|
জাভা দ্বীপজাভা দ্বীপ বা জাভা (ইংৰাজী: Java) ভাৰত মহাসাগৰৰ এটা দ্বীপ। ই ইণ্ডোনেছিয়াৰ এটা অংশ। ইয়াৰ দক্ষিণে ভাৰত মহাসাগৰ আৰু উত্তৰে জাভা সাগৰৰ সীমা। ১৫৩.৮ নিযুত লোকৰ জনসংখ্যাৰ সৈতে, জাভা হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ জনবহুল দ্বীপ, যি ইণ্ডোনেছিয়াৰ জনসংখ্যাৰ প্ৰায় ৫৪% লোকৰ বাসস্থান।[1] ইণ্ডোনেছিয়াৰ ৰাজধানী চহৰ জাকাৰ্টা জাভাৰ উত্তৰ-পশ্চিম উপকূলত অৱস্থিত। ইণ্ডোনেছিয়াৰ ইতিহাসৰ বহুতো সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ ঘটনা জাভাত সংঘটিত হৈছিল। ই শক্তিশালী হিন্দু-বৌদ্ধ সাম্ৰাজ্য, ইছলামী চুলতানাত আৰু ঔপনিৱেশিক ডাচ্চ ইষ্ট ইণ্ডিজৰ মূল অংশ আছিল। ১৯৩০ আৰু ১৯৪০ ৰ দশকত স্বাধীনতাৰ বাবে ইণ্ডোনেছিয়াৰ সংগ্ৰামৰ কেন্দ্ৰবিন্দু আছিল জাভা। জাভাই ইণ্ডোনেছিয়াত ৰাজনৈতিক, অৰ্থনৈতিক আৰু সাংস্কৃতিকভাৱে আধিপত্য বিস্তাৰ কৰে। ইণ্ডোনেছিয়াৰ আঠটা ইউনেস্কো বিশ্ব ঐতিহ্যক্ষেত্ৰৰ চাৰিটা জাভাত অৱস্থিত: উজুং কুলন ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান, বড়োবুদুৰ মন্দিৰ, প্ৰম্বানন মন্দিৰ, আৰু সংগিৰণ আৰ্লি মেন চাইট। চুণ্ডা প্লেটৰ তলত থকা অষ্ট্ৰেলিয়াৰ প্লেটৰ ভূতাত্ত্বিক ছাবডাকচনৰ বাবে আগ্নেয়গিৰিৰ বিস্ফোৰণৰ ফলত জাভা গঠন হৈছিল। ই বিশ্বৰ ত্ৰয়োদশ বৃহত্তম দ্বীপ আৰু ভূখণ্ডৰ হিচাপত ইণ্ডোনেছিয়াৰ পঞ্চম বৃহত্তম, প্ৰায় ১৩২,০১১.৬৫ বৰ্গ কিলোমিটাৰ (৫০,৯৬৯.৯৮ বৰ্গ মাইল) (মাদুৰাৰ ৫,৪০৮.৪৫ বৰ্গ কিলোমিটাৰ (২,০৮৮.২১ বৰ্গ মাইল)কে ধৰি)। আগ্নেয়গিৰিৰ পৰ্বতৰ এটা শৃংখল হৈছে দ্বীপটোৰ পূব–পশ্চিম মেৰুদণ্ড। এই দ্বীপত চাৰিটা মূল ভাষা কোৱা হয়: জাভানিজ, চুণ্ডানীজ, মাদুৰিছ আৰু বেটাৱী। জাভানিজ আৰু চুণ্ডানীজ ভাষা আটাইতকৈ বেছি কোৱা হয়।[3] দ্বীপটোৰ স্থানীয় জনগোষ্ঠীসমূহ হ’ল মধ্য আৰু পূব অংশত জাভানিজ আৰু পশ্চিম অংশত চুণ্ডানীজ। জাভাৰ পূব চেলিয়েণ্টত থকা মাদুৰীয়াসকল মাদুৰা দ্বীপৰ পৰা অহা প্ৰব্ৰজনকাৰী, আনহাতে ৰাজধানী চহৰ জাকাৰ্টাৰ বেটাৱীসকল ইণ্ডোনেছিয়াৰ বিভিন্ন জনগোষ্ঠীৰ সংকৰ। বেছিভাগ বাসিন্দাই দ্বিভাষিক, যদিও ইণ্ডোনেছিয়ান ইণ্ডোনেছিয়াৰ চৰকাৰী ভাষা। জাভাৰ জনসংখ্যাৰ অধিকাংশই মুছলমান যদিও জাভাৰ জনসংখ্যাত বিভিন্ন ধৰ্মীয় বিশ্বাস, জাতি আৰু সংস্কৃতিৰ লোক থাকে।