Echte agamen

Echte agamen
Mannetje van de stekelagame (Agama planiceps) in Damaraland (Namibië)
Taxonomische indeling
Rijk:Animalia (Dieren)
Stam:Chordata (Chordadieren)
Klasse:Reptilia (Reptielen)
Orde:Squamata (Schubreptielen)
Onderorde:Lacertilia (Hagedissen)
Infraorde:Iguania (Leguaanachtigen)
Familie:Agamidae (Agamen)
Onderfamilie:Agaminae
Geslacht
Agama
Daudin, 1802
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Echte agamen op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie
Herpetologie

Echte agamen[1] (Agama) zijn een geslacht van hagedissen uit de familie van de agamen (Agamidae).

Naam en indeling

De wetenschappelijke naam Agama werd in 1802 voorgesteld door François Marie Daudin.[2] Er worden 47 soorten in het geslacht geplaatst, inclusief de in 2013 beschreven Agama lanzai.

Verschillende agamen die in Europa voorkomen werden lange tijd ook tot dit geslacht gerekend, maar worden tegenwoordig in de geslachten Laudakia en Stellagama geplaatst.[3]

Levenswijze

Alle soorten zijn overdag actief, het zijn bodembewoners die weinig klimmen. De vrouwtjes zetten eieren af op de bodem.

Verspreiding en habitat

De soorten komen alle voor in Afrika en leven in de landen Algerije, Angola, Benin, Botswana, Burkina Faso, Centraal-Afrikaanse Republiek, Congo-Kinshasa, Djibouti, Egypte, Equatoriaal-Guinea, Eritrea, Ethiopië, Gabon, Gambia, Ghana, Guinee-Bissau, Guinee, Ivoorkust, Kaapverdië, Kameroen, Kenia, Liberia, Libië, Malawi, Mali, Marokko, Mauritanië, Mozambique, Namibië, Niger, Nigeria, Oeganda, Rwanda, Senegal, Sierra Leone, Soedan, Somalië, Swaziland, Tanzania, Togo, Tsjaad, Westelijke Sahara, Zambia, Zimbabwe en Zuid-Afrika.[3]

Beschermingsstatus

Door de internationale natuurbeschermingsorganisatie IUCN is aan 21 soorten een beschermingsstatus toegewezen. Achttien soorten worden gezien als 'veilig' toegewezen (Least Concern of LC) en twee soorten als 'onzeker' (Data Deficient of DD). Agama montana ten slotte wordt beschouwd als 'kwetsbaar' (Vulnerable of VU).[4]

Soorten

Het geslacht omvat de volgende soorten, met de auteur en het verspreidingsgebied.

