Cordyceps

Cordyceps
Rupsendoder (Cordyceps militaris)
Taxonomische indeling
Rijk: Fungi (Schimmels) Stam: Ascomycota Klasse: Sordariomycetes Onderklasse: Hypocreomycetidae Orde: Hypocreales Familie: Cordycipitaceae
Geslacht
Cordyceps Fr. (1818[1])
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Cordyceps op Wikispecies
Portaal    Biologie Schimmels

Cordyceps is een geslacht van 600 entomopathogene schimmels behorend tot de familie Cordycipitaceae. Met de komst van genetische vingerafdrukken is het nu mogelijk geworden om dit soort schimmels in de juiste taxa te plaatsen. Zo bleek Cordyceps sinensis tot het geslacht Ophiocordyceps te behoren en niet tot het geslacht Cordyceps. Beauveria bassiana bleek de anamorfe fase van Cordyceps bassiana (teleomorfe fase) te zijn. De meeste blijken ongeslachtelijke vormen (anamorfen) van schimmels in de stam Ascomycota te zijn. De naam Cordyceps is afgeleid van Oudgrieks κορδύλη, kordulē, dat "knuppel" betekent en Latijn caput, dat "hoofd" betekent. Alle soorten zijn parasitoïde schimmels, hoofdzakelijk op insecten en andere geleedpotigen. Ze komen vooral voor in vochtige bossen in gematigde en tropische gebieden.

De schimmel doorgroeit de waard met een subiculum, een mycelium met een wol- of korstachtige structuur, waaruit vlezige ascocarpen groeien. De vruchtlichamen, peritheciën, liggen oppervlakkig of ingezonken in de ascocarp.[2] De kleurloze asci (sporenzakjes) hebben een verdikte top. In de asci zitten kleurloze, cilindrische ascosporen, die meerdere tussenwanden hebben. Ze kunnen in delen uit elkaar vallen of intact blijven.[2]

Sommige polysachariden en cordycepine (3'-desoxyadenosine) geïsoleerd uit Cordyceps militaris blijken in vitro en in dierproeven tegen kanker te werken.[3]

• Cordiceps-soorten
• 
  Cordyceps-aantasting van een Vliesvleugelige
• 
  Cordyceps op een mier
• 
  Rupsendoder (Cordyceps militaris)
• 
  Cordyceps militaris
• 
  Cordyceps ignota met langwerpige ascocarpen, die parasiteert op een vogelspin.
• 
  Chinese soep van zijdehoen, zeepaardjes en cordyceps-paddenstoelen

Soorten

Volgens Index Fungorum telt het geslacht 195 soorten (peildatum april 2023):

