Castell Rhaeadr Gwy

Castell Rhaeadr Gwy

Math	castell
Daearyddiaeth
Lleoliad	Rhaeadr Gwy
Sir	Powys
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	52.300696°N 3.514511°W
Statws treftadaeth	heneb gofrestredig, Henebion Cenedlaethol Cymru
Manylion
Dynodwr Cadw	RD132

Castell canoloesol a godwyd gan yr Arglwydd Rhys o Ddeheubarth ar safle ger Rhaeadr Gwy yn 1177 yw Castell Rhaeadr Gwy.

Codwyd y castell ar gyrion Rhaeadr Gwy yng nghantref Gwerthrynion yn 1177 gan yr Arglwydd Rhys fel rhan o ymgyrch gan Ddeheubarth am reolaeth yn y rhan yma o ganolbarth Cymru. Cyfeirir ato eto ym Mtur y Tywysogion yn y cofnod am 1194; dywedir fod Rhys wedi ailgodi'r castell ond cafodd ei ddinistrio gan arglwyddi Maelienydd. Cyfeiria Gerallt Gymro at y digwyddiad: dywed fod y castell a'r dref wedi eu llosgi fel cosb gan Duw. Ceir cyfeiriad pellach at "Gastell Gwerthrynion" yn cael ei ddifetha yn 1202, ac mae'n bosibl mai Castell Rhaeadr Gwy a olygir.

Roedd y castell yn sefyll ar graig ar lan Afon Gwy gyda ffosau wedi'u cloddio yn y graig ei hun yn ei amddiffyn. Ambell garreg a rhan o'r ffos ogleddol yw'r unig olion sydd i'w gweld ar y safle heddiw, i'r gorllewin o dref Rhaeadr Gwy.

Cyfeiriadau

• Paul R. Davies, Castles of the Welsh Princes (Abertawe, 1988)