[2] ইতিহাস  জাভাৰ বেংগাৱান ছ'লো নদীৰ পাৰত জনপ্ৰিয়ভাৱে "জাভা মেন" নামেৰে জনাজাত হোমো ইৰেক্টাছৰ জীৱাশ্মযুক্ত অৱশিষ্ট পোৱা গৈছিল।[3] [4] প্ৰায় ১৮ লাখ বছৰৰ আগতে ইউৰেছিয়াত হোমো ইৰেক্টাছ আহিছিল, যিটো পৰিঘটনাক প্ৰথম আফ্ৰিকাৰ পলায়ন বুলি গণ্য কৰা হয়। প্ৰাচীন কালত জাভা চুবুৰীয়া অঞ্চলৰ দৰে হিন্দু ৰজাৰ অধীনত আছিল। ইয়াত এতিয়াও বহুতো হিন্দু আৰু বৌদ্ধ মন্দিৰ আৰু ইয়াৰ অৱশিষ্ট আছে।মাগিলঙৰ ওচৰৰ 'বড়োবুদুৰ' মন্দিৰটো হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ বৌদ্ধ মন্দিৰ। ত্ৰয়োদশ আৰু পঞ্চদশ শতিকাৰ মাজত ইয়াত মাজাপাহিত নামৰ হিন্দু সাম্ৰাজ্যই ঠন ধৰি উঠিছিল।[5] সংস্কৃতি, ভাষা আৰু ভূমিত ইয়াৰ ছাপ এতিয়াও ৰৈ গৈছে। ১৪তম -১৫তম শতাব্দীত ইয়াত মুছলমান সংস্কৃতি বিয়পি পৰিছিল আৰু ইয়াত মুছলমান ৰাজনৈতিক কৰ্তৃত্বৰ ঘটে।তাৰ পিছত আহিল পৰ্তুগীজ, ডাচ আৰু ইংৰাজ ব্যৱসায়ী। কিন্তু ১৬১৯ চনৰ পৰা ইয়াত ডাচ শাসন আৰম্ভ হয়। ১৯৩০-১৯৪০ চনত ইণ্ডোনেছিয়াৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ কেন্দ্ৰবিন্দু আছিল জাভা। জলবায়ুজাভাৰ জলবায়ু বিষুৱীয়, কিন্তু ইয়াৰ চাৰিওফালে সাগৰৰ অৱস্থানে বতৰ আৰু বতাহৰ ওপৰত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পেলায়। গড় উষ্ণতা ২২ °C (৭২ °F)ৰ পৰা ২৯ °C (৮৪ °F); গড় আৰ্দ্ৰতা ৭৫%। উত্তৰ উপকূলীয় সমভূমি সাধাৰণতে অধিক উষ্ণ, খৰালি কালত দিনত গড়ে ৩৪ ডিগ্ৰী চেলছিয়াছ (৯৩ ডিগ্ৰী ফাৰেনহাইট) তাপমাত্ৰা হয়। দক্ষিণ উপকূল সাধাৰণতে উত্তৰতকৈ শীতল আৰু ভিতৰৰ হাইলেণ্ড অঞ্চলসমূহ আৰু শীতল।[6] নৱেম্বৰ মাহত আৰ্দ্ৰ বতৰ আৰম্ভ হয় আৰু এপ্ৰিল মাহত শেষ হয়। সেই সময়ত বৰষুণ বেছিভাগেই দুপৰীয়া আৰু বছৰৰ আন আন অংশত মাজে মাজে পৰে। আটাইতকৈ ভিজা মাহবোৰ হ'ল জানুৱাৰী আৰু ফেব্ৰুৱাৰী।[7] প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশ  জাভাৰ বন্যপ্ৰাণীসমূহ প্ৰথমে এক সমৃদ্ধ জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰে গঠিত আছিল, য'ত উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ স্থানীয় প্ৰজাতিৰ সংখ্যা বিকশিত হৈছিল; যেনে জাভাৰ গঁড়,[8] জাভাৰ ৱাৰ্টি গাহৰি, জাভান হক-ঈগল, জাভাৰ মটৰ-ঈগল, জাভাৰ মটৰ ফাউল, জাভাৰ ৰূপালী গিবন, জাভাৰ লুটুং,জাভাৰ মাউচ-হৰিণ, জাভাৰ ৰুচা, আৰু জাভান নাহৰফুটুকী বাঘ। ৪৫০ ৰো অধিক চৰাইৰ প্ৰজাতি আৰু ৩৭ টা স্থানীয় প্ৰজাতিৰ সৈতে, জাভা হৈছে এক পক্ষীপৰ্য্যৱেক্ষকৰ স্বৰ্গ। [9] জাভাত প্ৰায় ১৩০ টা মিঠা পানীৰ মাছৰ প্ৰজাতি আছে। [10] জাভাত কেইবাটাও স্থানীয় উভচৰ প্ৰজাতি আছে, যাৰ ভিতৰত আছে ৫ প্ৰজাতিৰ গছৰ ভেকুলী।