Góra Šerák położona jest w północno-zachodnim rejonie całego pasma Wysokiego Jesionika, leżąca w części Wysokiego Jesionika, w północno-zachodnim obszarze (mikroregionu) o nazwie Masyw Keprníka (cz.Keprnická hornatina), leżąca na jego grzbiecie głównym, biegnącym od przełęczyČervenohorské sedlo do przełęczy Ramzovskiej (cz.Ramzovské sedlo)[6]. Jest szczytem dobrze rozpoznawalnym, bowiem ze wszystkich wyższych szczytów tego Masywu jest położony najbardziej na północ, a ponadto usytuowany pośrodku, pomiędzy najwyższym szczytem – Keprník oraz charakterystyczną grupą skalnąObří skály, widoczną w postaci „zęba” wystającego ze stoku[6]. Jest niewidoczna z drogi okalającej połać szczytową góry Pradziad[10] (przysłonięta masywem góry Keprník), a z innego charakterystycznego punktu widokowego – z drogi okalającej szczyt góry Dlouhé stráně[11] jest również niewidoczna, bo przysłonięta masywem góry Keprník. Jest czwartym co do wysokości (po szczytach Keprník, Vozka i Žalostná) szczytem mikroregionu o nazwie Masyw Keprníka.
Górę ograniczają: od południowego wschodu dolinapotoku o nazwie Keprnický potok i przełęcz Sedlo pod Keprníkem w kierunku szczytu Keprník, od południowego zachodu mało wybitna przełęcz o wysokości 1260 m n.p.m. w kierunku szczytu Mračná hora, od północnego zachodu dolina potoku Vražedný potok[12], płynącego w wąwozieMordová rokle, od północy przełęcz o wysokości 1085 w kierunku szczytu Obří skály i dolina nienazwanego potoku płynącego w żlebieMedvědí kluzy, od północnego wschodu przełęcz o wysokości 885 m n.p.m. w kierunku szczytu Strmý i dolina potoku Javořický potok[13] oraz od wschodu przełęcz o wysokości 1062 m n.p.m. w kierunku szczytu Šumný[6]. W otoczeniu góry znajdują się następujące szczyty: od wschodu Šumný i Spálená stráň, od południowego wschodu Žalostná i Keprník, od południa Vozka, od południowego zachodu Troják, Troják–SZ, Mračná hora, od północnego zachodu Ovčí vrch (2)[a], Klín, Klínec, Vápenný kopec (trzy ostatnie szczyty leżą w paśmie Góry Złote (cz.Rychlebské hory)) i Obří skály oraz od północnego wschodu Sněhulák, Strmý, Javořík i Nad hájenkou[6].
Stoki
W obrębie góry można wyróżnić siedem następujących zasadniczych stoków[4][6]:
południowo-wschodni
południowy o nazwie Ve střích
południowo-zachodni
północno-zachodni
północny o nazwie Hřebenná
północno-wschodni o nazwie U brány
wschodnie o nazwach Solisko, Žalostná, Vyhlídka
Występują tu wszystkie typy zalesienia: bór świerkowy, las mieszany[b] oraz las liściasty, przy czym dominuje zalesienie gęstym borem świerkowym[14][15]. Na wszystkich stokach poza borem świerkowym i łanami kosodrzewiny (oprócz stoku północnego i północno-wschodniego), występują na stokach północno-zachodnim, północno-wschodnim i wschodnim wraz z obniżaniem wysokości obszary lasu mieszanego i połacie lasu liściastego, a na stoku północnym, blisko połaci szczytowej nawet łąki[14][15]. Niemalże wszystkie stoki charakteryzują się znaczną zmiennością wysokości zalesienia, z występującymi polanami i przerzedzeniami, a nawet ogołoceniami[15]. Na stoku południowo-zachodnim występuje większa przecinka w kierunku szczytu Mračná hora na narciarską trasę zjazdową oraz towarzyszącym jej wyciągiem krzesełkowym[15]. Na stokach północnym i wschodnim występują liczne, pojedyncze, większe skaliska, natomiast na stokach południowym, północno-zachodnim i północnym znaczne grupy skalne, a na stokach południowym i wschodnim znaczne obszary pokryte gruzem skalnym[6]. Ponadto na stoku północno-wschodnim, w odległości około 200 m na północny wschód od szczytu, przy chacie Jiřího utworzono pole z rampą do startów lotni i paralotni o nazwie (cz.PG startoviště Šerák)[16][17].