Soortnaam	Auteur(s)	Publicatiejaar
Cordyceps aeruginosclerota	Z.Q. Liang & A.Y. Liu	1997
Cordyceps alba	Kobayasi & Shimizu	1982
Cordyceps albocitrinus	Koval	1974
Cordyceps alboperitheciata	Kobayasi & Shimizu	1982
Cordyceps alpicola	Kobayasi	1976
Cordyceps amoene-rosea	(Henn.) Kepler, B. Shrestha & Spatafora	2017
Cordyceps ampullacea	Kobayasi & Shimizu	1982
Cordyceps arachnogena	Kobayasi	1976
Cordyceps araneae	Mongkols., Tasan., Noisrip., Himaman & Luangsa-ard	2020
Cordyceps atewensis	Samson, H.C. Evans & Hoekstra	1982
Cordyceps atropuncta	Koval	1961
Cordyceps aurantiaca	Lohwag	1937
Cordyceps aurea	Moureau	1949
Cordyceps barberi	Giard	1894
Cordyceps belizensis	Mains	1940
Cordyceps bicolor	Pat.	1928
Cordyceps bifusispora (Poppendoder)	O.E. Erikss.	1982
Cordyceps blackwelliae	Mongkols., Noisrip., Thanakitp., Spatafora & Luangsa-ard	2018
Cordyceps bokyoensis	Kobayasi	1983
Cordyceps bombi	Rick ex Lloyd	1920
Cordyceps brevistroma	Mongkols., Tasan., Thanakitp. & Luangsa-ard	2020
Cordyceps brittlebankii	McLennan & Cookson	1926
Cordyceps brongniartii	Shimazu	1989
Cordyceps bulolensis	Kobayasi	1976
Cordyceps caespitosofiliformis	Henn.	1902
Cordyceps caloceroides	Berk. & M.A. Curtis	1868
Cordyceps carnata	Moureau	1949
Cordyceps cateniannulata	(Z.Q. Liang) Kepler, B. Shrestha & Spatafora	2017
Cordyceps cateniobliqua	(Z.Q. Liang) Kepler, B. Shrestha & Spatafora	2017
Cordyceps chaetoclavata	H. Yu, Y.B. Wang, Y. Wang, Q. Fan & Zhu L. Yang	2020
Cordyceps changbaiensis	J.J. Hu, Bo Zhang & Y. Li	2021
Cordyceps changchunensis	J.J. Hu, Bo Zhang & Y. Li	2021
Cordyceps changpaishanensis	Kobayasi	1981
Cordyceps chanhua	Z.Z. Li, F.G. Luan, N.L. Hywel-Jones, C.R. Li & S.L. Zhang	2021
Cordyceps chiangdaoensis	Tasan., Thanakitp., Khons. & Luangsa-ard	2016
Cordyceps chichibuensis	Kobayasi & Shimizu	1980
Cordyceps chishuiensis	Z.Q. Liang & A.Y. Liu	2002
Cordyceps chualasae	Koval & M.M. Nazarova	1970
Cordyceps cinnabarina	Petch	1933
Cordyceps coccidiocapitata	Kobayasi & Shimizu	1982
Cordyceps coccinea	Penz. & Sacc.	1898
Cordyceps cocoonihabita	H. Yu, Y.B. Wang, Y. Wang, Q. Fan & Zhu L. Yang	2020
Cordyceps coleopterorum	(Samson & H.C. Evans) Kepler, B. Shrestha & Spatafora	2017
Cordyceps consumpta	G. Cunn.	1921
Cordyceps coronilla	Höhn.	1909
Cordyceps cotopaxiana	Kobayasi	1981
Cordyceps craigii	Lloyd	1915
Cordyceps cristata	Möller	1901
Cordyceps ctenocephala	P. Syd.	1922
Cordyceps cuncunae	Palfner	2012
Cordyceps cylindrica	Petch	1937
Cordyceps dimeropoda	P. Syd.	1922
Cordyceps doiana	Kobayasi	1981
Cordyceps erotyli	Petch	1937
Cordyceps exasperata	A.F. Vital	1956
Cordyceps farinosa (Bepoederde rupsendoder)	(Holmsk.) Kepler, B. Shrestha & Spatafora	2017
Cordyceps flavobrunnescens	Henn.	1899
Cordyceps fleischeri	Penz. & Sacc.	1902
Cordyceps fumosorosea	(Wize) Kepler, B. Shrestha & Spatafora	2017
Cordyceps furcata	McLennan & Cookson	1923
Cordyceps gemella	Moureau	1961
Cordyceps geotrupis	Teng	1934
Cordyceps ghanensis	(Samson & H.C. Evans) Kepler, B. Shrestha & Spatafora	2017
Cordyceps grenadensis	Mains	1954
Cordyceps gryllotalpae	Lloyd	1920
Cordyceps guizhouensis	Zuo Y. Liu, Z.Q. Liang & A.Y. Liu	1997
Cordyceps hauturu	Dingley	1953
Cordyceps henleyae	Massee	1899
Cordyceps hepialidicola	Kobayasi & Shimizu	1983
Cordyceps hesleri	Mains	1939
Cordyceps hirotaniana	Kobayasi	1983
Cordyceps hokkaidoensis	Kobayasi	1941
