Seaxburg van Wessex

Seaxburg
? - 674?
Fragment van een manuscript van de Angelsaksische kroniek waarin de regering van Seaxburh wordt vermeld (haar naam vindt men in de rechterbovenhoek).
Koning van Wessex
Periode	672-673
Voorganger	Cenwalh
Opvolger	Æscwine

Seaxburg (ook Seaxburh, Sexburga genoemd; ? - 674?) was van 672 tot 674, als opvolger van haar man Cenwalh koningin van de Gewissæ, een volksgroep, die in de late 7e eeuw als de "West-Saksen" het Angelsaksische koninkrijk Wessex zouden stichten.[1] Het bronmateriaal over Seaxburg is zeer schaars en deels tegenstrijdig. Dienovereenkomstig zijn ook de interpretaties door de historici zeer verschillend.

Leven

Familie

Seaxburgs herkomst is onbekend. Haar naam lijkt te duiden op een afstamming uit de Oostanglische dynastie van de Wuffingen, omdat bij verscheidene van haar leden "Seax-" in hun naam is terug te vinden. Een afstamming van het huis Wessex is niet uit te sluiten, maar bij hen waren "Seax-"namen ongebruikelijk.[2] Koning Cenwalh was twee keer getrouwd, eerst met een zuster van koning Penda van Mercia,[3] die hij rond 645 verstootte; vervolgens met Seaxburg.[4] Er zijn geen nakomelingen van Seaxburg bekend.[5]

Volgens een andere opvatting was Seaxburg een dochter van Pybba en Penda's zuster. Toen Cenwalh haar verstootte, werd hij door Penda verdreven en werd Seaxburg na Cenwalhs dood door haar broer als de koningin aangesteld.[6]

Heerschappij

Cenwalh volgde zijn vader, Cynegils, in 642[7] op de troon op.[8] In 645[4] viel Penda van Mercia de Gewissæ aan, omdat, aldus Beda Venerabilis, Cenwalh zijn eerste vrouw, een zus van Penda, had verstoten en met "een andere vrouw" (Seaxburg) was getrouwd. Cenwalh vluchtte naar het hof van koning Anna van East Anglia, die een vijand van Penda was.[3] Wie tijdens zijn ballingschap de regering over zijn koninkrijk uitgeoefend, is niet geweten. Mogelijkerwijs regeerde Cenberht, de vader van de toekomstige koning Cædwalla en een achterneef van Cenwalh, in die tijd over Wessex.[9] In 648 gelukte het Cenwalh onder onbekende omstandigheden terug aan de macht te komen.[8]

Volgens de Angelsaksische kroniek stierf Cenwalh in 672 en nam zijn weduwe Seaxburg een jaar lang de heerschappij op zich.[10] Deze voorstelling lijkt echter sterk vereenvoudigd te zijn. Want Beda vermeldt dat het koninkrijk onder onderkoningen werd verdeeld.[11] Het lijkt waarschijnlijk dat na Cenwalhs dood de "sterke hand" van een dominante koning afwezig was en het koninkrijk in deze periode van tien jaar van zwakte in de onderkoninkrijken verviel,[12] hoewel Seaxburg ten minste de aanspraak op een zekere hegemonie werd toegekend.[13]

Zij schijnt, wat uniek lijkt te zijn in de Angelsaksische geschiedenis, niet als regentes voor haar kinderen, maar uit eigen recht te hebben geheerst. Zij is de enige koningin, die in de Angelsaksische koningslijsten wordt genoemd. Waarschijnlijk heerste ze iets meer dan een jaar, daar Æscwine van Wessex, de volgende koning, pas in 674 op de troon kwam.[2] 674 wordt als haar vermoedelijk sterfjaar aangenomen.[1]

Bronnen

• Beda Venerabilis, Historia ecclesiastica gentis Anglorum III 7, IV 12.
• Angelsaksische kroniek s.a. 641, 645, 672.
• Æthelweard, Chronica II 7 s.a. 672-673. ((en) trad. J.A. Giles, 1906)
• Charter S250.
• Jan van Worcester, Chronicon ex chronicis I (p. 272).

Noten

1. S. Keynes, Kings of the West Saxons, in M. Lapidge -e.a. (edd.), The Blackwell Encyclopaedia of Anglo-Saxon England, Oxford - e.a., 2001, pp. 511–514.
2. B. Yorke, art. Seaxburh, in Oxford Dictionary of National Biography, Oxford, 2004. (digitale versie^[dode link] – betalend)
3. Beda, Historia ecclesiastica III 7.
4. Angelsaksische kroniek s.a. 645.
5. E.B. Fryde - e.a. (edd.), Handbook of British Chronology (= Royal Historical. Society Guides and Handbooks 2), Cambridge - e.a., 1996³, p. 22.
6. art. Seaxburh, in G.M. Jackson, Women Rulers Throughout the Ages: An Illustrated Guide, Santa Barbara - Denver - Oxford, 1999, p. 357.
7. Angelsaksische kroniek s.a. 641.
8. B. Yorke, art. Cenwalh, in Oxford Dictionary of National Biography, Oxford, 2004. (digitale versie – betalend)
9. B. Yorke, Kings and Kingdoms of early Anglo-Saxon England, Londen - New York, 2002, p. 144.
10. Angelsaksische kroniek s.a. 672.
11. Beda, Historia ecclesiastica IV 12.
12. B. Yorke, Kings and Kingdoms of early Anglo-Saxon England, Londen - New York, 2002, pp. 145–146.
13. B. Yorke, Wessex in the early Middle Ages (Studies in the Early History of Britain), Londen - New York, 1995, p. 82.

Referenties

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Seaxburg_(Wessex) op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
• J. Cannon - A. Hargreaves, The Kings and Queens of Britain, Oxford, 2009², p. 55. ISBN 9780199559220
• D.N. Dumville, The West Saxon genealogical regnal list and the chronology of early Wessex, in Peritia 4 (1985), pp. 21–66.
• art. Seaxburh queen 672-3, in D.P. Kirby - A. Smyth - A. Williams (edd.), A Biographical Dictionary of Dark Age Britain, Londen - New York, 1991, p. 210. ISBN 9781852640477
• D.P. Kirby, The Earliest English Kings, Londen - New York, 2000^2, p. 42. ISBN 9780415242110
• B. Yorke, Wessex in the early Middle Ages (Studies in the Early History of Britain), Londen - New York, 1995, pp. 81-82, 283. ISBN 9780718518561
• B. Yorke, Kings and Kingdoms of early Anglo-Saxon England, Londen - New York, 2002, pp. 133, 135, 144-147, 171-172. ISBN 9780415166393 (digitale versie [PDF; 6,2 MB])
• B. Yorke, art. Cenwalh, in Oxford Dictionary of National Biography, Oxford, 2004. (digitale versie – betalend)
• B. Yorke, art. Seaxburh, in Oxford Dictionary of National Biography, Oxford, 2004. (digitale versie^[dode link] – betalend)

Externe links

• Seaxburg (2) in Prosopography of Anglo-Saxon England (PASE)
• Seaxburg in Foundation for Medieval Genealogy.