Stoki mają stosunkowo niejednolite i bardzo zróżnicowane nachylenia[6]. Średnie nachylenie stoków waha się bowiem od 5° (stok południowo-wschodni) do 20° (stok południowy i północno-zachodni)[6]. Średnie nachylenie wszystkich stoków góry (średnia ważona nachyleń stoków) wynosi około 13°[6]. Maksymalne średnie nachylenie stoku południowego, na wysokościach około 1175 m n.p.m., na odcinku 50 m nie przekracza 45°[6]. Stoki pokryte są siecią dróg oraz na ogół nieoznakowanych ścieżek i duktów[6][15]. Przemierzając je zaleca się korzystanie ze szczegółowych map, z uwagi na zawiłości ich przebiegu, zalesienie oraz zorientowanie w terenie.
Na stoku północno-wschodnim, około 170 m na północny wschód od szczytu, na wysokości 1323 m n.p.m. znajduje się jedyne czynne schronisko górskie – chata Jiřího (niem.Georgschutzhaus)[18][6]. Jest to najstarsze schronisko, zbudowane w 1888 roku przez organizację turystyczną o nazwie Morawsko-Śląskie Sudeckie Towarzystwo Górskie (niem.Mährisch-Schlesischer Sudetengebirgverein (MSSGV)) przy współudziale przekazującego ten teren pod budowę kard. Georga Koppa. Od jego imienia, ku jego pamięci schronisko nazwano chatą Jiřího. Przy schronisku znajduje się stacja meteorologiczna[19]. Ponadto w odległości około 70 m na południe od schroniska, na wysokości około 1325 m n.p.m. znajduje się kamienna dzwonnica[20][6].
Dojście do szczytu następuje z przebiegającego w pobliżu połaci szczytowej żółtego szlaku turystycznego od którego biegnie orientacyjna ścieżka o długości około 70 m[6][15].
Góra leży na tej granicy, na zlewiskach Morza Bałtyckiego (dorzecze Odry) na stokach: północno-zachodnim, północnym, północno-wschodnim i wschodnim oraz Morza Czarnego (dorzecze Dunaju) na stoku południowym[5]. Ze stoku wschodniego bierze swój początek potok o nazwie Javořický potok[13][6].
Atrakcją dla miłośników pięknych krajobrazów są wodospady, rozsiane na stokach góry[6]. Dojście do nich jest trudne, wymaga posłużeniem się szczegółowymi mapami[6][15].
Na wierzchołku panują surowe warunki klimatyczne (średnia roczna temperatura wynosi około 2,2 °C, średnia roczna suma opadów około 1200 mm, a pokrywa śnieżna w obrębie góry utrzymuje się przez około 180 dni w roku)[29].
Połać szczytowa oraz części wszystkich stoków znajdują się w obrębie narodowego rezerwatu przyrody Šerák-Keprník (cz.Národní přírodní rezervace Šerák-Keprník), będącego częścią wydzielonego obszaru objętego ochroną o nazwie Obszar Chronionego Krajobrazu Jesioniki (cz.Chráněná krajinná oblast (CHKO) Jeseníky), a utworzonego w celu ochrony utworów skalnych, ziemnych i roślinnych oraz rzadkich gatunków zwierząt[30][31][32].