Cordyceps hormospora	Möller	1901
Cordyceps ignota	Marchion.	1945
Cordyceps imagamiana	Kobayasi & Shimizu	1983
Cordyceps incarnata	Möller	1901
Cordyceps inconspicua	Moureau	1962
Cordyceps interrupta	Höhn.	1909
Cordyceps inthanonensis	Mongkols., Tasan., Thanakitp. & Luangsa-ard	2020
Cordyceps iriomoteana	Kobayasi & Shimizu	1982
Cordyceps ithacensis	Bałazy & Bujak.	1986
Cordyceps jakajanicola	Luangsa-ard, Tasan., Noisrip. & Hywel-Jones	2019
Cordyceps javanica	(Bally) Kepler, B. Shrestha & Spatafora	2017
Cordyceps javensis	Henn.	1902
Cordyceps jinyuetanensis	J.J. Hu, Bo Zhang & Y. Li	2021
Cordyceps joaquiensis	Henn.	1904
Cordyceps juruensis	Henn.	1904
Cordyceps kintrischica	(B.A. Borisov & Tarasov) Kepler, B. Shrestha & Spatafora	2017
Cordyceps kirkii	G. Cunn.	1922
Cordyceps klenei	Pat.	1908
Cordyceps kobayasii	Koval	1984
Cordyceps kuiburiensis	Himaman, Mongkols., Noisrip. & Luangsa-ard	2019
Cordyceps kurijimeaensis	Negi, Koranga, Ranj. Singh & Z. Ahmed	2010
Cordyceps kyushuensis	A. Kawam.	1955
Cordyceps lacroixii	Har. & Pat.	1904
Cordyceps lateritia	Dingley	1953
Cordyceps lepidopterorum	Mongkols., Noisrip., Thanakitp., Spatafora & Luangsa-ard	2018
Cordyceps leucocephala	Moureau	1962
Cordyceps lilacina	Moureau	1949
Cordyceps locusticola	(Z.Q. Liang, Xue Y. He & Y.F. Han) Kepler, B. Shrestha & Spatafora	2017
Cordyceps longdongensis	A.Y. Liu & Z.Q. Liang	1997
Cordyceps loushanensis	Z.Q. Liang & A.Y. Liu	1997
Cordyceps macleodganensis	Sapan K. Sharma	2016
Cordyceps manzhurica	Koval	1961
Cordyceps maolanensis	Zuo Y. Liu & Z.Q. Liang	1997
Cordyceps maolanoides	Z.Q. Liang, A.Y. Liu & J.Z. Huang	2002
Cordyceps memorabilis	(Ces.) Ces.	1861
Cordyceps michaelisii	Henn.	1902
Cordyceps militaris (Rupsendoder)	(L.) Fr.	1818
Cordyceps miniata	Moureau	1961
Cordyceps minuta	Kobayasi	1963
Cordyceps miryensis	Henn.	1904
Cordyceps morakotii	Tasan., Thanakitp. & Luangsa-ard	2016
Cordyceps musicaudata	Z.Q. Liang & A.Y. Liu	1996
Cordyceps myosuroides	Henn.	1902
Cordyceps myrmecogena	Kobayasi & Shimizu	1978
Cordyceps nanatakiensis	Kobayasi & Shimizu	1983
Cordyceps necator	Pat. & Har.	1912
Cordyceps neogryllotalpae	Kobayasi	1976
Cordyceps neopruinosa	Mongkols., Noisrip., Khons. & Luangsa-ard	2020
Cordyceps neosuperficialis	T.H. Li, Chun Y. Deng & B. Song	2008
Cordyceps nidus	T. Sanjuan, Chir.-Salom. & S. Restrepo	2017
Cordyceps nikkoensis	Kobayasi	1941
Cordyceps ninchukispora	(C.H. Su & H.H. Wang) G.H. Sung, J.M. Sung, Hywel-Jones & Spatafora	2007
Cordyceps ningxiaensis	T. Bau & J.Q. Yan	2014
Cordyceps nirtolii	Negi, Koranga, Ranj. Singh & Z. Ahmed	2010
Cordyceps novoguineensis	Kobayasi & Shimizu	1976
Cordyceps obliqua	Kobayasi	1941
Cordyceps obliquiordinata	Kobayasi & Shimizu	1982
Cordyceps ochraceostromata	Kobayasi & Shimizu	1980
Cordyceps ogurasanensis	Kobayasi & Shimizu	1982
Cordyceps olivacea	Rick	1922
Cordyceps olivaceovirescens	Henn.	1900
Cordyceps olivascens	Mains	1947
Cordyceps ootakiensis	Kobayasi & Shimizu	1983
Cordyceps ovoideoperitheciata	Kobayasi & Shimizu	1982
Cordyceps pallidiolivacea	Kobayasi & Shimizu	1982
Cordyceps parvistroma	Mongkols., Tasan., Thanakitp. & Luangsa-ard	2020
Cordyceps parvula	Mains	1959
Cordyceps phymatospora	C.R. Li, M.Z. Fan & Z.Z. Li	2002
Cordyceps pilifera	Kobayasi	1981
Cordyceps piperis	(J.F. Bisch. & J.F. White) D. Johnson, G.H. Sung, J.F. Bisch. & Spatafora	2009