[11] মানুহৰ সংখ্যা বৃদ্ধি হোৱাৰ ফলত জাভাৰ বন্যপ্ৰাণীৰ ওপৰত তীব্ৰ চাপ পৰিছে, কিয়নো বৰ্ষাৰণ্যবোৰ হ্ৰাস হৈছে আৰু সীমাবদ্ধ হৈছে। জাভাৰ কিছুমান স্থানীয় প্ৰজাতি এতিয়া সংকটজনকভাৱে বিপন্ন হৈ পৰিছে, কিছুমান ইতিমধ্যে বিলুপ্ত হৈ গৈছে; জাভাত আগতে জাভান বাঘ আৰু জাভান হাতী আছিল যদিও দুয়োটাকে বিলুপ্ত হৈ গৈছে।
জাভা চাৰিটা প্ৰদেশ আৰু দুটা বিশেষ অঞ্চলত বিভক্ত:[12]
জনসংখ্যাজাভা বিশ্বৰ আটাইতকৈ জনবহুল প্ৰধান দ্বীপ আৰু ইণ্ডোনেছিয়াৰ ৫৪% জনসংখ্যাৰ বাসস্থান, ২০২৪ চনৰ মাজভাগলৈকে চৰকাৰী অনুমান অনুসৰি ইয়াৰ মুঠ জনসংখ্যা ১৫.৩৮ মিলিয়ন (মাদুৰাৰ ৪.০৬ মিলিয়নকে ধৰি)।[13]শেহতীয়া ২০১০–২০২০ চনৰ সময়ছোৱাত অৰ্থনৈতিকভাৱে হতাশগ্ৰস্ত মধ্য জাভাত জনসংখ্যা বৃদ্ধিৰ হাৰ দুগুণতকৈও অধিক বৃদ্ধি পাইছে। ইণ্ডোনেছিয়াৰ জনসংখ্যাৰ প্ৰায় ৪৫% জনগোষ্ঠীয়ভাৱে জাভানীজ,[14] আনহাতে জাভাৰ জনসংখ্যাৰ এটা বৃহৎ অংশও চুণ্ডানীজ। জাতি আৰু সংস্কৃতি .jpg)  বৃহৎ জনসংখ্যাৰ সত্ত্বেও, ইণ্ডোনেছিয়াৰ অন্যান্য বৃহৎ দ্বীপসমূহৰ বিপৰীতে জাভা জাতিগত গঠনত তুলনামূলকভাৱে সমজাতীয়। মাত্ৰ দুটা জনগোষ্ঠীহে এই দ্বীপটোৰ স্থানীয় লোক— জাভানীজ আৰু চুণ্ডানীজ। তৃতীয়টো গোট হ’ল মাদুৰীয়াসকল, যিসকল জাভাৰ উত্তৰ-পূব উপকূলৰ মাদুৰা দ্বীপত বাস কৰে আৰু ১৮ শতিকাৰ পৰাই পূব জাভালৈ বৃহৎ সংখ্যক প্ৰব্ৰজন কৰে।[15] [15]দ্বীপটোৰ জনসংখ্যাৰ প্ৰায় দুই তৃতীয়াংশ জাভানীসকল, আনহাতে চুণ্ডানীজ আৰু মাদুৰেজসকলৰ সংখ্যা ক্ৰমে ৩৮% আৰু ১০%। ধৰ্ম
ভাষাসমূহজাভাত কথিত তিনিটা প্ৰধান ভাষা হ’ল জাভানিজ, চুণ্ডানীজ আৰু মাদুৰিছ। কথিত আন ভাষাসমূহৰ ভিতৰত বেটাৱী (জাকাৰ্টা অঞ্চলৰ স্থানীয় মালয় উপভাষা), অছিং, বানুমাছান আৰু টেংগেৰেজ (জাভানীজৰ সৈতে ঘনিষ্ঠভাৱে জড়িত), বাডুই আৰু বাণ্টেনিজ (চুণ্ডানিজৰ সৈতে ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্কীয়), কাংগেনিজ (মাডুৰেছৰ সৈতে ঘনিষ্ঠভাৱে জড়িত), আৰু বালিনীজ ভাষা। [17] জনসংখ্যাৰ বিপুল সংখ্যকে ইণ্ডোনেছিয়ান ভাষাও কয়, প্ৰায়ে দ্বিতীয় ভাষা হিচাপে।[18] উৎস
|
