Hirwaun

Hirwaun

Math	pentref, cymuned
Poblogaeth	5,232
Daearyddiaeth
Sir	Rhondda Cynon Taf
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	51.7386°N 3.4989°W
Cod SYG	W04000685
Cod OS	SN966055
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Vikki Howells (Llafur)
AS/au y DU	Beth Winter (Llafur)
Statws treftadaeth	Henebion Cenedlaethol Cymru
Manylion
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Pentref a chymuned ym mwrdeistref sirol Rhondda Cynon Taf, Cymru, yw Hirwaun. Saif ger Aberdâr ym mhen gogleddol Cwm Cynon.

Yn ôl y cyfrifiad diwethaf yn 2001, mae rhyw 4,000 o drigolion yn byw yn y pentref a hynny'n tyfu o hyd wrth i fwy o ystadau tai newydd gael eu codi.

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Vikki Howells (Llafur) ac yn Senedd y DU (San Steffan) gan Beth Winter (Llafur).[1][2]

Capel Ramoth, Hirwaun

Hanes

Mae ganddo hanes diwydiannol cryf sydd wedi'i seilio ar weithgarwch mwyngloddio a gweithfeydd haearn, sydd â'u holion i'w gweld ger canol y pentref. Wedi'i lleoli ar gyrion y pentref mae Glofa'r Tŵr, sef pwll glo dwfn olaf Cymru.

Cyfrifiad 2011

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[3][4][5][6]

Cyfrifiad 2011
Poblogaeth cymuned Hirwaun (pob oed) (4,990)			100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Hirwaun) (788)			16.4%
:Y ganran drwy Gymru			19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Hirwaun) (4437)			88.9%
:Y ganran drwy Gymru			73%
Y nifer mewn gwaith rhwng 16 a 74 oed(Hirwaun) (837)			39.6%
:Y ganran drwy Gymru			67.1%

Eglwysi a Chapeli Hirwaun

Agorwyd Eglwys St Lleurwg (Eglwys yng Nghymru) yn y pentref ym mis Mehefin 1858.

Enwogion

• Morgan Bevan John (1841 - 1921), dyn busnes yn Awstralia
• Lewis Davies (1863 – 1951), awdur
• Siôn Eirian (1954-2020), llenor, bardd a dramodydd.

Cyfeiriadau

1. Gwefan y Cynulliad;^[dolen farw] adalwyd 24 Chwefror 2014
2. Gwefan parliament.uk; adalwyd 24 Chwefror 2014
3. "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
4. Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
5. Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
6. Gwefan Llywodraeth Cymru; Ystadegau Economaidd Allweddol, Tachwedd 2010; Mae'r gyfradd gyflogaeth ymhlith pobl 16 – 64 oed yng Nghymru yn 67.1 y cant.; adalwyd 31 Mai 2013^[dolen farw]

Trefi a phentrefi Rhondda Cynon Taf

Trefi
Aberdâr  · Aberpennar  · Glynrhedynog  · Llantrisant  · Pontypridd  · Y Porth  · Tonypandy  · Treorci
Pentrefi
Aberaman  · Abercwmboi  · Abercynon  · Aber-nant  · Y Beddau  · Blaenclydach  · Blaencwm  · Blaenllechau  · Blaenrhondda  · Brynna  · Brynsadler  · Cefn Rhigos  · Cefnpennar  · Cilfynydd  · Coed-elái  · Coed-y-cwm  · Cwmaman  · Cwm-bach  · Cwm Clydach  · Cwmdâr  · Cwm-parc  · Cwmpennar  · Y Cymer  · Dinas Rhondda  · Y Ddraenen Wen  · Efail Isaf  · Fernhill  · Ffynnon Taf  · Y Gelli  · Gilfach Goch  · Glan-bad  · Glyn-coch  · Glyn-taf  · Y Groes-faen  · Hirwaun  · Llanharan  · Llanhari  · Llanilltud Faerdref  · Llanwynno  · Llwydcoed  · Llwynypïa  · Y Maerdy  · Meisgyn  · Nantgarw  · Penderyn  · Pendyrus  · Penrhiw-ceibr  · Penrhiw-fer  · Penrhys  · Pentre  · Pentre'r Eglwys  · Pen-yr-englyn  · Pen-y-graig  · Pen-y-waun  · Pont-y-clun  · Pont-y-gwaith  · Y Rhigos  · Rhydyfelin  · Ton Pentre  · Ton-teg  · Tonyrefail  · Tonysguboriau  · Trealaw  · Trebanog  · Trecynon  · Trefforest  · Trehafod  · Treherbert  · Trehopcyn  · Trewiliam  · Tynewydd  · Wattstown  · Ynys-hir  · Ynysmaerdy  · Ynys-y-bwl  · Ystrad Rhondda