Narodowy rezerwat przyrody Šerák-Keprník położony jest na wysokościach (852–1423) m n.p.m.[34], ma powierzchnię 794,30 ha[35] (z ochronną strefą buforową nawet 1169,83 ha) oraz został utworzony 31 grudnia 1933 roku[35] w celu ochrony szeregu zachowanych formacji skalnych i glebowych, powstałych w wyniku surowego klimatu epoki lodowcowej, jakimi są: terasy krioplanacyjne, zręby mrozowe i tzw. tufury[29] oraz znajdującej się na ich obszarze flory i fauny[35][36]. Rezerwat jest udostępniony dla turystów[6]. Biegną w jego obrębie szlaki zarówno turystyczne, jak i szlak rowerowy oraz ścieżka dydaktyczna[6]. Z uwagi jednak na ochronę cennego ekosystemu głębsze penetrowanie rezerwatu nie jest zalecane.
Turystyka
Šerák jest jednym z najpopularniejszych szczytów Wysokiego Jesionika. Góra jest miejscem aktywnego uprawiania turystyki pieszej, rowerowej, narciarskiej i snowboardingowej. Położona jest ona pomiędzy kluczowymi ośrodkami turystycznymi w Masywie Keprníka. Do najbliższej miejscowości Ostružná z bazą turystycznąhoteli i pensjonatów[37] oraz jej części Ramzová z bazą hoteli i pensjonatów jest od szczytu około 3,5 km w kierunku zachodnim, do miejscowości Lipová-lázně z bazą hoteli i pensjonatów[38] około 5 km w kierunku północnym, do miejscowości Bělá pod Pradědem z bazą pensjonatów[39] około 6,5 km w kierunku wschodnim, a do bazy turystycznej na przełęczy Červenohorské sedlo z hotelem górskim Červenohorské Sedlo jest od szczytu około 7,5 km w kierunku południowo-wschodnim[6]. Najłatwiejszy dostęp na szczyt następuje kolejką linową z osady Ramzová[40][41]. Znajdują się tam dwa parkingi dla zmotoryzowanych turystów[6]. Kolejka została otwarta w 1981 roku. Dolna część na trasie Ramzová – góra Černava została odnowiona w 1996 roku i ma długość 1400 m z wyciągiem 4-krzesełkowym, górna część natomiast na trasie góra Černava – góra Šerák ma długość 1810 m z wyciągiem 2-krzesełkowym i stacją końcową położoną na wysokości 1326 m n.p.m., oddaloną o około 190 m na południowy zachód od szczytu[42].
Na portalach internetowych poświęconych turystyce pieszej w Wysokim Jesioniku proponuje się turystom osady Ramzová okrężną łączoną trasę złożoną z przebiegu różnych szlaków[47][48].
Spojená cesta – góra Ztracený vrch – góra Zaječí hora – Šumná–JV – góra Šumná – góra Nad Borovým – dolina potoku Borový potok – Bělá pod Pradědem – góra Žalostná – góra Šumný – przełęcz Sedlo pod Keprníkem – góra Šerák – Mračná hora – góra Černava – Ostružná – Petříkov[49]
Adolfovice – dolina potoku Javořický potok – przełęcz Sedlo pod Javoříkem – góra Miroslav – góra Šerák – góra Obří skály – góra Černava – Ramzová – góra Klín – góra Klínec – góra Mramorový vrch – góra Kopřivný – góra Oblý vrch – góra Lví hora – góra Smrek – Luční vrch[50]
Trasy narciarskie
W okresie ośnieżenia ze stoku południowo-zachodniego można skorzystać z wyznaczonej najdłuższej trasy narciarstwa zjazdowego w Czechach o łącznej długości 3260 m, o średnim stopniu trudności, ośrodka narciarskiego o nazwie (cz.Lyžařské středisko Bonera-Ramzová)[51] o następującym przebiegu[44]:
Šerák – Mračná hora – góra Černava – Ramzová
Wzdłuż szlaków rowerowych i niektórych szlaków turystycznych poprowadzono trasy narciarstwa biegowego m.in. z trasą o nazwie tzw. Jesenická magistrála[52][44].
↑Oznaczenie indeksowane w odróżnieniu od znajdującego się w tym samym paśmie innego szczytu o tej samej nazwie Ovčí vrch (1) położonego około 1,5 km na wschód od miejscowości Karlova Studánka.