytem głównym można wyróżnić dwa szczyty drugorzędne góry[17][7].
Szczyt wraz ze stokami góry Troják położony jest na południowy zachód od tej granicy, należy więc do zlewni Morza Czarnego, do którego płyną wody m.in. z dorzecza rzeki Dunaju, będącej przedłużeniem płynących z tej części Wysokiego Jesionika górskich potoków (m.in. płynących w pobliżu góry potoków o nazwie Klepáčský potok czy Hučava[13])[7]. Ze stoków góry bierze swój początek kilka krótkich, nienazwanych potoków będących dopływami wspomnianych wcześniej potoków Klepáčský potok i Hučava[7]. Na stoku północno-zachodnim, wokół źródła nienazwanego potoku, będącego dopływem potoku o nazwie Klepáčský potok występuje niewielki obszar bagienny[7]. W odległości około 700 m na południe od szczytu, u podnóża stoku południowego, blisko zielonego szlaku turystycznego, na płynącym potoku Hučava, na wysokości około 845 m n.p.m. znajduje się wodospad o nazwie (cz.Vodopád Hučavy) o wysokości około 2 m[22][23][7]. Ponadto na stoku północnym, w odległości około 170 m na północ od szczytu, na wysokości około 1022 m n.p.m. znajduje się źródło o nazwie (cz.Studánka Na Trojáku[24]).
Ochrona przyrody
Cała góra znajduje się w obrębie wydzielonego obszaru objętego ochroną o nazwie Obszar Chronionego Krajobrazu Jesioniki (cz.Chráněná krajinná oblast (CHKO) Jeseníky), a utworzonego w celu ochrony utworów skalnych, ziemnych i roślinnych oraz rzadkich gatunków zwierząt[7]. Na stokach nie utworzono żadnych rezerwatów przyrody lub innych obiektów nazwanych pomnikami przyrody[7]. Ponadto na obszarze góry nie wytyczono żadnych ścieżek dydaktycznych[7].
Warto dodać, że w odległości około 200 m na północny zachód od szczytu, na połaci drugorzędnego szczytu o nazwie Troják–SZ położona jest chata o nazwie (cz.Durasova chata[27]), ale nie ma ona charakteru typowego schroniska turystycznego, a którą zalicza się do tzw. chat łowieckich[7]. Dojście do niej następuje drogą ze skrzyżowania turystycznego (cz.Volská louka[16])[7].
Kluczowym punktem turystycznym jest skrzyżowanie turystyczne położone w odległości około 350 m na północny wschód od szczytu o nazwie Volská louka[16] z podaną na tablicy informacyjnej wysokością 1004 m, przy którym postawiono wiatę turystyczną oraz przez które przechodzi jeden ze szlaków turystycznych i jedyna trasa narciarstwa biegowego[7].
Szlaki turystyczne i rowerowe oraz trasy narciarskie
Branná – góra Pekelec – szczyt Pekelec–SV – przełęcz Alojzovské louky – góra Troják–JZ – dolina potoku Hučava – góra Troják – szczyt Vozka – przełęcz Sedlo pod Vřesovkou[28][29]
Branná – Tři kameny – góra Troják – przełęcz Volská louka – góra Vozka – Trojmezí[30]
↑Państwowy urząd geodezyjny o nazwie (cz.Český úřad zeměměřický a katastrální (CÚZK)) w Pradze oraz portal (tisicovky.cz), podają skalisko o wysokości 1050 m n.p.m. jako szczyt główny góry, natomiast niektóre inne portale jak np. (mapy.cz) podają szczyt główny jego szczyt drugorzędny Troják–SZ o wysokości 1046 m n.p.m., znajdujący się blisko chaty o nazwie Durasova chata.
↑W tłumaczeniu na język polski: Państwowa sieć triangulacyjna. Uszkodzenie podlega karze.
↑Do tajemniczych skał Pasaku, [w:] Sudety – Góry bliskie sercu [online], sudeckiedrogi.wordpress.com, 21 lipca 2013 [zarchiwizowane z adresu 2021-06-29].