Mannetje van Agama mwanzae in de Serengeti (Tanzania)
Vrouwtje van dezelfde soort
Naam Auteur Verspreidingsgebied
Agama aculeata Merrem, 1820 Namibië, Botswana, Zimbabwe, Zuid-Afrika, Mozambique, Angola, Zambia, Swaziland
Agama africana Hallowell, 1844 Liberia, Ivoorkust, Sierra Leone, Guinee, Ghana
Kolonistenagame
(Agama agama) 		Linnaeus, 1758 Benin, Burkina Faso, Kameroen, Kaapverdië, Tsjaad, Ghana, Guinee, Guinee-Bissau, Liberia, Mali, Mauritanië, Nigeria, Senegal, Togo, Ivoorkust
Agama anchietae Bocage, 1896 Congo-Brazzaville, Angola, Namibië, Zuid-Afrika, Botswana
Agama armata Peters, 1855 Zuid-Afrika, Mozambique, Namibië, Botswana, Zambia, Swaziland, Congo-Kinshasa, Kenia, Tanzania, Zimbabwe
Agama atra Daudin, 1802 Zuid-Afrika, Swaziland, Namibië, Botswana
Agama bocourti Rochebrune, 1884 Senegal, Gambia
Agama boensis Monard, 1940 Guinee-Bissau, Guinee, Mali, Senegal
Agama bottegi Boulenger, 1897 Somalië
Agama boueti Chabanaud, 1917 Mali, Marokko, Mauritanië, Senegal, Niger, Burkina Faso, mogelijk in Tsjaad
Agama boulengeri Lataste, 1886 Mali, Mauritanië, Westelijke Sahara
Agama caudospinosa Meek, 1910 Kenia
Agama cristata Mocquard, 1905 Guinee, Mali
Agama doriae Boulenger, 1885 Ghana, Togo, Nigeria, Centraal-Afrikaanse Republiek, Eritrea, Ethiopië, Kameroen, Soedan
Agama etoshae McLachlan, 1981 Namibië
Agama finchi Böhme, Wagner, Malonza, Lötters & Köhler, 2005 Kenia, Ethiopië
Agama gracilimembris Chabanaud, 1918 Ghana, Benin, Nigeria, Kameroen, Centraal-Afrikaanse Republiek, Mali, Guinee, Burkina Faso, mogelijk in Tsjaad
Agama hartmanni Peters, 1869 Soedan, Eritrea
Agama hispida Kaup, 1827 Zuid-Afrika, Namibië
Agama hulbertorum Wagner, 2014 Kenia
Agama impalearis Boettger, 1874 Marokko, Westelijke Sahara, Algerije, mogelijk in Mauritanië
Agama insularis Chabanaud, 1918 Guinee
Agama kaimosae Loveridge, 1935 Kenia
Kirk's agame
(Agama kirkii) 		Boulenger, 1885 Malawi, Zambia, Zimbabwe, Mozambique, Botswana, Tanzania
Agama knobeli Boulenger & Power, 1921 Namibië
Agama lanzai Wagner, Leaché, Mazuch & Böhme, 2013 Somalië
Agama lebretoni Wagner, Barej & Schmitz, 2009 Kameroen, Equatoriaal-Guinea, Gabon, Nigeria
Agama lionotus Boulenger, 1896 Tanzania, Oeganda, Kenia, Ethiopië
Agama lucyae Wagner & Bauer, 2011 Ethiopië
Agama montana Barbour & Loveridge, 1928 Tanzania
Agama mossambica Peters, 1854 Tanzania, Malawi, Zambia, Mozambique, Zimbabwe
Agama mucosoensis Hellmich, 1957 Angola
Agama mwanzae Loveridge, 1923 Tanzania, Rwanda, Kenia
Agama parafricana Trape, Mediannikov & Trape, 2012 Togo, Ghana, Benin, Nigeria
Onechte kolonistenagame
(Agama paragama) 		Grandison, 1968 Nigeria, Kameroen, Mali, Centraal-Afrikaanse Republiek, Ghana, Burkina Faso, Benin, Niger, mogelijk in Tsjaad
Agama persimilis Parker, 1942 Somalië, Ethiopië, Kenia
Agama picticauda Wilhelm Peters, 1877 Gabon
Stekelagame
(Agama planiceps) 		Peters, 1862 Namibië
Agama robecchii Boulenger, 1891 Somalië, Ethiopië
Agama rueppelli Vaillant, 1882 Somalië, Ethiopië, Kenia, Soedan
Agama sankaranica Chabanaud, 1918 Guinee, Nigeria, Ivoorkust, Ghana, Burkina Faso, Benin, Togo, Mali, Senegal, Niger, mogelijk in Kameroen
Agama somalica Wagner, Leaché, Mazuch & Böhme, 2013 Somalië
Agama spinosa Gray, 1831 Egypte, Soedan, Ethiopië, Eritrea, Djibouti, Somalië
Agama sylvana MacDonald, 1981 Ghana, Benin, Kameroen
Agama tassiliensis Geniez, Padial & Crochet, 2011 Mali, Niger, Algerije, Libië
Agama turuensis Loveridge, 1932 Tanzania
Agama weidholzi Wettstein, 1932 Senegal, Gambia, Mali, Guinee-Bissau

Bronvermelding