Cordyceps pleuricapitata	Kobayasi & Shimizu	1982
Cordyceps podocreoides	Höhn.	1909
Cordyceps polyarthra	Möller	1901
Cordyceps polycarpica	Z.Q. Liang & A.Y. Liu	1996
Cordyceps polycephala	Kobayasi & Shimizu	1983
Cordyceps poprawskii	(Caban., J.H. de Leon, Humber, K.D. Murray & W.A. Jones) Kepler, B. Shrestha & Spatafora	2017
Cordyceps pruinosa	Petch	1924
Cordyceps pseudoinsignis	Moureau	1949
Cordyceps pseudonelumboides	Kobayasi & Shimizu	1982
Cordyceps puiggarii	Speg.	1889
Cordyceps qingchengensis	L.S. Zha & T.C. Wen	2019
Cordyceps ramosostipitata	Kobayasi & Shimizu	1983
Cordyceps rhizomorpha	Möller	1901
Cordyceps riverae	Pacioni	1979
Cordyceps rosea	Kobayasi & Shimizu	1982
Cordyceps roseostromata	Kobayasi & Shimizu	1983
Cordyceps rubiginosistipitata	Kobayasi & Shimizu	1983
Cordyceps rubra	Möller	1901
Cordyceps rubricapitata	Kobayasi & Shimizu	1983
Cordyceps rubrostromata	Kobayasi	1983
Cordyceps sakishimensis	Kobayasi & Shimizu	1983
Cordyceps shanxiensis	B. Liu, Rong & H.S. Jin	1985
Cordyceps shimaensis	Kobayasi	1981
Cordyceps shimizui	Y.J. Yao	1995
Cordyceps shuifuensis	H. Yu, Y.B. Wang, Y. Wang & Zhu L. Yang	2020
Cordyceps singeri	Mains	1954
Cordyceps spegazzinii	M.S. Torres, J.F. White & J.F. Bisch.	2006
Cordyceps sphaerocapitata	Kobayasi	1976
Cordyceps stiphrodes	P. Syd.	1922
Cordyceps subcorticicola	Henn.	1902
Cordyceps subtenuipes	H. Yu, Y.B. Wang, Y. Wang, D.E. Duan & Zhu L. Yang	2020
Cordyceps succavus	Y.P. Xiao, T.C. Wen & K.D. Hyde	2019
Cordyceps sulfurea	Kobayasi & Shimizu	1983
Cordyceps suoluoensis	Z.Q. Liang & A.Y. Liu	2002
Cordyceps taishanensis	B. Liu, P.G. Yuan & J.Z. Cao	1984
Cordyceps takaomontana	Yakush. & Kumaz.	1941
Cordyceps tarapotensis	Henn.	1904
Cordyceps tenuipes	(Peck) Kepler, B. Shrestha & Spatafora	2017
Cordyceps termitophila	Kobayasi & Shimizu	1978
Cordyceps thaxteri	Mains	1939
Cordyceps translucens	Petch	1924
Cordyceps trinidadensis	Mains	1959
Cordyceps truncata	Moureau	1949
Cordyceps uleana	Henn.	1904
Cordyceps ussuriensis	Koval	1961
Cordyceps variegata	Moureau	1949
Cordyceps venezuelensis	Mains	1947
Cordyceps vinosa	Moureau	1961
Cordyceps vorobjovii	Koval & M.M. Nazarova	1970
Cordyceps washingtonensis	Mains	1947
Cordyceps yahagiana	Kobayasi & Shimizu	1980
Cordyceps yaoluopingensis	Y. Yang, Y.P. Xiao & X. Luo	2022
Cordyceps yinjiangensis	Y.P. Li, W.H. Chen, Y.F. Han & Z.Q. Liang	2020

In populaire media

In de videogameserie The Last of Us, en de gelijknamige televisieserie, worden mensen geïnfecteerd door de Cordyceps schimmel. Dit resulteert in een zombie uitbraak die tot de ineenstorting van de menselijke beschaving leidt.

Externe links

• Cordyceps die een mier parasiteert op Youtube
• Rain Forest Cordyceps & Allies in Bolivia 2012 met foto's
• Cordyceps Fungus - The mind-control Killer-Fungi

Bronnen, noten en/of referenties

1. (en) Index Fungorum
2. Gi-Ho Sung, Nigel L. Hywel-Jones, Jae-Mo Sung, J. Jennifer Luangsa-ard, Bhushan Shrestha, Joseph W. Spatafora: [1]. In: Studies in Mycology, 57, 2007, S. 5-59. DOI:10.3114/sim.2007.57.01. (PDF; 2,93 MB)
3. Khan MA, Tania M, Zhang D, Chen H (May 2010). Cordyceps Mushroom: A Potent Anticancer Nutraceutical. The Open Nutraceuticals Journal 3: 179–183. Gearchiveerd van origineel op 6 januari 2023.

Mediabestanden

Zie de categorie Cordyceps van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.