Côr y Cewri

Côr y Cewri

Math	atyniad twristaidd, cromlech, cofadeilad, safle archaeolegol, amgueddfa hanes, meingylch
Sefydlwyd	c. 30 g CC (tua) 19 g CC
Daearyddiaeth
Sir	Amesbury
Gwlad	Lloegr
Cyfesurynnau	51.178889°N 1.826111°W
Rheolir gan	English Heritage
Cyfnod daearegol	Oes Newydd y Cerrig, Oes yr Efydd
Arddull pensaernïol	Prydain gynhanesyddol
Perchnogaeth	yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol
Statws treftadaeth	heneb gofrestredig, Safle Treftadaeth y Byd
Manylion
Deunydd	sarsen, carreg las
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Cylch cerrig yw Côr y Cewri (Saesneg: Stonehenge), a godwyd yn Oes Newydd y Cerrig ar Wastadedd Caersallog i ogledd dinas Caersallog, Wiltshire, yn ne Lloegr. Mae ar restr UNESCO o Safleoedd Treftadaeth y Byd ers 1986. Credir bellach iddo gael ei godi tua 3,650 CC.[1]

Mae mwyafrif y cerrig yn dod o'r Marlborough Downs, ond mae cerrig gleision y cylch canol yn dod o fryniau'r Preseli, Sir Benfro ac wedi'u cludo yno bum mil o flynyddoedd yn ôl, pan oedd y trigolion lleol yn cychwyn amaethu.[1] Yn wreiddiol tybiwyd fod carreg y Maen Allor yng nghanol y cylch yn dod o Gymru hefyd er fe gwestiynwyd hynny gan wyddonwyr ar ddechrau'r 20fed ganrif. Yn Awst 2024 cyhoeddwyd ymchwil yn dangos yn hytrach fod y Maen wedi ei drosglwyddo yno o ogledd-ddwyrain Yr Alban. Arweiniwyd yr ymchwil gan Anthony Clarke, myfyriwr PhD o Sir Benfro, sydd yn gweithio ym mhrifysgol Curtin yng ngorllewin Awstralia.[2]

Mor gynnar â 1649, mynnodd John Aubrey mai'r derwyddon a gododd y cerrig, ac mae'r farn honno yn dal yn boblogaidd heddiw.

Cyfeiriadau

1. Trysorau Cudd, Timothy Darvill a Geoffrey Wainwright, 2009
2. "Maen Allor Côr y Cewri 'yn tarddu o ogledd yr Alban, nid Cymru'". BBC Cymru Fyw. 2024-08-14. Cyrchwyd 2024-08-14.

Gweler hefyd

• Rhestr enwau Cymraeg ar drefi a llefydd eraill yn Lloegr

Eginyn erthygl sydd uchod am Wiltshire. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato